Zou het kunnen zijn dat we te weinig van onze studenten in het beroepsonderwijs vragen? Zou het kunnen zijn dat we te snel tevreden zijn met de prestaties die ze leveren? En zou het kunnen zijn dat we daar als docenten in het beroepsonderwijs zelf een rol in spelen? Veel-eisend onderwijs is dan ook geen nieuwe trend of een nieuw onderwijssysteem wat ik bij je onder de aandacht wil brengen maar een manier van denken en een manier van onderwijs die je vanaf morgen kunt gaan toepassen.
Is het niet zo dat jouw beste prestaties tot stand komen in een omgeving waarin de verwachtingen hooggespannen zijn? Of zoals Jan Vermunt dat al eerder noemde er een constructieve frictie is tussen de competenties die je bezit en de competenties die gevraagd worden? Voor onze studenten is dat niet anders. Er is inmiddels veel onderzoek beschikbaar waaruit blijkt dat studenten tot de beste prestaties komen wanneer ze zowel cognitief als op inzet flink worden uitgedaagd. Te weinig vragen van de capaciteiten van onze studenten is een van de grootste risicofactoren in het huidige onderwijs, dit ondanks de aanwezigheid van overbelaste jongeren.
Door gebruik te maken van eenvoudige didactische strategieën kunnen de eisen aan studenten makkelijk omhoog. Dat wil niet zeggen dat de lat omhoog wordt gelegd voor het gerealiseerde eindniveau maar wel dat de prestaties, inzet en inspanningen van de student naar een hoger niveau worden gebracht.
Een voorbeeld van een didactische strategie die heel snel het niveau van de les omhoog kan brengen is het principe van: weet niet, telt niet (bron: teach like a champion).
Hoe vaak komen studenten niet weg met het antwoord: “ik weet het niet?” Het is de vraag of ze het antwoord ook daadwerkelijk niet weten of dat ze bijvoorbeeld niet willen opvallen in de klas, dat ze bang zijn om het foute antwoord te geven of dat het aangeleerde gemakzucht is waardoor het antwoord weet ik niet gegeven wordt.
Wanneer je de regel hanteert “weet niet, telt niet” accepteer je dit antwoord van de student niet. Je geeft de student nog even een vijftal seconden de tijd om nogmaals over het antwoord na te denken en het opnieuw te proberen. Wanneer de student het antwoord dan nog niet weet, geef je aan zodirect bij de student terug te komen en geeft vervolgens de beurt om antwoord te geven op een verdiepende of helpende vraag aan een andere student. De student die in eerste instantie antwoordde met weet niet krijgt op deze manier de mogelijkheid om het goede antwoord te horen van zijn medestudent.
Op het moment dat er goede antwoord gegeven is, kom je bij de eerste student terug en stelt nogmaals dezelfde vraag. De student kan op deze manier bijna niet anders dan het goede antwoord te geven en wat je hiermee bekrachtigt is het besef bij studenten dat het volstrekt normaal is om op zijn minst een poging te wagen om het goede antwoord te geven.
Een volgende stap om het niveau van je les omhoog te krijgen is om veeleisend te zijn op de formulering van studenten. Dit kan gaan om begrippen die bijna goed worden uitgesproken maar op iedere willekeurige toets fout gerekend zouden worden. Het kan gaan om een ongelukkige formulering in het Nederlands of het kan zijn dat studenten om het goede antwoord heen draaien. Docenten die consequent aandacht besteden aan het formuleren van het precies goede antwoord stellen ook daarmee de norm dat het normaal is om goede antwoorden te geven en maken daarmee de vergelijking met de toetsing zichtbaar. In iedere schriftelijke toets met open vragen is het juist de formulering die telt, dus een goede formulering is een makkelijke didactische strategie om het niveau te verhogen.
De derde en laatste heel eenvoudige strategie om het niveau in de les omhoog te brengen is om geen excuses te accepteren waarom huiswerk niet gemaakt is of waarom er geen antwoord gegeven wordt of waarom studenten niet zijn voorbereid. De grootste belemmering voor studiesucces is dat studenten gaan geloven in hun eigen alibi’s. Geen excuses is een hele belangrijke afspraak om het belang van een kwalitatief hoogwaardige les te delen met je studenten
Ik ben heel benieuwd naar jouw ervaringen met het stellen van hoge eisen aan studenten in jouw lessen. Heb jij voorbeelden die je met mij wilt delen of heb je ervaringen die juist het tegendeel bewijzen, ik hoor het graag.