Waarom moeten we dit leren? Krijgen we hier een cijfer voor? Mag ik naar huis? Zo maar wat vragen die docenten bekend in de oren zullen klinken. Veel studenten starten stuiterend van enthousiasme met de opleiding, maar na verloop van tijd is van die motivatie in veel gevallen weinig meer te merken. Hoe komt dat?
Elke student is gemotiveerd om iets te doen, maar dat is in veel gevallen niet het luisteren naar docenten. Nee. De studenten hebben echt wel wat boeienders te doen dan naar jouw verhaal te luisteren. Ja? Ja. Sorry. Crossen met de scooter of motor, gamen, tv kijken, knalharde muziek luisteren, maten en vriendinnen ontmoeten of zelfs het doelloos rondhangen in groepsverband… Het is allemaal leuker dan jouw les. Bah wat negatief! Natuurlijk zijn jouw lessen wel inspirerend en uitdagend. Maar ben jij iemand die continu wil verbeteren?
Veel studenten vinden de leerstof saai. Toch kun je de motivatie bij studenten aanwakkeren door de leerstof te relateren aan een interessante stage of die leuke baan die in het vooruitzicht ligt. De “waarom-moet-ik-dit-leren-vraag” moet jij als docent in iedere les beantwoorden. Hetzelfde geldt voor de “wat-moet-ik-doen-vraag”. Als docent moet je duidelijkheid geven over waar de benodigde informatie om een opdracht te maken te vinden is en aan welke eisen het beroepsproduct moet voldoen. Maak dus in iedere les de drieslag bespreekbaar: inhoud van je les, doel van je les en de relatie met de beroepspraktijk.
Motiveren is niet studenten overtuigen dat ze iets moeten, maar wel studenten de keuze stellen een uitdaging aan te gaan. Studenten willen uitgedaagd worden en niet te gemakkelijk successen halen. Het onderwijs moet studenten aanmoedigen te leren van hun eigen successen en fouten. Helaas zien we binnen het onderwijs nog te vaak gemakkelijke taken zodat studenten ‘op hun sloffen’ succes behalen, omdat de beoordeling een doel op zich is. Een cijfer heeft dan een hogere prioriteit dan het leren. Als studenten een toets terugkrijgen, zien ze enkel het cijfer. Ze krijgen zo niet de kans om te leren; wel leren ze zich bij een cijfer neer te leggen. Het is belangrijk dat studenten veel feedback krijgen op datgene wat ze doen. Dat draagt eraan bij dat je tijdig kunt bijsturen als het leerproces, om welke reden dan ook, staakt. Een toets waar niets mee gedaan wordt, geeft de student het gevoel dat de toets een losstaand onderdeel is en niet bijdraagt aan de beroepspraktijk, wat demotiverend werkt.
Bovendien wordt de beloning vaak gegeven op de (cognitieve) prestatie in plaats van op de inspanning. Motiverender is om de inspanning van de studenten te bekrachtigen dan complimenten te geven over eigenschappen van de student. Eigenschappen als slim of goed in staat om verbanden te zien zijn vaak net zo min veranderbaar als de kleur van de ogen. Hier een compliment over krijgen zal de student daarom ook niet motiveren. Het bekrachtigen van inspanningen, het opzoeken van de zone van naaste ontwikkeling en uitdaging stimuleert de student duidelijk meer.
Een belangrijke voorspeller voor schoolprestaties is de motivatie van studenten (Van Nuland, Dusseldorp, Martens & Boekaerts, 2010). Gemotiveerde studenten zetten zich meer in, hebben meer doorzettingsvermogen, wisselen vaker kennis uit en gebruiken effectievere leerstrategieën. Alle reden dus om die motivatie te stimuleren en hoog te houden.