De periode van afsluitende toetsen en examens ligt weer achter ons. Voor de studenten een periode met de nodige stress, faalangst, vreugde of verdriet van goede en teleurstellende resultaten. Ook voor docenten een hectische periode waarin de spanning hoog is. De centrale vraag die in deze periode steeds centraal staat is of de beoordelingen van de studenten, voldoende dan wel onvoldoende, het daadwerkelijke niveau van de student weergeven?

Ik hoorde vorige week in onze raad van advies verhalen over studenten die in het eerste jaar veel (selectie-)toetsen hebben gemaakt en waarbij aan het einde van het eerste jaar bleek dat ze te weinig studiepunten hadden waardoor ze de propedeuse niet konden afronden.

De vraag die ik hier aan de orde wil stellen is bij hoeveel studenten dit een vals negatieve beslissing is geweest? Ik bedoel hiermee die studenten die eigenlijk het niveau en de capaciteiten wel hebben om de opleiding te halen, die er hard genoeg voor hebben gewerkt maar die op basis van onvoldoende kwaliteit van toetsing toch niet voldoende studiepunten halen?

Even een klein intermezzo over vals positieve of vals negatieve beoordelingen. We streven er uiteraard naar om de goede studenten (gemotiveerd, goed voorbereid en met capaciteiten) een toets te geven waarop zij goed presteren en om studenten die het niveau niet aankunnen, die onvoldoende zijn voorbereid of die onvoldoende gemotiveerd zijn te selecteren voor een negatief studieadvies. In deze twee categorieën (A en D) is er niets aan de hand en doet de toets of het examen goed zijn werk.

Zorgwekkender zijn de twee categorieën (B en C) waarbij studenten die eigenlijk het niveau niet hebben, die onvoldoende zijn voorbereid op de toets of die ongemotiveerd zijn voor de studie toch een positieve beoordeling krijgen (categorie C) of nog erger de groep studenten met een vals negatieve beoordeling (categorie B) die dus eigenlijk het niveau wel hebben maar toch een negatief studieadvies krijgen.

Mijn vraag in de titel: “Gaat u met een gerust geweten op vakantie?”  heeft betrekking op de categorie studenten waarvoor een vals negatieve beslissing is genomen.

Ik heb de vraag over het geweten vorige week ook gesteld bij een training over toetsconstructie. Een minderheid van de aanwezige docenten durfde het aan om volmondig “ja” op de vraag te antwoorden. Voor mij onderstreept dit het enorme belang van betrouwbare en valide toetsen. Om twee redenen is dit voor mij belangrijk: 1) toetsing stuurt meer dan wat ook het leren van de student en 2) we nemen regelmatig besluiten op basis van de toetsen met verstrekkende gevolgen voor de toekomst van student. Meer dan voldoende reden, lijkt mij, om te werken aan optimale validiteit en betrouwbaarheid van onze toetsen.
Hieronder geef ik 10 stappen om dat streven naar goede toetsen kracht bij te zetten (Bax, Berkel & Joosten-ten Brinke, 2014):

Stap 1: waarom toets je?: formuleer de bedoeling

Stap 2: wat toets je?: formuleer en concretiseer de doelstellingen (toetsmatrijs)

Stap 3: bepaal de juiste toetsvorm

Stap 4: construeer en controleer de vragen/opdrachten (teamwerk!)

Stap 5: samenstellen van de toets o.b.v. de toetsmatrijs (incl. instructies voor afname, scoring)

Stap 6: toetsafname

Stap 7: nakijken en kwaliteitscontrole o.b.v. psychometrische analyses

Stap 8: zak/slaag grens bepalen en cijfer geven

Stap 9: beslissen (consequentie voor de student)

Stap 10: rapporteren voor verantwoording en bijstelling

Ik reken erop dat je met bovenstaande stappen de instrumenten hebt om kritisch naar je eigen toetsen te kijken. Graag hoor of lees ik je reactie op deze 10 stappen. Laat aub je reactie hieronder achter in het reactieveld. Met alle reacties bouwen we met elkaar aan nog betere toetsen zodat we het aantal juist positieve en juist negatieve beoordelingen laten stijgen. Ik kijk uit naar je reactie.