21st Century skills in het beroepsonderwijs
Wordt er in de toekomst les gegeven door robots, of studeren studenten vanuit thuis door in te loggen op een netwerk in plaats van dat ze daadwerkelijk in een gebouw samen komen met anderen? Ik heb geen glazen bol waarin ik kan zien hoe het onderwijs er in de toekomst uit ziet. Wel merken we allemaal vele veranderingen in onze maatschappij die van invloed zijn op ons onderwijs.
Onze maatschappij is de afgelopen jaren in een hoog tempo veranderd. Werknemers wisselen bijvoorbeeld vaker  van baan. Dit komt enerzijds doordat er meer tijdelijke contracten worden verstrekt in plaats van een vast dienstverband (CBS, 2013), anderzijds willen werknemers uitdagend werk behouden (Dormaar, 2012).
Ook heeft de ontwikkeling van ICT gezorgd voor wijzigingen in beroepen, er zijn beroepen geheel verdwenen en er zijn nieuwe functies bijgekomen (SCP, 2012). Sinds 2008 zijn bijvoorbeeld functies zoals applicatie-ontwikkelaar en marketingmanager voor Twitter en Facebook ontstaan.
In het beroepsonderwijs merk ik dat er steeds meer gesproken wordt over het aanpassen van onderwijs aan de veranderende maatschappij. Het Ministerie van Onderwijs ziet de taak van het onderwijs dan ook als volgt (2014):
‘Studenten opleiden voor de arbeidsmarkt, betekent dat we ze niet alleen de kennis en vaardigheden moeten bijbrengen voor één specifiek beroep, maar juist ook een goede voorbereiding moeten geven om later in de carrière nieuwe kennis en vaardigheden aan te leren om duurzaam inzetbaar te blijven’
Wat duidelijk wordt is dat we in het beroepsonderwijs niet alleen maar beroepsgerichte kennis en vaardigheden moeten overbrengen, maar vooral ook vaardigheden voor het toekomstig functioneren in de maatschappij. Uit vele onderzoeken, waaronder die van Roblin en Voogt (2010), blijkt het om de volgende vaardigheden te gaan: samenwerken, probleemoplossend vermogen, ICT-geletterdheid, creativiteit, kritisch denken, communiceren en sociale en culturele vaardigheden. Deze vaardigheden worden ook wel de 21st century skills genoemd.
In deze blog ga ik in op de 21st century skills. Ik geef uitleg over wat de 21st century skills inhouden en geef daarnaast tips hoe je met je team hierover in gesprek kan gaan.
Wat houden de 21st century skills in?
De 21st century skills zijn zeven vaardigheden, die te zien zijn in het onderstaande model.
– Samenwerken is erop gericht om gebruik te maken van elkaars kennis om tot een bepaald doel te komen. Nu, maar vooral ook in de toekomst is samenwerking steeds belangrijker. Technologie kan op steeds meer manieren ondersteuning bieden. Voorbeelden hiervan zijn middelen als Skype en WhatsApp.
– Probleemoplossend vermogen gaat over het analyseren van een probleem en het bedenken van strategieën om tot een oplossing te komen. Onze wereld wordt steeds complexer, waardoor we vaker met uitdagende vraagstukken te maken krijgen waar een groter probleemoplossend vermogen voor nodig is.
– ICT geletterdheid houdt in dat je vaardig bent om technologie effectief en doelgericht te gebruiken. Er zijn tegenwoordig zoveel ICT middelen om in zetten, dat juist nu en in de toekomst het belangrijk is dat studenten weten welke middelen ze op welk moment effectief kunnen inzetten.
– Creatief denken houdt in dat je het vermogen hebt om tot nieuwe ideeën te komen. Creatief denken kan ontwikkeld worden door diverse denktechnieken. Creatief denken wordt steeds belangrijker, omdat je je hiermee kan onderscheiden van anderen. Kennis is over het algemeen toegankelijk voor iedereen. Wanneer je vanuit beschikbare kennis iets nieuws ontwikkelt, zorgt dit ervoor dat je uitblinkt in jouw vakgebied.
– Kritisch denken is het reflecteren op je eigen handelen, verschillende perspectieven in kunnen nemen en het nut en de waarde van je informatie in kunnen zien. Door de enorme toename in informatie op het internet vraagt dit van studenten dat ze kritisch kunnen denken.
– Communiceren is het overbrengen of ontvangen van een boodschap. De boodschap kan verbaal en/of non-verbaal zijn. Er zijn zoveel manieren om een boodschap over te brengen, dat het belangrijk is om hier aandacht voor te hebben. Studenten moeten begrijpen welk middel op welk moment goed gebruikt kan worden.
– Sociale en culturele vaardigheden zijn tweeledig. Met sociale vaardigheden schat je het gewenste gedrag in. Culturele vaardigheden zorgen ervoor dat je inzicht hebt in andere culturen. Met de sociale en culturele vaardigheden bepaal je jouw gedrag binnen bepaalde situaties. Over het algemeen is deze vaardigheid context onafhankelijk, omdat je binnen diverse situaties je gedrag op dezelfde manier uit. Door het verkrijgen van inzicht in andere gewoontes, normen en waarden zorgt dit er voor dat jij je gepast kan opstellen in (nieuwe) situaties. Aangezien we steeds internationaler werken en globaliseren is het van belang om inzicht te hebben in elkaar gewoontes, zodat jij je gepast kunt opstellen.
Deze zeven vaardigheden zijn geen losstaande vaardigheden. Juist de combinatie van diverse vaardigheden zorgt voor krachtig onderwijs. In de maatschappij worden namelijk ook combinaties van vaardigheden gevraagd. Door aandacht te hebben voor de zeven vaardigheden zijn studenten betrokken, ondernemend en nieuwsgierig. De taak voor jou als docent is om authentieke en levensechte situaties aan te bieden waarin studenten leren. Dit maakt het onderwijs betekenisvol en sluit meteen aan op de beroepspraktijk waarin studenten later gaan werken!
Hoe denkt jouw team over de 21st century skills?
Als jij studenten wilt voorbereiden op de maatschappij waarin zij zullen gaan werken is het goed om als team met elkaar in gesprek te gaan over de 21st century skills. Het is belangrijk om na te gaan wat jullie al doen aan deze vaardigheden in je onderwijs, en hoe je dit verder wilt gaan inrichten voor nu en voor de toekomst van jullie opleiding. Speciaal hiervoor heb ik het O21 spel tijdens mijn stage bij Onderwijs Maak Je Samen ontwikkeld.
Bron: www.onderwijsmaakjesamen.nl
Het O21spel biedt de mogelijkheid om met elkaar in gesprek te gaan over jullie visie op onderwijs in de 21e eeuw. Door het spelen van het spel kan er meer zicht worden verkregen op de 21st century skills, er kan een gezamenlijke visie worden gevormd en het zorgt voor een praktische vertaalslag naar je eigen onderwijspraktijk.
Het spel biedt verschillende spelvormen waarin discussiëren centraal staat. Na de discussie bieden de verwerkingsmogelijkheden een handvat voor het toepassen en omzetten naar concrete acties voor jouw onderwijs.
Kun je niet wachten om het spel te gaan gebruiken? Hier geef je ik je alvast een werkvorm cadeau:
Sneeuwbal
Deze werkvorm zorgt ervoor dat er een discussie kan plaats vinden van docentniveau naar teamniveau over een van de zeven vaardigheden.
1. Pak een vaardigheidskaart (een kaart waarop een van de zeven vaardigheden staat vermeld) en laat de docenten deze lezen of lees bovenstaande definitie van een van de zeven vaardigheden voor.
2. Docenten denken individueel na over hun mening en bereiden argumenten voor over deze vaardigheid.
3. In tweetallen wisselen docenten de argumenten uit en discussiëren om mogelijk tot een gezamenlijke mening te komen.
4. In viertallen leggen de docenten aan elkaar uit welke mening ze hebben. Ze gaan op zoek naar de gemeenschappelijke overeenkomsten en bespreken verschillen. Hierbij kan het opstellen van sterke en zwakke punten een hulpmiddel zijn.
5. Vervolgens gaan alle teamleden met elkaar in discussie over de vaardigheid.
Tips bij deze werkvorm:
– Vinden docenten het lastig om hun eigen mening op te schrijven? Prikkel ze door o.a. de volgende vragen te stellen: hoe is er op dit moment in de klas aandacht voor deze vaardigheid? Zou je hier verbeteringen in willen zien? Waarom vind je deze vaardigheid belangrijk of onbelangrijk?
– Zijn er docenten die het totaal niet met elkaar eens zijn? Ga dan niet kijken naar de tegenstellingen, maar zoek naar de overeenkomsten in de doelen die ze stellen.
Ik ben benieuwd naar jullie ervaringen met de werkvorm ‘sneeuwbal’! Je kunt je ervaringen en vragen over deze blog hieronder in het reactieveld plaatsen.
Meer weten?
Wil jij meer weten over wat de 21st century skills voor jouw onderwijs kunnen betekenen? Of wil jij meer informatie over het O21spel en wil je het bestellen? Neem gerust contact op met mij door te e-mailen naar: a.meens@oabdekkers.nl
Bronnen
Centraal Bureau voor de Statistiek (2013). Veranderende beroepsloopbanen van
mannen en vrouwen, 03/2011
Dormaar, F. (2012). Jonge hoogopgeleiden wisselen vaker van baan. Geraadpleegd via:
http://www.elsevier.nl/Carriere/nieuws/2012/5/Jonge-hoogopgeleiden-wisselen-vaker-van-baan-ELSEVIER338863W/
SCP (2012). Vraag naar arbeid 2011. SCP: Den Haag.
Ministerie van Onderwijs (2014). Kamerbrief over toekomstgericht middelbaar beroepsonderwijs. Geraadpleegd via: http://www.rijksoverheid.nl/bestanden/documenten-en-publicaties/kamerstukken/2014/06/02/kamerbrief-over-een-toekomstgericht-middelbaar-beroepsonderwijs/kamerbrief-over-een-toekomstgericht-middelbaar-beroepsonderwijs.pdf.
Voogt, J. & Roblin, N. P. (2010). 21st century skills. Discussienota. Universiteit Twente:Â Enschede.