Waarom zou je aandacht besteden aan de rechterhersenhelft van het brein in je onderwijs? In deze blog geef ik uitleg over wat het verschil is tussen de linker- en rechterhersenhelft en waarom er meer aandacht voor de rechterhersenhelft mag zijn. Ook geef ik je tips hoe jij morgen al meer aandacht kan besteden aan de rechterhersenhelft!
Linkerhersenhelft versus rechterhersenhelft?
Met de linkerhersenhelft begrijpen we o.a. gesproken en geschreven taal. Dit zorgt ervoor dat we informatie analyseren en stapsgewijs beredeneren. Met de rechterhersenhelft visualiseren en interpreteren we juist de context van gebeurtenissen. Zo kijken we naar verbanden, waardoor we niet gericht zoeken naar een antwoord maar naar meerdere mogelijkheden (Woolfolk, Hughes & Walkup, 2008). Dit vraagt om flexibiliteit en bevordert creatief denken.
Bij iedereen is altijd een van de twee hersenhelften dominant. Ben jij benieuwd welke hersenhelft dit bij jou is? Klik op deze link. Draait de danseres bij jou tegen de wijzers van de klok in dan is (op dit moment) je linkerhersenhelft dominant. Draait ze met de klok mee dan is je rechterhersenhelft op dit moment het meest actief.
Het is natuurlijk niet zo zwart-wit te stellen dat jij door een bepaalde activiteit alleen je linker- of de rechterhersenhelft gebruikt. Beide hersenhelften worden constant gebruikt (Byrnes and Fox, 1998). Meer activiteiten zouden zich echter mogen richten op creatief denken, zodat er meer balans is in de soorten leeractiviteiten. Ik leg hieronder uit waarom.
Waarom mag er meer aandacht zijn voor het rechterbrein?
De leeractiviteiten die in het onderwijs plaats vinden passen binnen de volgende zes dimensies van de Taxonomie van Bloom (Anderson, Krathwohl & Bloom, 2001):
Fig. 1. De zes dimensies van de Taxonomie van Bloom.
Deze zes dimensies hebben ieder een cognitieve belasting, zie figuur 1. Onthouden heeft een lage cognitieve belasting. Creëren heeft een hoge cognitieve belasting. Hoe hoger de cognitieve belasting, hoe groter de potentie om een hoog leerrendement te behalen.
Wanneer studenten tijdens een les vooral luisteren en met opdrachten het geleerde herproduceren, vallen deze activiteiten onder de dimensies onthouden, begrijpen en toepassen. Deze dimensies richten zich meer op de linkerhersenhelft en hebben een relatief lage cognitieve belasting.
Als studenten discussiëren met elkaar, kritisch zijn over wat ze geleerd hebben en zelf iets ontwerpen, zijn ze bezig met de dimensies analyseren, evalueren en creëren. Deze dimensies richten zich meer op de rechterhersenhelft en hebben een hoge cognitieve belasting. Activiteiten die dus meer gericht zijn op de rechterhersenhelft zorgen dat er hogere leerrendementen behaald kunnen worden.
Hoe kun je in het onderwijs meer aandacht besteden aan het rechterbrein?
Door kleine veranderingen in jouw aanpak in de les, kun je meer aandacht besteden aan de rechterhersenhelft. Hier volgen drie didactische tips uit de OnderWIJSwaaier (Kooning, 2014) die je kunnen helpen.
Tip 1: De start van de les
Geef ruimte aan studenten om ook zelf doelen te stellen. Dat maakt het makkelijker om het nut ervan in te zien. Bijvoorbeeld: “We gaan het vandaag hebben over (het onderwerp). Wat zou jij daarover willen weten? Waarom vind je het belangrijk om dat te weten? Wat levert het je op als het weet?”
Met deze tip uit De OnderWIJSwaaier zorg je ervoor dat studenten zelf nadenken over waar zij staan in het leerproces en geef jij ze de kans om te bepalen welke stappen zij willen zetten om hun doel te bereiken. Studenten starten de les op deze manier meteen met analyseren.
Tip 2: De instructie
Presenteer je uitleg op verschillende manieren: zowel in gesproken vorm, visueel als multimediaal. Gebruik mindmaps, tekeningen, schema’s, materialen, beelden, gereedschappen en andere hulpmiddelen.
Door jouw instructie niet alleen gesproken te geven, maar juist vaker visueel weer te geven, sluit dit aan bij de rechterhersenhelft. Studenten zien binnen de context die jij hen geeft zo duidelijker verbanden tussen bepaalde zaken. Dit kan al door voorbeelden uit het beroepsveld te betrekken in je onderwijs.
Tip 3: De verwerking van de instructie
Vertel duidelijk wat je van studenten verwacht tijdens het zelfstandig werken. Geef vooral praktische tips: waar moeten studenten rekening mee houden? Wat moet een student doen als hij of zij ‘vastloopt’ in het verwerkingsproces? Wat kan een student doen als het opgegeven werk klaar is?
Wanneer je studenten zelfstandig laat werken tijdens de les, kun je niet alle studenten tegelijk ondersteuning bieden. Als jij duidelijk bent in hoe studenten de opdrachten moeten aanpakken, voorkom je dat het verwerkingsproces steeds vastloopt. Door aandacht te hebben voor deze tip uit de OnderWIJSwaaier kun jij ondersteuning bieden aan studenten die inhoudelijke vragen hebben.
Als je graag tijdens de verwerking van je les de rechterhersenhelft wilt stimuleren, volgen hier nog enkele concrete voorbeelden van werkvormen. Deze kun je morgen meteen inzetten in jouw onderwijs!
Moodboard maken
Met een moodboard kunnen studenten een beeld weergeven waarin ze ideeën en concepten opnemen. Er wordt een sfeer gecreëerd rondom een thema. Dit kan met kleuren, plaatjes en woorden.
Studenten worden zo geprikkeld om niet vanuit woorden te denken, maar vanuit een bepaalde context, waarin zij zelf op creatieve wijze het beeld scheppen.
Een moodboard kan gemaakt worden aan het begin van een project als brainstorm of om het onderwerp van een opdracht te bepalen. Met het maken van een moodboard zijn studenten aan het creëren en evalueren. Ze bepalen zelf de inhoud en leggen verbanden tussen de concepten.
Film maken
Studenten maken in tweetallen of in groepjes een film. Ze bepalen zo zelf de aanpak en de inhoud van het eindresultaat. Studenten bepalen vooraf wat ze gaan filmen, waar ze eventueel foto’s van maken en wat ze inspreken. Vervolgens gaan ze filmen en/of foto’s maken en deze verwerken in bijvoorbeeld de gratis software Windows Moviemaker. Aan het eind van het proces spreken ze het filmpje in of plaatsen geluid onder het verhaal.
Je kunt studenten een filmpje laten maken aan het eind van een project. Hiermee maken ze voor zichzelf en voor anderen inzichtelijk wat ze geleerd hebben doordat ze nieuwe content creëren.
Artikel (her)schrijven
Normaal gesproken geef je studenten de opdracht om een artikel of werkstuk te schrijven over een bepaald onderwerp. De studenten zoeken dan zelf de informatie over het onderwerp. Je kunt het ook een keer omdraaien. Dit houdt in dat de studenten de informatie niet meer hoeven te zoeken, maar dat ze juist met de verkregen informatie een artikel gaan samenstellen. Een voorbeeld: je geeft de studenten diverse informatie over tandwielen. De studenten kunnen een filmpje zien over het principe van het tandwiel, ze krijgen een artikel over de geschiedenis van het tandwiel en krijgen websites toegewezen waarin diverse toepassingen worden beschreven. Nu geef je de studenten de opdracht om een artikel te schrijven over tandwielen. Ze zullen voor het schrijven verbanden moeten leggen tussen de diverse bronnen die je hebt aangeboden.
Ik ben benieuwd naar jullie ervaringen en reacties. Heb je zelf ervaringen met dit soort lessen? Heb je goede tips voor collega’s of bekijk je de discussie over breinvriendelijk leren op een geheel andere wijze? Laat je reacties zien. Je kunt deze in het onderstaande reactieveld plaatsen.
Meer weten?
Wil je meer te weten komen over het stimuleren van het rechterbrein en breingericht leren in het algemeen? Meld je aan voor de workshop van 20 januari van 9:00 – 17:00 uur voor 345 euro per persoon (inclusief lunch)
Ook kun je de OnderWIJSwaaier bij ons bestellen. Stuur een mail naar bureau@oabdekkers.nl
Bronvermelding
Anderson, Krahtwohl & Bloom (2001). A revision of Bloom’s Taxonomy: An review. Theory Into
Practice, 41-4, 212-218.
Byrnes, J., & Fox, N. (1998). The educational relevance of research in cognitive
neuroscience. Educational Psychology Review, 10, 297-342.
Kooning, R. de (2014). De OnderWIJSwaaier. Nuenen: OABDekkers.
Woolfolk, A., Hughes, M. & Walkup, V. (2008). Psychology in education. Pearson Education
Limited: Harlow