Omdat het zo lekker positief is, in deze donkere dagen, hierbij een pleidooi en handreikingen voor meer complimenten, met tekst en uitleg! Deze tips baseer ik op het gedachtegoed van oplossingsgericht werken.
Positief de winter door, over het geven van effectieve complimenten.
Jaren geleden tijdens een heerlijke vakantie met een groep vrienden in de Spaanse Pyreneeën hadden wij een klein tentje over. Gekscherend werd deze door twee vrienden tot compli-tent ingericht, iedereen die een complimentje kon gebruiken kon hier terecht voor een fijne pep-talk! In hoeverre was dat nou gewoon gezellig of ook echt effectief? In deze blog zet ik op een rijtje waar een goed compliment aan moet voldoen. Als ik dat toch in 2001 had geweten… Nu zijn de donkere winterdagen ook wel een mooi moment om een collega of student (of familie of vrienden) in het zonnetje te zetten, maar dan wel het liefst op een effectieve manier!
Het lijkt zo simpel, maar hoe geef je nou een goed en effectief compliment? ‘Gewoon’ roepen dat iemand ‘goed bezig’ is, is natuurlijk al positief, maar er is zoveel meer uit te halen. Als opwarmertje hieronder eerst een aantal voordelen van het geven van complimenten vanuit gedachtegoed van oplossingsgericht werken (Cauffman & van Dijk, 2014):
- Je toont dat je aandacht hebt voor wat de ander goed doet.
- Je bouwt aan een coöperatieve werkrelatie.
- Je verstevigt het zelfbeeld en het zelfvertrouwen van de ander.
- Je helpt de ander met de neus in de richting van mogelijke oplossingen te gaan staan (in plaats van de neus in problemen te blijven steken).
- Je creëert een sfeer van vertrouwen en samenwerking, waardoor meer inzet mag worden verwacht om gewenste veranderingen in gang te zetten.
- Je biedt de ander kracht om meer te doen wat werkt.
Effectief complimenteren
Een compliment is echter niet zomaar effectief. Om complimenten te geven die effectief zijn kan je uitgaan van een complimenten ABC: De A staat voor Accuraat: het compliment moet verwijzen naar iets dat echt gebeurd is en dat de gecomplimenteerde zelf heeft gedaan. De B staat voor Believable: het compliment moet geen overdrijving zijn maar realistisch beschrijven van er gebeurd is. De C staat voor Constuctive: het compliment moet verwijzen naar wat de persoon wil bereiken en het moet bruikbaar zijn voor de ander om stappen vooruit te zetten.
Dit komt neer op een drietal randvoorwaarden:
- Zwijg als je het niet echt meent!
- Zorg dat je compliment gebaseerd is op de realiteit en relevant is voor de situatie.
- Overdrijf niet… less is more, stem af op de situatie en ontvanger.
Bij ons op vakantie waren er achteraf toch een aantal ‘haringen’ waar wij over ‘struikelden’… Bekende valkuilen bij complimenteren zijn: vleierij (onecht en niet respectvol), bagatelliseren (reële problemen worden er niet mee opgelost) of ‘kritiekloos’ instemmen (complimenteren sluit het geven van kritiek geenszins uit).
Zelfs negatief effect?
Om dit nog wat verder te onderbouwen: complimenten kunnen zelfs schadelijk zijn (Kohn, 1993). Kohn omschrijft the praise problem, problemen met het complimenteren van mensen. Een paar voorbeelden: het geven van complimenten op het slagen in een eenvoudige taak (geeft gevoel dat er weinig van je wordt verwacht) en compliment-verlamming (faalangst of spanning doordat vertelt wordt hoe goed je ergens in bent). Nog een bijzondere situatie waarin complimenteren nadelig kan zijn wordt beschreven door Geoffrey Cohen en Claude Steel (2002). Zij beschrijven hoe docenten overcomplimenteren bij angst om door minderheidsgroeperingen als discriminerend te worden gezien. Hierdoor geven zij weinig tot geen kritische feedback, slechts positieve reacties, ook wanneer het functioneren slecht is. Bovendien kan positieve feedback voor lage prestaties de boodschap geven dat er weinig meer verwacht wordt van deze leerling. Als laatste punt geven zij aan dat overcomplimenteren kan worden gezien als neerbuigend of beledigend.
Weer terug naar de vraag: wat werkt dan wel, wanneer zijn complimenten effectief?
Carol Dweck vergelijkt twee vormen van complimenteren: procescomplimenten en eigenschapcomplimenten. Bij procescomplimenten prijs je de ander voor zijn of haar goede inspanning of effectieve strategie (“Je hebt vast hard gewerkt” of: “Je zult wel een goede aanpak gebruikt hebben.”). Bij eigenschapcomplimenten complimenteer je de ander met een eigenschap, een interne, vastliggende kwaliteit (“Je hebt het goed gedaan, je moet wel erg slim zijn”).
We blijken op basis van complimenten over inspanning of strategie (proces) meer tevreden te zijn bij falen of moeilijkheden, tonen meer volharding en zijn meer bereid om uitdagingen aan te gaan. We ervaren onze eigenschap bovendien als ontwikkelbaar, presteren is immers een kwestie van inspanning en/of effectieve strategieën. In tegenstelling tot het gevoel bij complimenten over eigenschappen die onveranderbaar zijn; hierbij zijn we sneller geneigd uitdaging te vermijden, zijn minder snel tevreden bij falen of moeilijkheden en hebben we een lagere volharding (je bent immers ergens goed in of niet).
Nog een laatste tip vanuit oplossingsgericht werken: maak gebruik van complimenteuze vragen, zodat de ander geactiveerd wordt (en minder geneigd is je compliment weg te wuiven). Met vraag kan je een indirect compliment geven: Nodig de ander uit om zelf te beschrijven wat er goed was aan wat hij of zij heeft gedaan (bijvoorbeeld: hoe heb je het voor elkaar gekregen je werk zo snel af te hebben?). Hiermee daag je de ander uit en zet je de ander aan het denken.
Samengevat… een goed voornemen voor 2015!
Achteraf blijkt de gedachte om een compli-tent in te richten zo gek nog niet, echter de complimenten hadden zeker effectiever gekund. Omdat ik mij er nu meer bewust van ben dat complimenten geven meer is dan een positieve benadering en complimenten alleen effectief zijn als ze echt gemeend zijn, heb ik mijn goede voornemen voor 2015 gemaakt:
Stem complimenten beter af op de ander, focus meer op wat ze doen en minder op wat ze zijn. Complimenteer over wat belangrijk is voor de ander (complimenten-ABC) en wees specifiek. Daarnaast ga ik vaker een compliment verpakken in een activerende vraag!
Fijne feestdagen en de beste wensen voor 2015.
Literatuur
- Cauffman L. & Dijk van, D.J. (2014, derde druk). Handboek oplossingsgericht werken in het onderwijs. Den Haag: Boom Lemma
- Dweck, C. (2002). Messages that motivate: How praise molds students’ beliefs, motivation, and performance (in surprising ways). In Aronson, J. (Ed.), Improving academic achievement: Impact of psychological factors on education (pp. 37-60). San Diego, CA: Academic Press.
- Kohn, A. (1993). Punished by Rewards: the Trouble with Gold Stars, Incentive Plans, A s,. Praise and Other Bribe. s. New York: Houghton Mifflin