Docenten zijn net studenten
Transactionele Analyse en het (puber)brein
Dames die hun jas aan houden en tegen de verwarming aan staan. Mannen die – net te luidruchtig – bespreken wat hen in het weekend heeft beziggehouden en/of dat ze met de motor naar het werk zijn gekomen ondanks dat het zo glad was. Twee dames die nog even snel hun mobieltje checken. Een aantal personen die naar me toekomt om te vragen tot hoe laat het duurt en dat ze eigenlijk eerder weg moeten. Iemand die nog de voorbereidende opdracht moet halen. O ja, we zouden eigenlijk al tien minuten geleden gestart zijn. Het is geen klas vol pubers, het is het beeld van een studiedag op maandagmorgen.
Een stukje jeugdsentiment
Uit onderzoek is gebleken dat één op de vijf volwassenen kinderlijke gewoontes heeft. Zo heb ik afgelopen kerstvakantie een appeltaart gebakken voor het nagerecht van het kerstdiner en kon ik het niet laten om van het deeg te snoepen. Toen er zoveel sneeuw lag, konden mijn vriend en ik het niet laten om een sneeuwballengevecht te houden. Hieronder laat ik je een filmpje zien van een volwassene die typisch ‘kindgedrag’ laat zien.
Kindgedrag wordt vaak gekenmerkt als gedrag waarbij keuzes gemaakt worden die op de korte termijn veel opleveren, maar op de langere termijn ondoordacht zijn (Crone, 2008). Voor de jongeren (genaamd ‘pubers’) is het nog moeilijk om langetermijnconsequenties van hun gedrag te overzien en wint de kick het van veilige keuzes. Hieronder laat ik je een filmpje zien van Van Kooten en De Bie waarin risico’s worden genomen waardoor er spannende situaties ontstaan.
In dit filmpje zag je een zogenaamd ‘kritische ouder’ en een ‘aangepast kind’. Ik licht hieronder toe wat dit betekent in het kader van Transactionele Analyse.
Differentiëren in ego’s
Transactionele Analyse is een praktische theorie over gedrag en communicatie. Transactionele analyse helpt je om het puberale gedrag van je studenten beter te hanteren. De opbrengst is een volwassen en effectieve manier van communiceren tussen jou en de student. Wat we doen wordt bepaald door de persoon (ego toestand) die op dat moment de baas is. We hebben drie ego posities: ouder, volwassene en kind. De ouder is een natuurlijke positie die docenten regelmatig innemen: “Ik ben de docent en ik bepaal hoe we het gaan doen!”. De volwassene reageert zonder oordeel. Het kind herhaalt het gedrag dat het als kind heeft ontwikkeld (ik stel mijn vriend wel eens de vraag ‘Vind je mij lief?’). Transactionele Analyse gaat er van uit dat we de keus hebben uit vijf soorten gedrag. En elk gedrag heeft zowel positieve als negatieve kanten. In de interactie met anderen kunnen we altijd kiezen vanuit welke positie we reageren. De keuze bepaalt voor een groot deel het vervolg van de communicatie. Jouw manier van communiceren heeft een bepaald effect op de ander. Maar wat jij doet en zegt triggert ook iets bij je gesprekspartner die vervolgens ook weer reageert vanuit één van de ego posities. Hoe beter je in staat bent patronen je eigen gedrag te herkennen, hoe effectiever de communicatie (Coachy.nl).
Wat roept het gedrag vanuit de ouder, volwassene en kind op bij de ander?
Een voorbeeld uit de onderwijspraktijk. Een student komt voor de zoveelste keer te laat de les in. Als de docent in de negatief kritische ouder schiet (“Je komt ook altijd te laat!”) dan zal de student in negatief aangepast kind schieten (“F*** op, zo hoef je me niet aan te spreken.”). Maar de oplossing zit in de volwassenrol. Als docent wil je je studenten begrijpen en toewerken naar een oplossing. Een reactie vanuit de volwassen positie zou kunnen zijn: “Wat heb je nodig om op tijd te komen?” Het helpt je als je weet dat gedurende de puberteit het lichaam op een steeds later tijdstip het slaaphormoon melatonine afgeeft. Maar door alle veranderingen in de puberteit heeft het lichaam eigenlijk meer slaap nodig. Oftewel: een lastig pakket waarbij je als docent samen met de student afspraken gaat maken om successen te behalen. Belonen van datgene wat goed gaat heeft een significant groter effect. Elk gedrag heeft een positieve intentie.
Transactionele Analyse is een manier om ongewenst gedrag om te buigen naar gewenst gedrag vanuit de persoon zelf. Een van de grootste ergernissen in het onderwijs zijn die mobieltjes in de klas – wanneer ze niet voor onderwijsdoeleinden ingezet worden. Je kunt in de kritische ouderpositie zitten waarbij je verwijst naar de regels en afspraken in de school omtrent mobieltjes. Maar mogelijk behoor jij tot de docenten die zelf in een vrije kindpositie zit en zelf geneigd is om het mobieltje tijdens de les te checken. Vanuit de volwassen positie zou je de studenten zelf kunnen laten ontdekken wat het mobieltjesgebruik voor effect heeft op het leren. Bijvoorbeeld het maken van notities tijdens de instructie terwijl ze tegelijkertijd moeten reageren op de laatste drie whatsappberichten.
Wanneer docenten binnen een opleiding getraind zijn in Transactionele Analyse zorgt dat ervoor dat zij uit de strijd blijven met de studenten. De kracht van dit model is dat iedereen het begrijpt. Reflectie op gedrag kan plaatsvinden aan de hand van de vijf ego’s. Een leuke oefening om met studenten te doen is de vijf ego’s op een tafellaken positioneren en aan de hand van casussen de deelnemers vragen te gaan staan in het ego waar vanuit ze hebben gehandeld. Waar stond je? Waaruit bleek dat? Waarom? Hoe zou je vanuit de volwassen positie (hebben) kunnen reageren?
Wegens succes herhaald!
Gezien de positieve reacties op de eerste kennismakingsworkshop met Transactionele Analyse en de geïnteresseerden voor deze workshop, willen we opnieuw een kennismakingsworkshop aanbieden. Deze kennismakingsworkshop zal plaatsvinden in Nuenen bij ten minste 8 deelnemers op vrijdag 6 maart 2015 voor een prijs van € 250,-. Daaraan gekoppeld hebben we een vriendenactie. Wanneer je meerdere mensen/collegae tegelijkertijd aanmeldt, ontvang je €10,- korting per persoon.
Reacties van eerdere deelnemers:
“Bedankt voor het toesturen van de hand-out. Ons genoegen was wederzijds en biedt ons veel inspiratie met zeer praktische mogelijkheden binnen onze opleidingen. Wij allen willen graag de vervolgcursus doen en waarschijnlijk nog een dag voor het hele team in het voorjaar.”
“De kennismakingsbijeenkomst heb ik als plezierig en informatief ervaren.”
“De wisselwerking tussen de trainers was optimaal.”
“De kennismakingsbijeenkomst heeft mij bewust gemaakt van de moederrol die ik inneem tijdens mijn docentschap. Zeer herkenbaar!”
Ik doe een beroep op jullie kindrol. Het antwoord op de volgende vraag ontvang je zodra je hebt gereageerd op de poll.
[polldaddy poll=8549857]