Het maakbare brein

“De titel suggereert dat je je hersenen kunt vormen; en dat is ook zo. Dit zal je misschien verbazen want veel mensen denken nog steeds dat ze zelf niet of nauwelijks invloed hebben op de vorm en functie van hun hersenen. Deze aanname is echter fout.” (2007, M. Sitskoorn). Geïnspireerd door het verhaal van Carol Dweck wil ik me in deze blog a) hard maken om vanaf vandaag allemaal uit te gaan van ontwikkelbare intelligentie van studenten en b) beschrijven wat dat impliceert voor het onderwijs.

Growth mindset (ontwikkelaar)
Ik heb nooit geloofd dat intelligentie bepaalt wat je kunt bereiken in het leven. Ik ben meer dan een testscore, gelukkig wel! Ik ervaar door hard te werken, uitdagingen niet uit de weg te gaan en open te staan voor opbouwende kritiek dat ik veel meer kan bereiken dan de ‘stemmen’ in mijn hoofd of bepaalde mensen in mijn omgeving doen beweren. Dat maakt dat ik een growth mindset heb: ik wil NIET geloven in een aangeboren intelligentie, maar in de ontwikkeling daarvan.

Fixed mindset (aangeboren)
Mensen met een fixed mindset hebben de overtuiging dat je wordt geboren met een bepaald intelligentieniveau en met bepaalde talenten en dat je het daarmee moet doen in het leven. Het resultaat daarvan is dat ze uitdagingen uit de weg gaan, snel opgeven, inzet zien als iets wat toch niets oplevert en opbouwende feedback niet aannemen. Het resulteert in studenten die hun potentieel niet volledig benutten.

Onderstaand figuur visualiseert beide mindsets overzichtelijk. Klik op de afbeelding om deze uitvergroot te openen in een nieuwe scherm.

Waarom investeren in een Growth mindset?
Met de kennis die we hebben over mindsets komt natuurlijk de vraag waarom een growth mindset beter is dan een fixed mindset. Moet iedereen altijd het onderste uit de kan halen? Wat mij betreft niet, ik denk alleen dat het hebben van een growth mindset helpt bij het hebben van een hogere levenssatisfactie. Ik verklaar die aanname op basis van twee van de drie basisbehoeften geformuleerd door Luc Stevens, namelijk competentie en autonomie: “ik kan het misschien nu nog niet (alleen), maar door me in te spannen straks wel.” Door het hebben van een growth mindset neemt je eigenaarschap op de basisbehoefte toe en ken je behaalde successen toe aan je eigen inspanningen.

Wat impliceert dit voor het onderwijs?
Om de growth mindset te stimuleren bij studenten zouden we in ieder geval twee dingen moeten doen.

1. Stop met labelen! Stop met het labelen van studenten waardoor zij zelf overtuigd raken van een fixed mindset. Een label is een fotomoment, het gaat om de film (ontwikkeling)! Labelen wekt excuses in de hand die de ontwikkeling afremt, zoals: “Ik kan het niet, want ik heb een lage cito-score” of “Jij kunt het niet, want je hebt dyslexie”. Laten we stoppen met het plakken van labels!
2. Laat studenten ervaren waartoe ze in staat kunnen zijn! Breng studenten in leersituaties die hen ongemakkelijk maakt vanwege hun eigen fixed mindset (“ik durf het niet, ik kan het niet, ik doe het niet”) en ondersteun hen in de ontwikkeling van een growth mindset (“ik durf het niet, ik kan het waarschijnlijk wel en ik ga de uitdaging aan en leer ervan”). Een mooi recent voorbeeld hiervan kwam terug in de documentaire ‘de onderwijzer aan de macht’ waarin Sjef Drummen toelicht sterk te investeren in het zelfvertrouwen van studenten en dat je hen “in een wereld moet brengen die niet absurd genoeg kan zijn in denken. Wat leidt tot enorm veel falen en mislukken en die mislukkingen moet je vieren omdat dat leidt tot bijzondere dingen”.

Meer weten over fixed en growth mindset? Zie onderstaande inspirerende video (11 min.)