50 tinten grijs met je collega’s? Ga out-of-the-box!

Om op gestructureerde wijze te leren van en met je collega-docenten, wil ik jullie helpen door een aantal stappen te schetsen om met elkaar te werken aan goed onderwijs. Een aantal stappen sluit aan bij de werkwijze van stichting LeerKRACHT dat gefundeerd is op het verbeteren van onderwijs door te leren van collega’s (McKinsey, 2013). Als hulpmiddel voor het bespreken van pedagogisch-didactische onderwijsvraagstukken heb ik de onderWIJSwaaier gekozen.

1. Bedenk met je team een drietal tips uit de onderWIJSwaaier waarmee je als team de slag wilt gaan. Bijvoorbeeld: 
1) Ben oprecht en geloofwaardig. Zorg voor voorspelbaarheid in je gedrag, bijvoorbeeld dat je aandacht schenkt aan een student die om hulp vraagt, wees consequent en kom afspraken na.
2) Studenten hebben behoefte aan structuur. Maak daarom praktische afspraken over gsm-gebruik, pauzes, eten en drinken tijdens de les. Het is ook belangrijk dat je benoemt welke gedragsverwachtingen je van de studenten hebt. Studenten vinden routines en rituelen in een onderwijssituatie fijn, omdat het rust en zekerheid geeft.
3) Maak in de les gebruik van lesmiddelen die je helpen bij het introduceren van het doel dat jij met jouw les wilt bereiken. Denk aan een begintaak, verhalen, vergelijkingen, voorwerpen, (sociale) media of een uitdagende opdracht.

2. Brainstorm met je collega’s over de praktische invulling van deze drie tips
De tips zijn multi-interpretabel. Met je team ga je 30 minuten brainstormen over de praktische invulling van deze tips. Om structuur aan te brengen in je onderwijspraktijk kun je bijvoorbeeld werken aan de hand van een spoorboekje. Een spoorboekje is een mini-variant van je lesvoorbereiding. In de praktijk blijkt dat de lessen van docenten die werken met een spoorboekje positiever geëvalueerd worden. Tip: Probeer eens een maand lang ongeveer drie minuten te besteden aan de voorbe­reiding van iedere les die je geeft. Maak van de voorbereide lessen een kort spoor­boekje en deel dat studenten aan het begin van de les schriftelijk of mondeling mee. Het advies is om een tijdbewaker aan te stellen om de 30 minuten voor de brainstormfase efficiënt te benutten. Vervolgens gebruik je nog 10 minuten om met elkaar concrete acties te kiezen.

3. Bereid een les voor waarin je aan de slag gaat met deze drie tips
Herontwerp een les die je redelijk op de ‘automatische piloot’ geeft. Dit dwingt je om naar oude bekende dingen te kijken op een nieuwe manier en daagt je uit om tot innovatieve lesontwerpen te komen. Begin eerst met het uitwerken van één tip. Als dat gelukt is dan kun je meerdere tips tegelijkertijd integreren in je lesontwerp en lesuitvoering. Dit kun je samen doen met je collega’s.

4. Vraag een collega naar jouw les te komen kijken waarin de drie tips worden toegepast.
Bespreek met je collega wanneer en hoe lang hij/zij komt kijken. Dit is afhankelijk van de gekozen tips uit de onderWIJSwaaier en de gestelde doelen. De collega vertelt je na de les wat hij/zij van je les heeft geleerd. Ook geeft de collega aan hoe hij/zij zou hebben gehandeld in een bepaalde lessituatie die zich voordeed. Jullie gezamenlijke ideeën worden gedeeld in de docentenkamer.

5. Evalueer de les met een focusgroep bestaande uit studenten die de les(sen) hebben gevolgd.
Je kunt na iedere les simpelweg evalueren door de studenten hun ogen te laten sluiten en hun duim omhoog (“Ik ga met een goed gevoel deze les uit”) of omlaag (“Ik ga met een slecht gevoel deze les uit”) of alles daartussen te laten zien zodat het jou een beeld geeft van hun beleving van de les. Ook kun je een vragenlijst laten invullen waarin je bijvoorbeeld nagaat in hoeverre de studenten ook daadwerkelijk iets hebben geleerd tijdens de les of in hoeverre zij gemotiveerd waren voor de les. Je kunt daaraan een beloning koppelen als ze de antwoorden die ze geven ook toelichten. Wanneer je bijvoorbeeld met het spoorboekje hebt gewerkt, kun je aan het eind van de maand vragen aan de studenten of ze in de afgelopen weken iets gemerkt hebben met betrekking tot de inrichting van de les (leuker/ even leuk/minder leuk, harder gewerkt/even hard/minder hard gewerkt, meer ge­leerd/evenveel geleerd/minder geleerd/, fijner/ even fijn/ minder fijn). Ook evalueren met behulp van smileys werkt voor studenten.

6. Bedenk samen met je collega’s oplossingen voor gesignaleerde aandachts- en/of ontwikkelpunten en help elkaar om de lessen te verbeteren.
Een manier om te brainstormen over oplossingen kan via de techniek ‘Nominal Group Technique’. Ook hier kun je gebruikmaken van een tijdbewaker. – Docenten schrijven individueel ideeën op kaartjes op (5 minuten); – Ideeën worden centraal geïnventariseerd, ieder mag een voor een ideeën naar voren brengen, deze worden centraal genoteerd (5 minuten); – Elk idee wordt toegelicht, er wordt niet over gediscussieerd (5 minuten); – Tijdens de toelichting van de ideeën kunnen docenten hun eigen lijst aanvullen wanneer zij op nieuwe ideeën komen (25 minuten); – Ordening en prioritering van de ingebrachte ideeën door middel van individuele rangordening en stemming (10 minuten).

7. Bespreek en beschrijf wekelijks op wat de gezamenlijke resultaten en verbeterpunten zijn en hoe jullie eraan gaan werken.
Inventariseer eerst hoe iedereen zich voelt met behulp van de smileys. Vervolgens bekijk je samen met je collega’s de planning: er wordt uitgeveegd wat is geweest en er wordt gekeken naar de komende week. De doelstellingen zijn CHI geformuleerd: Concreet, Haalbaar en Inspirerend. Successen worden beschreven en benoemd. Deze successen worden gevierd. Er wordt ook benoemd wat de teams hebben bereikt. Dat kan bijvoorbeeld door een A4-tje te gebruiken waarop je alle resultaten en successen van het team neerzet. Bij 10 successen kan er speciale aandacht worden geschonken in de vorm van een traktatie bijvoorbeeld.

Win 2 gratis onderWIJSwaaiers!

Heb je een mooi voorbeeld vanuit jouw school of organisatie waarbij je samen werkt aan goed onderwijs? Mail dat dan naar R.Dekooning@oabdekkers.nl. De mooiste voorbeelden delen wij graag met onze lezers en jij krijgt dan 2 onderWIJSwaaiers gratis (t.w.v. 19,95 euro per stuk).

Niet in de prijzen gevallen maar wil je wel een onderWIJSwaaier? Je kunt de onderWIJSwaaier nu bestellen met korting door een mailtje te sturen naar bureau@oabdekkers.nl tot en met december 2015.

Voor meer informatie en bestellen, kun je contact opnemen met ons via telefoonnummer 040 – 2913733.