Borging examinering in de praktijk.

Hoe krijgen we zicht op de kwaliteit van de examinering die in de praktijk wordt afgenomen en hoe borgen we dit?

Een taai vraagstuk dat op dit moment zowel in het MBO als HBO hoog op de agenda staat van de examencommissies. In het beroepsonderwijs vinden steeds meer examens plaats in de reële beroepspraktijk. De reden daarvoor is dat de praktijk dé context is waar startende beroepsbeoefenaars kunnen laten zien dat ze competent zijn. Dit moet leiden tot meer valide uitspraken over wat gemeten wordt. Maar kunnen we ook aantonen dat de beoordelingen in de praktijk betrouwbaar zijn? Het gaat om de vraag hoe er gemeten wordt en of de beoordelingen voldoende betrouwbaar en nauwkeurig tot stand zijn gekomen.

In een eerder blog hebben Martijn van Grootel en ik dit onderwerp al eens bij de kop gehad. We hebben toen het ‘Waarderend auditen besproken’, een werkwijze om een gesprek met de beoordelaar in de praktijk aan te gaan om de examenkwaliteit aan te scherpen en te borgen. Je krijgt zicht op de kwaliteit van de examinering (transparantie) en je bespreekt waar de verbeterpunten liggen om samen de kwaliteit van de examinering steeds beter te maken.

De examencommissie van de sector Gezondheidszorg, Welzijn en Sport van het Deltion College besloot de vragen over ‘Het borgen van de kwaliteit van de examinering in de praktijk’ met externe deskundigen uit het werkveld te bespreken. Een open dialoog (‘Wereld café) met als doel om eerst eens goed zicht te krijgen op hoe de beoordeling in de praktijk plaatsvindt, wat gaat goed en waar is de validiteit en betrouwbaarheid in het geding.

Uit deze gesprekken werd duidelijk dat de examinering en de borging ervan duidelijk beschreven is in de exameninstrumenten en het handboek examinering. Het besef dat je er met ‘alleen beschrijven’ niet bent is voor iedereen duidelijk, want je kunt wel opschrijven hoe het gaat, maar gaat het in de praktijk ook daadwerkelijk zo? Uit de gesprekken die op verschillende tafels werd gevoerd werd duidelijk dat de praktijk weerbarstig is. Een aantal voorbeelden:

Steekproeven houden

De examencommissie doet steekproeven in de praktijk om de kwaliteit van de beoordeling te peilen. Maar wat doe je met opleidingen waarbij de privacy van de beoordelingssituatie niet toestaat dat jij daar aanwezig bent om een steekproef te nemen?

Het 4-ogenprincipe

We stellen dat bij een proeve twee beoordelaars moeten beoordelen en samen tot een eindoordeel komen. Maar wat doe je met praktijkbeoordelingen waar dat niet te regelen is om welke reden dan ook?

Begeleider ≠ beoordelaar

We komen situaties tegen waar de begeleider van de student de beoordelaar is. Hoe gaan we daarmee om? Kan een begeleider betrouwbaar beoordelen en hoe borgen we dat?

Geaccrediteerde leerbedrijven

Het geaccrediteerde leerbedrijf blijkt bij nader inzien niet aan de eisen te voldoen als het gaat om de examenkwaliteit.

Na drie gespreksrondes werden de opbrengsten plenair gepresenteerd door de gespreksleiders van de verschillende tafels. Wat voor mij duidelijk is geworden is dat er aan de voorkant nog heel veel winst te behalen valt om de kwaliteit van de examinering te verhogen. Een aantal goede tips waren:

1. Laten we met behulp van de piramide van Miller en de eisen die gesteld worden aan de examinering van de kerntaken (beheersingsniveaus) nog eens goed kijken naar wat we precies in de praktijk moeten examineren. Zorg voor een goede mix van examens zodat het eindoordeel niet alleen afhangt van het examen in de praktijk.

Het examen bevat tenminste activiteiten die de student als beginnend beroepsbeoefenaar in het toekomstige beroep uitvoert, afgestemd op het kwalificatiedossier. De werkomstandigheden en de sociale context tijdens de beoordeling van het examen komen zoveel mogelijk overeen met die in het toekomstige beroep; onderdelen van het examen vinden in de reële beroepspraktijk plaats.

2. Communiceer als opleiding met de leerbedrijven en stem wensen en mogelijkheden voor uitvoering van de examens op elkaar af.
3. Bespreek als BPV- of praktijkbegeleider vanuit school regelmatig het beoordelingsproces en de beoordelingscriteria met de bedrijfsbeoordelaar.

De allerbelangrijkste opbrengst van deze bijeenkomst vind ik het besef dat we, school en praktijk, elkaar nodig hebben om de kwaliteit van de examinering te borgen.