Heel vaak – bijna altijd – pretendeert de onderwijsinstelling dat de student uitgangspunt is voor het onderwijs wat zij verzorgt. Is dat bij jullie ook zo? En lukt het om die belofte waar te maken? In deze blog beargumenteer ik waarom de feedback van studenten op het onderwijs zo waardevol is en deel ik voorbeelden van onderwijsinstellingen waar de student steeds meer uitgangspunt wordt voor het onderwijs. Daarnaast lees je manieren waarop je de student binnen je eigen onderwijsinstelling daadwerkelijk podium kunt geven.
Student wordt niet gekend
Als een onderwijsinstelling aangeeft dat de student uitgangspunt is, dan betekent dat voor mij dat het volledige onderwijs gericht is op – en aansluit bij – de student in kwestie. En dat is ambitieus. Dat betekent namelijk dat je moet weten met welke studenten je te maken hebt, wat hen motiveert, wat hun basis is op sociaal en cognitief gebied en welke ondersteuning dat van de onderwijsinstelling vraagt. Uit de eerdere blog van Goedele Sterre Loonen blijkt dat nog niet iedere onderwijsinstelling erin slaagt optimaal tegemoet te komen aan de behoeften en wensen van studenten. Gisteren verzorgde ik een studiemiddag op een mbo-instelling waar docenten meerdere keren zelf aangaven dat “studenten vinden dat docenten toch niets doen met wat zij aangeven”. Heel eerlijk gaven de docenten zelf toe niets te doen met de feedback die zij ontvangen. De reden die zij daarvoor gaven was “dat studenten toch alleen maar zeggen dat het K**-lessen zijn en dat er geen F*** aan is.” Waarop ik de vraag stelde: en hoe kun je studenten dan leren om bruikbare feedback te geven, zodat zij kunnen ervaren wat dat hen oplevert? Geef studenten voorbeelden van zinvolle feedback waar je je onderwijs op kunt aanpassen (“de lesstof is te makkelijk”) en feedback waar je niets mee kunt (“alle docenten geven saai les”). Maar wat is saai dan? En hoe zou je het dan wel graag zien?
Het nut van feedback van studenten
Om erachter te komen in hoeverre jij – en de onderwijsinstelling waar je werkt – verbinding hebt met de studenten kun je daadwerkelijk in gesprek gaan met studenten. Een mooie ontwikkeling in het onderwijs vind ik de studentenraden en de studentenpanels. De meest waardevolle feedback is namelijk juist de feedback van studenten aan docenten en aan de onderwijsinstelling (Hattie, 2009). Wanneer docenten open staan voor de signalen van de studenten over wat ze weten, wat ze begrijpen, wat hun fouten en misconcepties zijn, wanneer ze extra gemotiveerd zijn, dan kan de docent daarop aansturen en krijgt het leren een extra stimulans. Het inrichten van onderwijs op de (voorkeuren van) studenten is van belang voor een hoge deelname aan de opleidingen, het stelt de student in de gelegenheid om het maximale uit zichzelf te halen én draagt bij aan een hoge studenttevredenheid.
Het is van wezenlijk belang om de student als vertrekpunt te nemen voor het vormgeven van onderwijs, omdat je anders kunt ontwikkelen wat je wilt op basis van eindtermen waar een student aan moet voldoen, maar als het ze niet aanspreekt zal het leren achterblijven (Groenenberg & Hermanussen, 2012). Meerdere onderwijsinstellingen nodigen studenten uit op onderwijsdagen waarin zij aan de slag gaan met het nieuwe curriculum. Studenten worden in de gelegenheid gesteld de hele dag gevraagd en ongevraagd advies te geven. Het geeft docenten de mogelijkheid om hun lessen beter af te stemmen op de wensen en behoeften van studenten. De ervaringen van onderwijsinstellingen (o.a. Noorderpoort, Scalda, Haagse Hogeschool, Hogeschool Arnhem en Nijmegen, Fontys Hogescholen) zijn positief tot nu toe, de feedback van studenten blijkt heel waardevol. Het stimuleert de onderwijsinstellingen om met nieuwe ideeën te komen en innovatief onderwijs te verzorgen, passend bij de studenten.
Afstemming met studenten is onderdeel van docentschap
De MBO-Raad heeft het kwalificatiedossier voor de MBO-docent gepubliceerd. Hierin staan de volgende vaardigheden beschreven:
- De docent kan een op de doelgroep afgestemd gevarieerd onderwijsprogramma samenstellen, bestaande uit individueel onderwijs en groepsactiviteiten, lessen binnen en buiten de school, theorie en werkplekleren;
- De docent kan maatwerk leveren op studentniveau voor inhoud en begeleidingsvorm.
Kun jij dit al, vind je zelf? Kun jij dit al, vinden je studenten? De docenten van Transport en Logistiek aan het Horizon College in Heerhugowaard gaan structureel feedback vragen op hun onderwijs en onderwijsaanpak. Zij gaan aan de slag met 1 of 2 tips die studenten hebben benoemd. Hetzelfde doen de docenten van de opleiding Middenkader Techniek aan het Regio College in Zaandam.
4 tips voor een succesvol curriculum:
1. Stel een groep van docenten samen die vanuit de vakkennis en eindtermen, en ervaring met de doelgroep, kunnen benoemen wat er in het curriculum wanneer een plaats moet krijgen.
2. Stel een groep van studenten samen die vanuit hun wensen en behoeften het curriculum gaat invullen vanuit haalbaarheid en wenselijkheid.
3. Stel een groep van alumni-studenten samen die vanuit hun ervaring het curriculum ‘toetst’ op haalbaarheid en wenselijkheid.
4. Stel een groep uit het werkveld samen die vanuit hun wensen en behoeften het curriculum gaat ‘toetsen’ op haalbaarheid en wenselijkheid.
Borgen van onderwijskwaliteit in samenwerking met studenten
Natuurlijk wil je ook het resultaat inzichtelijk maken, behaalde successen vieren en blijvend werken aan beter onderwijs. Hoe borg je dan dat je onderwijs daadwerkelijk aansluit bij de student? Dat kan bijvoorbeeld door een studentarena te organiseren. Je stelt de studenten daarmee in de gelegenheid om mee te denken over het onderwijs en zij geven vaak concrete ideeën om het onderwijs blijvend te verbeteren. Bovendien kun je via de studentarena monitoren of de interventies naar aanleiding van eerdere feedback tot verbetering hebben geleid. Ik licht hieronder toe hoe een studentarena in zijn werk gaat.Uiteraard kun je de studentarena ook prima gebruiken voor een dialoog met andere groepen, bijvoorbeeld met de oud-studenten, bedrijven, ouders, docenten van een collega-school of opleiding, etc.
| Voorzorg | Tijd: 10 minuten Uitnodigen en voorbereiden studenten (max. 10 per arena) Uitnodigen en voorbereiden docenten (max. 20 per arena) Doel communiceren: feedback vragen en een beroep doen op de goede ideeën die de studenten hebben over de kwaliteit van het onderwijs. Voorwaardelijk: een veilige sfeer creëren. |
| Uitvoering | Tijd: 25 minuten De studenten zitten in de binnenring, de docenten in de buitenring. Eén persoon die samen met de studenten het arenagesprek heeft voorbereid, voert een gesprek met de studenten over hun ervaringen met het onderwijs. De docenten luisteren. Eén persoon maakt aantekeningen op een flip-over. |
| Nazorg | Tijd: 25 minuten Docenten geven aan welke tips ze van de studenten hebben gekregen. Zij formuleren wat zij met deze tips gaan doen. Docenten benoemen ook welke tops ze van de studenten hebben gekregen, vieren dat en behouden de tops! Docenten koppelen terug aan studenten wat zij met de ontvangen feedback gaan doen. |
Geef studenten podium en laat ze voor je spreken!
Als je studenten écht als uitgangspunt neemt, dan neem je hun input en output heel serieus. Je spreekt ze niet één keer, niet twee keer, maar je blijft de student meenemen in het proces naar goed, beter, best onderwijs. Informeer studenten, heb contact en houd contact. Dat moet op elke onderwijsinstelling het doel zijn. Je moet studenten horen. Wanneer je als onderwijsinstelling de student een goed podium geeft, dan zullen zij zorgen voor een positief geluid naar anderen en is dat je brandmerk. Weg dure marketing en ellenlange open dagen, hallo studentambassadeurs!
Succeservaringen?!
Worden studenten op de onderwijsinstelling waar jij werkt serieus betrokken bij de inrichting van het curriculum en/of onderwijskwaliteit? Ik hoor heel graag dat het gebeurt én ben benieuwd naar de manier waarop dit gebeurt.
Mocht je vragen hebben of nieuwsgierig zijn geworden naar de studentarena? Neem dan contact met me op via R.Dekooning@oabdekkers.nl.
Literatuurlijst
- Groenenberg, R., & Hermanussen, J. (2012). Met inzet, geduld en maatwerk: Lesgeven aan deelnemers op niveau 1 of 2. ’s-Hertogenbosch: ECBO.
- Hattie, J. (2009). Visible learning: A synthesis of over 800 meta-analyses relating to achievement. New York: Routledge.
- Verloop, N., & Lowyck, J. (2003). Onderwijskunde. Wolters-Noordhoff, Groningen, Nederland. Zimmerman, B. J. (2008). Investigating self-regulation and motivation: Historical background, methodological developments, and future prospects. American Educational Research Journal, 1, 166-18.