Nu gaan we een stap verder: op naar een professionele leergemeenschap!

Elkaar accepteren, elkaars expertise gebruiken, feedback geven en ontvangen, gedeeld

verantwoordelijkheidsgevoel & met elkaar delen.

Komt het je bekend voor dat je net je lessen weer op een rij hebt, en voor je het weet is het tijd voor ‘nieuw’ onderwijs? Als er weer een vernieuwing op de stoep staat, heb ik docenten vaak horen zeggen ‘moet dat nou weer?’. De vraag die ik je dan wil stellen is: Waarom willen we zo graag vasthouden aan het oude bekende binnen onderwijsland? Doe je dat ook met je mobiele telefoon? Loop jij nog rond met je Nokia 3310? Grote kans dat het antwoord op deze vraag ‘nee’ is en dat je misschien zelfs vergeten was dat deze ooit heeft bestaan.

 

Binnen het onderwijs ben ik vaak mensen tegengekomen die het nut/de noodzaak van vernieuwingen niet inzien en daardoor minder bereid zijn om vol enthousiasme mee te werken aan het nieuwe onderwijs. Bij het Albeda College, de opleiding VIG, zie ik juist het tegenovergestelde bij de ontwikkelgroep waar ik ondersteuning bied bij curriculumontwikkeling. Ik zie daar mensen die gepassioneerd zijn voor het onderwijs en de vernieuwingen omarmen, als een uitdaging zien en er samen vol voor gaan. Dat brengt mij bij het volgende statement: ‘Veranderingen die binnen het onderwijs op ons afkomen kunnen wij beter doorstaan als we streven naar een professionele leergemeenschap’.

 

Het begrip professionele leergemeenschap bestaat al meer dan 10 jaar, maar de vraag waarom het steeds op de agenda blijft terugkomen heeft mij wel aan het denken gezet. Uit recent onderzoek is gebleken dat een leerpunt voor docenten, schoolleiders, directie en onderzoekers in het onderwijs in Nederland is om meer te gaan samenwerken en samenwerkend te gaan leren. Het onderwijs in Nederland is op dat punt veel te individualistisch (OECD, 2016).

 

In mijn vorige blog predikte ik over het leren van en met elkaar. Hier wil ik het belang daarvan nogmaals benadrukken, omdat ik merk dat docenten zoveel expertise in huis hebben en dit lang niet altijd met elkaar gedeeld wordt. Daarom ga ik in deze blog een stapje verder. Ik beschrijf in deze blog wat een professionele leergemeenschap is en waarom je daar naar zou moeten streven anno 2016. Daarna kijken we naar welke ingrediënten nodig zijn om een professionele leergemeenschap te worden. In deze blog geef ik tussendoor enkele voorbeelden van de wijze waarop de ontwikkelgroep van het Albeda College Verzorgende IG als professionele leergemeenschap werkt.

 

Ik hoop dat het voorbeeld van de manier waarop de ontwikkeling van het nieuwe onderwijs binnen de opleiding Verzorgende IG wordt aangepakt je inspireert om meer met elkaar te delen en uiteindelijk het onderwijs voor de leerling/student te verbeteren!

 

Wat is dat nou, een professionele leergemeenschap?

Laten we eerst beginnen met het begrip ‘professionele leergemeenschap’ te definiëren, alvorens we de diepte induiken. De definitie die ik gebruik voor een professionele leergemeenschap luidt als volgt:

 

‘Een professionele leergemeenschap verwijst naar het permanente samen delen, onderzoeken en verbeteren van de praktijk van docenten en schoolleiding om zo het onderwijs aan de leerlingen te verbeteren (Verbiest, 2008)’.

 

Daar wil ik nog aan toevoegen dat volgens Van Veen, Meirink & Verloop (2010) professionele leergemeenschappen een methode zijn om het professionaliseren van docenten te bevorderen. Dus professionaliseer je docenten en het gevolg kan resulteren in beter onderwijs voor jouw student! Aangezien docenten veel invloed hebben op de studieresultaten van een student (Hattie, 2015), is het de moeite waard om hier tijd in te investeren.

 

Bij het Albeda College VIG, zie je dat een groep docenten wekelijks samen een les ontwikkelen op basis van recente ontwikkelingen binnen het onderwijs of het werkveld. Dat noemen zij ‘Keek op de week’. Doordat zij dit doen werken zij aan leren van en met elkaar en krijgen de studenten de meest recente ontwikkelingen uit het vakgebied mee!

 

Waarom zouden we willen streven naar een professionele leergemeenschap?

Om hier antwoord op te geven, wil ik je meenemen in het tijdperk waarin wij leven. Er wordt van ons een andere mindset gevraagd in het opleiden van toekomstige beroepsbeoefenaars. We moeten naast onze inhoud ervoor zorgen dat we de inhoud dusdanig overbrengen dat studenten er niet alleen in hun toekomstig beroep profijt van hebben, maar dat de vaardigheden die zij ontwikkelen in hun hele leven toepasbaar zijn.  We werken niet alleen aan de inhoud, maar ook aan de mens! Dat kunnen wij niet alleen, daar hebben wij elkaar voor nodig. Een aantal vaardigheden die steeds belangrijker worden in deze maatschappij zie je in fig. 1; het werken aan het probleemoplossend vermogen, kritisch denken en creativiteit staan hoog op de ranglijst. Een professionele leergemeenschap kan eraan bijdragen dat je elkaar meeneemt in deze mindset, door met elkaar te kijken wat het van ons vraagt om studenten te begeleiden in deze vaardigheden. Je bereidt daarmee de student beter voor op morgen.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Fig. 1

 

Binnen het Albeda College VIG zijn er lunchbijeenkomsten op de Alexanderlaan en ochtenden bij Rosestraat, waar docenten ruimte krijgen om vragen te stellen en de nieuwste informatie te horen over de ontwikkelingen van het nieuwe onderwijs. Men neemt elkaar mee in de nieuwe mindset door elkaar te informeren en te betrekken bij het nieuwe onderwijs. Daarnaast wordt het nieuwe lesmateriaal door alle docenten gemaakt, vanuit de eigen expertise. Er wordt beroep gedaan op de kwaliteiten van elke docent afzonderlijk. Het werken aan de hierboven genoemde skills doen ze binnen Albeda VIG door 21^e-eeuwse vaardigheden in het curriculum op te nemen.

 

Naast wat er steeds meer van onze toekomstige beroepsbeoefenaar wordt gevraagd is er ook een trend in scholingen gaande: Er wordt steeds meer naar gestreefd om scholingen het 70:20:10 vorm te geven (fig. 2), waarbij 70 staat voor het leren in de praktijk (tijdens het werk dat je doet), 20 voor leren van een ander en 10 door het lezen van bijvoorbeeld literatuur. Waarom? Omdat leren op je werk, van elkaar en met elkaar nou eenmaal het meest rendement lijkt op te leveren! Dus waarom niet streven naar een professionele leergemeenschap? Daarin ben je continu bezig om samen te delen, te onderzoeken en zo de praktijk te verbeteren.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Fig. 2

 

Binnen het Albeda College VIG zie je dat docenten in de praktijk leren van elkaar door naast het zelf ontwikkelen van onderwijs ook onderwijs te volgen. Docenten krijgen lessen waarbij zij ervaren hoe het nieuwe onderwijs werkt. Zij geven hier vervolgens feedback op en verdere aanpassingen worden gemaakt. De rol van feedback is binnen Albeda VIG cruciaal. Feedback wordt naast van docenten, ook van studenten gevraagd. Studenten worden onder andere via de studentenraad betrokken en krijgen lesmateriaal voorgelegd om van feedback te voorzien. Er wordt gekeken hoe het werken met nieuw onderwijs wordt opgepakt, kunnen studenten ermee uit de voeten?

 

Met behulp van een professionele leergemeenschap werk je aan beter onderwijs voor jouw studenten en dat doe je niet alleen, maar samen!

 

 Welke ingrediënten hebben wij als school nodig om een professionele leergemeenschap te worden? (afgeleid van Verbiest, 2008)

1. Een van de ingrediënten is het beginnen met de docenten die graag willen delen, die ervoor openstaan om van elkaar te leren en continu te groeien. Je mindset speelt een belangrijke rol! Uiteraard betekent het niet dat docenten die niet willen delen worden buitengesloten, maar ik zou je wel willen voorstellen om te beginnen met de enthousiastelingen, de kartrekkers die er vol voor willen gaan! Noot: Het onderwijs wordt gezien als een collectieve inspanning waar iedereen verantwoordelijk voor is.
   Binnen Albeda VIG zie je heel mooi dat de communicatielijnen helder zijn uitgezet: de onderwijsleiders hebben regisseurs aangesteld voor de ontwikkelgroepen (de onderwijsleiders communiceren met de regisseur), de regisseur communiceert vervolgens naar de leden van de ontwikkelgroep en de ontwikkelgroep communiceert verder de ontwikkelingen door binnen het eigen team. Dat is voor het proces, daarnaast is de communicatie transparant en zijn de lijnen kort. Iedereen voelt zich verantwoordelijk voor het ontwikkelen van het nieuwe onderwijsmateriaal.    
   
2. De visie van de school op leren en onderwijzen moet in overeenstemming zijn met een professionele leefgemeenschap.
3. Je maakt het onderwijs samen! Docenten hebben inspraak in beleidsvorming.
4. Leiding moet ondersteunend en stimulerend zijn en uiteraard meedoen!
   Binnen Albeda VIG waardeert en stimuleert de leiding medewerkers en steunt het proces enorm. Leidinggevenden wonen informatieochtend bij en doen mee in de nieuwe onderwijsontwikkeling. Ze uiten waardering in woorden, maar nemen ook bijvoorbeeld als dank de leden van de ontwikkelgroep mee uit eten. Er wordt ook externe expertise ingeschakeld om samen goed onderwijs in elkaar te kunnen zetten en dat is niet alles!
   
5. Er wordt ruimte gecreëerd op de werkvloer, waar collectief leren gestimuleerd wordt (kan ook tijdens teamoverleg) en het collectief leren is in het beleid opgenomen: denk aan collegiale lesbezoeken en intervisievormen.
   Bij Albeda VIG zie je bijvoorbeeld dat in alle overlegvormen ruimte wordt gemaakt om te praten over het nieuwe onderwijs. Het werkveld wordt erg betrokken bij examinering in de praktijk en wordt uitgenodigd voor overleg en informatiebijeenkomsten.
   
6. In de organisatie wordt de mogelijkheid gegeven om te werken aan je persoonlijke ontwikkeling en interpersoonlijke capaciteiten.
7. Docenten streven naar het verbeteren van de leerresultaten door pedagogisch didactisch handelen te verbinden met het leren en de resultaten van leerlingen.
   Bij Albeda VIG wordt ook wekelijks een nieuwsbericht vanuit de ontwikkelgroep verstuurd om de communicatie helder te maken. In dit nieuwsbericht wordt gedeeld wat er wekelijks is bereikt, successen worden gevierd!
   De ontwikkelgroep heeft ook een facebookpagina waarmee onder andere het werkveld, studenten, maar ook andere geïnteresseerden betrokken en op de hoogte gesteld worden van alle ontwikkelingen. Hier worden opiniepeilingen uitgezet om input te vergaren.
   Bij Albeda VIG gaat er veel gewerkt worden met ICT, het lesmateriaal wordt digitaal ontwikkeld en studenten hebben de keuze uit diverse leeractiviteiten waarmee te allen tijde wordt gewerkt aan het behalen van leerdoelen die uiteindelijk nodig zijn om een goede verzorgende te worden. Diverse disciplines werken samen (verschillende kerngroepen, docenten en leiding) en stemmen af, inbreng van iedereen wordt gewaardeerd en serieus genomen.

Ik vind het mooi om te zien hoe iedereen zich bij Albeda VIG inzet om samen voor goed onderwijs te gaan en wilde dat graag met jullie delen. Het is goed mogelijk dat ik dingen over heb geslagen, omdat zij zo veel doen…maar het zien hoe mensen vol passie samen aan onderwijs werken werkt inspirerend!

 

Ik hoop dat je iets voor jezelf uit deze blog kunt halen. Streeft jouw team ernaar om richting een professionele leergemeenschap te gaan? Zo ja, hoe pakken jullie dat aan? Ik ben erg benieuwd naar jullie ervaringen hiermee en hoor deze graag! Je kunt deze in het reactieveld hieronder zetten of mij mailen. Laten we samen voor steeds beter onderwijs gaan!

 

Literatuur:

Kotter, J.P. (2010); Leiderschap bij verandering. Den Haag: Academic Service & Sdu Uitgevers.

OECD (2016), Netherlands 2016: Foundations for the Future, Reviews of National Policies for Education, OECD Publishing, Paris.

Veen, K. v., Zwart, R., Meirink, J., & Verloop, N. (2010); Professionele ontwikkeling van leraren. Leiden: ICLON.

Verbiest, E. (2008); Scholen duurzaam ontwikkelen: Bouwen aan professionele  leergemeenschappen. Antwerpen: Garant.