We hebben in het HBO nog een probleem op te lossen en we mogen niet te snel tevreden zijn!! De uitval van talentvolle jongeren uit ons (hoger) beroepsonderwijs is onacceptabel hoog. Ondanks de positieve berichten dat de uitval terugloopt en dat de aanpak succesvol is, zijn de absolute aantallen schrikbarend hoog (Wikken en Wegen in het Hoger onderwijs, Sociaal en Cultureel Planbureau. September 2016).
Een van de conclusies uit dit rapport:
Als we naar de loopbanen in het hoger onderwijs kijken, valt het contrast op tussen de ontwikkelingen in het HBO en het wetenschappelijk onderwijs. Een aanzienlijk aantal HBO-studenten switcht of vertrekt na het eerste jaar uit het hoger onderwijs (resp. ruim 20% en 15%). Over de wat langere termijn gezien nam de switch toe, hoewel dit het laatste jaar weer wat verminderde. In samenhang met de toegenomen switch liep het percentage terug dat na vijf of acht jaar een diploma heeft gehaald. Een toenemend aantal studenten is na vijf jaar nog steeds bezig met de studie. De loopbaan van studenten die in het hbo na het eerste jaar switchen, verloopt ook daarna minder goed dan die van studenten die bij hun oorspronkelijke keuze blijven. Een switch kan nodig zijn om een verkeerde keuze te corrigeren, maar die correctie heeft lang niet altijd succes.
Ik vind dat we onszelf de verantwoordelijkheid, opdracht en verplichting op moeten leggen om met al onze HBO en MBO opleidingen minstens een rendement te halen van 90%. We horen volgens de OESO bij de wereldtop van het onderwijs. Voor mij is dat moeilijk te rijmen met:
- 15% van de studenten haalt het eerste jaar niet
- 30% van de MBO-ers valt uit binnen 3 jaar
- 20% van de studenten wisselt van opleiding of instelling
We moeten (nog) veel beter gaan presteren om van goed naar excellent onderwijs voor iedereen te komen. Dus ook voor de jongeren met een migratie achtergrond en jongeren uit lagere sociale milieus die vaak een alternatieve route naar het HBO of WO volgen. Zij zijn minder vertegenwoordigd in het voortgezet onderwijs en komen vaak via het MBO in het HBO en via het HBO in het WO.
Ondanks vele jaren van veel inspanning en vele miljoenen denk ik dat het mogelijk moet zijn om het rendement naar 90% te brengen en de “vals-negatieve uitval” (studenten die het niveau aankunnen en de goede richting hebben gekozen maar toch uitvallen) naar 0% te brengen.
Hoe dan?
Ik geef 8 bouwstenen die volgens mij kunnen helpen in het realiseren van ambitieuze doelen:
1. Zorg voor een langdurige en intensieve relatie met al je studenten.
De relatie die je met je student aangaat is die van een goed huwelijk. Je wilt weten waar je partner aan denkt, wat hij of zij leuk vindt, wat hem of haar bezig houdt, waar hij of zij is etc. Wanneer je partner niet op een afgesproken tijdstip aanwezig is dan bel je waar hij of zij blijft. Wanneer er een fout gemaakt wordt dan vergeef je elkaar maar het allerbelangrijkste is dat je elkaar onvoorwaardelijk vertrouwt en geloof hebt in de ander! Je bent er voor elkaar. Een echt goede relatie is een verbintenis voor 24/7. Ik weet dat de gemiddelde contacttijd niet veel meer is dan 20 uur per week en de gemiddelde studiebelasting echt stopt bij 25 uur (ik ben een optimist). In mijn beleving is het belangrijk dat we alles uit de kast halen om de verbinding van de student met de opleiding heel sterk te intensiveren.
2. Maak het concreet
Studenten leren het makkelijkst vanuit concrete ervaringen. Laat ze die dus zoveel mogelijk opdoen en richt de begeleiding ook zoveel mogelijk op concrete ervaringen. Welke bijbaan heb je, welke hobby’s? Hoe gaat het thuis? Hoe woon je op kamers? Als docent of SLB-er help je de student om vanuit concrete ervaringen de stap naar generieke principes te maken. Lees het boek ‘Leren zichtbaar maken met de kennis over hoe wij leren’, Hattie, 2015.
3. Ga in dialoog
Onderwijs is 2-richtingsverkeer. Laat dus ook veel van jezelf zien. Zoals bij punt 1 genoemd gaat het om een intensieve en langdurige relatie. Daarin is het belangrijk dat de relatie 2 richtingen op gaat en gelijkwaardigheid in zich heeft. De inbreng van de student in de sturing van zijn of haar studieloopbaan is dan ook van wezenlijk belang. Aarzel echter ook niet om er jouw perspectief tegenover of naast te zetten.
4. Breng focus aan
Juist dit punt is voor veel studenten lastig en voor jou als begeleider makkelijker. We vragen van studenten nog vaak veel tegelijk waardoor toetsen, vakken of beroepsinhoud met elkaar in strijd moeten om de aandacht van de student te krijgen. In de opleiding, in het curriculum en in de SLB is het mogelijk om voor en met de student focus aan te brengen Lees het boek Studiesucces bevorderen het kan en is niet moeilijk.
5. Besteed aandacht aan het groepsproces
Veel van het onderwijs vindt plaats in groepen. Ik heb met veel docenten in het HBO sollicitatiegesprekken gevoerd en bijna allemaal hebben ze als initiële motivatie het overdragen van hun kennis. Ze onderschatten de kracht en de druk van een groep. De zich ontwikkelende jongere is bezig met de vraag wie ben ik? Wat doe ik? En vooral “hoe zien anderen mij?”. Door in het onderwijs expliciet aandacht te geven aan het groepsproces is een sterkere binding aan het onderwijs te realiseren Lees het boek ‘Het puberbrein de missende handleiding’.
6. Leer ze studeren
Geef studenten duidelijke instructies hoe je verwacht dat ze aan het werk gaan. Leer ze strategieën die kunnen helpen bij het bestuderen van de leerstof, de docent die alleen het proces moet begeleiden werkt niet. Pas wanneer de studenten voorkennis hebben, kunnen zij hierop voortborduren. Tot die tijd hebben ze instructie, intensieve begeleiding en hulp van een ervaringsdeskundige leraar nodig Lees hier meer over in het boek ‘Jongens zijn slimmer dan meisjes xl’.
7. Geef ze drie beelden
In ons boek 100% Jezelf voor het HBO bieden we de student een praktisch hulpmiddel om aan de slag te gaan met het ontdekken van 3 belangrijke beelden: zelfbeeld, beroepsbeeld en opleidingsbeeld. Bovendien dragen we bij aan de bovenstaande punten (verwachten wij). Dit boek is onze eerste bijdrage aan het realiseren van de doelstelling die in de titel staat van deze blog. Lees hier meer over in 100% Jezelf. Een praktisch boek over SLB in HBO.
8. Zorg voor heel veel feedback
Feedback, feedback, feedback. De student wil weten of het goed gaat, wat er kan verbeteren en hoe anderen over hem of haar denken. Geef veel feedback op het proces, op de persoon en op het resultaat. We gaan hierbij uit van de groei Mindset (de kunst van het nog niet) en de mogelijkheden van studenten om bij te leren. Positieve benadering in de feedback helpt de student om de volgende stap te zetten. Lees meer over ‘High impact teaching’.
Ik hoop jullie te verleiden om mee te denken over opleidingen met 90% rendement. In dit welvarende, blije en goed gestructureerde land moet dat toch kunnen lukken…
Graag jullie suggesties, aanvullingen en opmerkingen. Ik houd me aanbevolen.
Als laatste wil ik jou uitnodigen voor de webinar die ik geef op 24 mei over dit onderwerp, Schrijf je nu hieronder in: