Bij mij komen iedere vakantie, na ongeveer een week, steeds weer dezelfde vragen op: Waarom doe ik wat ik doe? Wat heeft de ander daar eigenlijk aan? Doe ik het wel goed genoeg? Wat kan er beter? Onrustig en even stil word ik er soms van. Tegelijkertijd (na het delen van deze vragen met anderen) levert het me weer nieuwe inzichten, verwondering en antwoorden en vragen en dus beweging op. Hierdoor weet ik weer even heel goed waarvoor ik het doe en waar ik in het onderwijs en bij mezelf aan wil werken. Studenten in het MBO en HBO verdienen reflectieve docenten die zo nu en dan goed bij zichzelf stil staan. Vraag je geregeld om feedback bij studenten en collega’s over hoe jij het leren vorm geeft? Met welke instelling geef je les? Ben je gericht genoeg bezig met het leren van de ander en van jezelf? Oftewel met welke mindset kijk je naar de motivatie en het leren van de student en van jezelf? Als je daar dan toch eens goed bij stil staat kan de theorie van Carol Dweck over de fixed en growth mindset een mooie spiegel zijn.
Graag neem ik je vanuit de focus op je docentschap mee in de theorie van Carol Dweck.
Uit het voorwoord van het boek Mindset, the new psychology for succes (2006):
“De Amerikaanse psychologe doet al jaren onderzoek naar de relatie tussen motiveren en presteren. Zij onderzocht de wijze waarop mensen naar zichzelf kijken en hoe dit zelfconcept doorwerkt in hun motivatie voor leren. In het boek beschrijft ze haar bevindingen van denkbeelden (mindsets) die mensen over hun mogelijkheden hebben. Staan deze mogelijkheden vast (fixed mindset) of zijn ze ontwikkelbaar (growth mindset). Als mensen de theorie van de vaststaande intelligentie aanhangen – een intelligentie waarop je dus geen invloed kunt uitoefenen – laten ze vooral een prestatiegerichte instelling zien. Wanneer mensen dan iets moeilijk vinden kunnen ze gaan twijfelen of ze wel slim genoeg zijn.”
Hierdoor kan het voorkomen dat studenten (en docenten!) afhaken in de les en/of niet goed gaan leren voor een toets (of in de docentenrol: bepaalde lessen niet willen geven of geen nieuwe werkvormen willen uitproberen).
“Voor mensen die geloven dat intelligentie iets is dat kan groeien wanneer je er aandacht aan schenkt geldt vaker dat zij een leerdoelstelling hebben. Zij willen graag (bij)leren. Mensen die hierin geloven zien faalervaringen niet als veroordeling van zichzelf, maar menen dat zij er harder (of anders) voor moeten werken om het gewenste doel te bereiken. Dweck heeft vanuit onderzoek kunnen aantonen dat het mogelijk is om de denkwijze over intelligentie te beïnvloeden.”
Met welke mindset start jij dit schooljaar?
Zoals uit de theorie blijkt kun je dus altijd zowel bij de student, als bij jezelf de mindset “resetten”. Reflectie, stilstaan bij wat jou en de ander drijft en nieuwsgierig zijn naar hoe de ander leert, helpt daarbij. Wanneer je vanuit de op groei gerichte mindset inzoomt op leren en jouw eigen docentschap dan meent Dweck dat goede docenten geloven in de ontwikkeling van intelligentie en talent en gefascineerd zijn door het leerproces, de kern van het vak. Dit maakt jou tot een goede (en hier bedoel ik niet de ‘perfecte’ want die bestaat gelukkig niet) docent. Het vraagt iedere dag hard werken van docent én student, maar wel vanuit een mindset van verwondering over leren. Want wat is er mooier dan een kwartje te zien vallen bij de student? Een beter begrip te krijgen, waardoor de student ineens veel meer dingen snapt en een groter geheel ziet. De blijheid en trots die je dan bij studenten ziet en die daar zelfstandig mee verder kunnen, daar word ik warm van. Wanneer wij in het onderwijs in staat zijn studenten te leren en te leren leren vanuit de growth mindset kunnen we optimaal aan onze maatschappelijke opdracht in het beroepsonderwijs bijdragen: “het opleiden van kritisch denkende en handelende beginnende beroepspersonen”. Professionals die alsmaar willen (bij)leren. De studenten hebben daar rolmodellen voor nodig die de fascinatie hebben voor het leerproces bij de ander en bij zichzelf. Wanneer jij dit consequent en op maat laat zien als docent, gaan studenten zelf ook meer gericht zijn op het leren en op hun ontwikkeling in plaats van op de prestatie. Dus durf na de vakantie jezelf hierop te bevragen: ben je zelf meer gericht op het presteren of op het leren? En welk effect heeft dit op je studenten?
Dubbele oogst
Wanneer het je lukt meer op ontwikkeling, groei en leren gericht te zijn levert dat veel op voor de student en voor jezelf. Wat je zaait kun je namelijk vervolgens oogsten; en in dit geval een dubbele oogst één voor jezelf en één voor de student.
Mooi verhaal, maar jij en ik zijn gelukkig geen heiligen. Soms lukt het niet en blijkt het toch allemaal heel statisch te zijn, bij jezelf, bij de student, bij je team of in de organisatie. Het fijne is dat wanneer je weet waarom je ook al weer docent bent en je op groei gericht bent je altijd op zoek gaat naar dat hele kleine beetje ruimte…als vanzelf…en een klein beetje is vaak een vliegwiel voor meer. Waarom was je ook al weer docent geworden?
Veel (leer) plezier toegewenst dit nieuwe schooljaar!
Jacandra van Megen
Uit de reacties bij de blog “Je leert niet voor school, maar voor het leven” hebben wij een boek verloot.
Gefeliciteerd Bianca Prij-van Dorst, je ontvangt het boek Bouwstenen voor high impact learning.