Moed om moedig te zijn
“Durf het verschil te maken” (Merlijn Ballieux en Guido van de Wiel, 2018). Dit boek heeft mij enorm geïnspireerd en het heeft mij echt in beweging gekregen. Beweging is iets wat we vaak ook in het onderwijs willen. Een student meer in beweging krijgen om te leren, een collega meekrijgen in één van ideeën die je hebt, een nieuw curriculum bouwen of letterlijk meer willen bewegen omdat je zo veel op een dag zit. Ken je dat, dat je het gevoel hebt dat je wel anders wilt en niet zo goed weet hoe je dat nu moet doen?
Al een tijd merk ik dat ik van spanning naar meer ontspanning wil komen, dat ik van alles ‘moet’ van mezelf en altijd van hot naar her race om niets te missen, graag mijn bijdrage wil leveren of dat ik vind dat het hoort, gewoon even doorzetten Jet!
Er stond een 24 uurs met mijn collega’s van OAB Dekkers én de Veranderbrigade voor de deur. Deze 24 uurs ging over veranderprocessen: welke veranderprincipes zijn er, wie ben jij als veranderaar en hoe brengen wij verandering in gang binnen onderwijsorganisaties? Het boek “Durf het verschil te maken” was een cadeau voor mij.
Ik begon erin te lezen en ik dacht echt “wat leest dit chill…” én “Jet, je moet in actie komen, geen excuses meer!” Al een tijd lang wil ik het anders doen en ik ging op een flap schrijven, waar wil ik nu naartoe? Wat heb ik dan nodig? Welke mensen kunnen mij helpen? Het veranderprincipe “Van A richting B volgens de principes van B” deze zin moest ik vier keer lezen, wat staat hier nu eigenlijk? Het geeft aan dat je ongeveer moet weten waar je naartoe wilt. Het woord ongeveer gaf mij al ruimte. Ik hoef dus geen doordacht en gedetailleerd plan te maken van wat ik nu precies wil bereiken? Mijn schouders zakte omlaag. Het belangrijkste voor mij is uiteindelijk geworden: meer (zelf)compassie in mijn leven en natuurlijk stonden er nog 15 andere dingen op de flap maar hier gaat het nu om voor mij. Nu komt het belangrijkste: als je B wilt moet je gelijk volgens B aan de slag, in ieder geval probeer je dit. Geloof mij, er zijn op een dag wel 30 kansen om het volgens B te doen in plaats van A en elke keer als je het doet voelt dat zó lekker. Wat je dus moet weten: waar wil ik ongeveer naartoe en welke principes (B) heb ik nodig of zijn helpend om dat te bereiken? Voor mij is bijvoorbeeld één van de B-principes: elke ochtend sta ik tussen 05.00 en 06.00 uur op (zo creëer ik ruimte voor mezelf), elke ochtend maak ik een kleine wandeling en geniet elke dag van een lekkere kop koffie, alleen.
Wat hierbij aansluit is “denk groot en klein doen”. Meer (zelf)compassie is niet iets wat je zomaar even bereikt. Net zoals dat jij je studenten meer in beweging wilt krijgen of van frontaal lesgeven gaat naar vraaggestuurd lesgeven. Dat vraagt nogal wat en hiervoor is veel oefening, tijd en moeite nodig. Elke keer als je het doet of probeert dan geeft dit een goed gevoel. Je kunt ook wachten en denken: in september 2019 beginnen we pas met het nieuwe curriculum waarin je bijvoorbeeld nooit meer frontaal lesgeeft dus daar hoef ik nu nog niet aan te beginnen. Dat suggereert dat je ervan uitgaat dat volledig nieuw gedrag zomaar ineens verschijnt. Dat dat nieuwe gedrag geen tijd, moeite en oefening kost. Elke keer als ik een koffie momentje heb met mijzelf of lekker aan het wandelen ben verschijnt er een dikke glimlach op mijn gezicht. Het duurt minimaal 40 dagen voordat je echt tot gedragsverandering kunt komen. Dit heeft te maken met het leggen van nieuwe verbindingen tussen hersencellen. Zo heb ik besloten om mijn experiment minimaal 40 dagen uit te gaan proberen en dan eens te kijken wat het mij heeft opgeleverd. Durf jij iets 40 dagen uit te proberen, en dan eens te kijken wat het je oplevert?
Het meest essentiële principe voor een veranderproces is wat mij betreft: congruentie. Ik denk oprecht dat de meeste veranderingen hierdoor niet slagen. Simpelweg omdat degene die de verandering initieert, zich zélf niet zo gedraagt. Nelson Mandela is hiervoor een geweldige inspiratiebron en toont zichtbaar voorbeeldgedrag. Kijk maar eens naar dit fragment:
[vooplayer type=”video” id=”OTk1ODc=” ]
Mandela wil een “rainbow nation and it starts here”. Mandela is vaak zichtbaar in het openbaar. Zijn bodyguards hebben Mandela gevraagd om meer beveiligers in dienst te nemen. Hij speelt hierop in door witte en zwarte beveiligers in dienst te nemen en met elkaar samen te laten werken om de ‘rainbow nation’ uit te stralen omdat het in het hier en nu start. Mandela is congruent, hij toont voorbeeldgedrag en bemoedigt zijn collega Jason: “Try”.
Last but not least… om verschil te durven maken is ontzettend veel moed nodig. Het vraagt moed om iets anders te proberen, te blijven staan waar je voor staat, zeker bij tegengas, vol te houden, te benoemen wat je ziet, je kwetsbaar op te stellen en fouten te maken.
Wat ik heel mooi zou vinden is, als je dit leest, eens stil te staan en je af te vragen wat jij als leidinggevende, docent, onderwijskundige, student of vakidioot graag zelf zou willen veranderen. En dit uit gaat proberen om dit te ondervinden EN eens na gaat met welk voorbeeldgedrag jij collega’s en studenten in beweging kunt krijgen om bij te dragen aan jullie verandering. Durf je dat?
Heb moed, laat je aanmoedigen en bemoedig anderen.
1 Reactie
Een reactie versturen
Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.
Florerend beroepsonderwijs
Laat duizend bloemen bloeien voor florerend onderwijs
In dit boekje staan kleine, diverse praktijkverhalen van studenten en docenten die het grotere onderwijsverhaal kunnen voeden, vormen én veranderen. Genuanceerde verhalen over wat goed en minder goed lukt in het samen ontwikkelen en leren als bijdrage aan florerend beroepsonderwijs. Wij zijn van mening dat het belang van het contact en de samenwerking tussen docent en studenten weer eens goed in het licht gezet mag worden.
Flexibel onderwijs in de praktijk
“Met flexibel onderwijs willen we voldoen aan de persoonlijke leerbehoefte van elke student.”
De kunst van pedagogiek en didactiek
“Studenten ervaren een verbetering van het onderwijs, docenten hebben veel kennis en ervaring opgedaan in pedagogisch, didactisch handelen.”
Beste Jet,
Met veel interesse heb ik jouw blog gelezen en de inhoud daarvan roept een aantal zaken bij mij op die ik als reactie graag met je wil delen. Vooral ook omdat dit een onderwerp is wat mij zelf veel bezighoud en uit het hart is gegrepen, vandaar deze uitgebreide reactie.
Op de eerste plaats denk ik dat we allemaal wel eens dat gevoel kennen van ‘dat je wel anders wilt en niet zo goed weet hoe je dat nu moet doen’. En ‘…van spanning naar meer ontspanning wil komen, dat ik van alles ‘moet’ van mezelf en altijd van hot naar her race om niets te missen, graag mijn bijdrage wil leveren of dat ik vind dat het hoort, gewoon even doorzetten….’.
Dat gevoel van ‘ik wil wat anders, maar ik weet niet precies wat of hoe’ kan veel oorzaken hebben. Het kan voortkomen uit een bepaalde levensfase waarin je zit of kan ook te maken hebben met een gebeurtenis in je leven, privé of in het werk – of beide, die veel impact heeft en je aan het denken zet of ‘…het dit wel is en wil ik zo de komende jaren nog verder’.
Vooral de race om niets te missen, het gevoel ergens een bijdrage aan willen leveren, etc. (daardoor denk ik ook aangezet door alles wat er op social media voorbij komt), maakt dat we continue in een staat van onrust verkeren en niet meer in het ‘nu’ zijn. Het moet steeds sneller, beter, mooier, leuker, nóg gezelliger… We plannen ons suf om allerlei sociale activiteiten te ondernemen of om er bij te kunnen zijn, het werk vraagt voortdurend een adequate planning, uitstapjes, vrienden of familie bezoeken, sporten, vakanties, enzovoorts moeten worden gepland en als we op vakantie gaan ‘moeten’ we elke dag wel iets ondernemen of ‘iets leuks’ doen. ‘Anders wordt het toch saai…?’
Wil je een afspraak met iemand maken ben je voor je het weet al twee maanden verder in de agenda. We staan niet meer eens gewoon stil, luisterend naar de stilte in onszelf. We zoeken geen rust meer in ons zelf, maar zoeken het vooral in heel druk ‘rondrennen en allerlei ‘leuke’ dingen moeten ondernemen of er bij willen zijn. Met als gevolg dat we onszelf kwijtraken.
Vraag jezelf eens eerlijk af hoe vaak je in gedachten niet bezig met verleden of toekomst? Je ervaart de wereld dan als het ware door de bril van jouw gedachten. Op deze manier ben je weinig met je volledige aandacht bij de dingen die je nú doet. Volgens mij is het niet noodzakelijkerwijs altijd zo, dat je iets moet veranderen, iets anders moet doen of ergens anders naar toe moet willen of hoeft te gaan. Letterlijk of figuurlijk. Je hebt het over (zelf)compassie). Voor mijn gevoel hoort daar iets bij: (zelf)acceptatie. De onrust in jezelf kan, zoals ik aangaf, verschillende redenen hebben, maar bewustwording van dat gevoel, zelfcompassie en acceptatie kunnen er ook toe leiden dat je (meer) rust in jezelf vind. En dat je niet zo nodig op weg moet of naar ‘iets anders’ toe moet.
Onze samenleving is ontzettend versneld en daar doen we allemaal aan mee. Maar als je door het leven raast, mis je dingen, want je merkt er (te) weinig van op. Dan leef je in de toekomst en niet in het nu. Mensen denken dat ze veel moeten doen in werk en privé en vaak op vakantie moeten gaan om gelukkig te zijn. Maar daar zit het geluk niet in. Geluk zit meer in het stilstaan en genieten van de waardevolle momenten in het leven: een mooi uitzicht, een goed glas wijn, een bloem, muziek, en zeker ook in die welverdiende vakantie: waardevolle momenten in het gewone leven.
Het bovenstaande klinkt misschien wat zweverig en wekt misschien de indruk dat wanneer je alleen maar in het nu leeft, dat er dan geen doelen gesteld worden (want doelen zijn in de toekomst), dat iemand nooit iets automatisch doet, enzovoort.
Alles draait echter om balans en om de bewuste keuze. Het is zeker goed om doelen te stellen, doelen geven richting en kunnen heel handig zijn. Probleem is echter dat er vaak geen balans is tussen de doelen en de weg naar het doel toe. (zie overigens ook de mooie afbeelding die je gebruikt hebt boven jouw blog). We zijn zó vaak bezig met het bereiken van de doelen, dat we de weg naar het doel (die altijd in het nu is), vergeten. We leven van doel naar doel, zijn dus voortdurend in de toekomst met onze gedachten en staan daardoor te weinig stil bij het huidige moment. Wat kan leiden tot stress en frustratie, zeker wanneer we merken dat onze doelen niet snel genoeg bereikt worden. Het moment is juist erg belangrijk om het doel te bereiken. Door aandacht aan het moment te schenken worden we vaak effectiever in het bereiken van onze doelen. En dat is waar ik aandacht voor vraag in mijn reactie.
Waarom óók dit uitgebreide betoog? Dat komt omdat een zinnetje uit jouw blog mij triggerde. Je schrijft ‘….én “Jet, je moet in actie komen, geen excuses meer!”. Dat wekte bij mij de indruk dat je dan weer in de valkuil trapt van iets wat je eerder schreef: ‘…dat ik van alles ‘moet’ van mezelf en altijd van hot naar her race om niets te missen, graag mijn bijdrage wil leveren of dat ik vind dat het hoort, gewoon even doorzetten….’. Aan het einde van jouw blog schrijf je: Wat ik heel mooi zou vinden is, als je dit leest, eens stil te staan en je af te vragen wat jij als leidinggevende, docent, onderwijskundige, student of vakidioot graag zelf zou willen veranderen….’
Misschien moeten we eens wat vaker helemaal niet ‘in actie’ komen of weer wat willen veranderen, maar DURVEN gewoon even stil te staan.