Heb jij soms ook van die moeilijke groepen? Die lamgeslagen zijn, niet vooruit te branden, hoe hard en enthousiast jij je goed voorbereide les ook brengt… Ik heb misschien een oplossing, ik daag je uit om het in ieder geval eens te proberen: durf in de les te improviseren!

Zou jij een les durven te geven zonder leerdoelen, PowerPoint en programma? Zou je het willen? Zonder script acteren? En bij de start dus ook niet aangeven wat het resultaat zal zijn…?

Laatst zei een student die een minor kwam volgen tegen mij: “Ik vind het helemaal niet leuk om vooraf leerdoelen te maken, want ik vind het veel leuker en uitdagender om niet precies te weten waar ik op uitkom, en nog niet te weten wat ik ga leren.”

Deze opmerking triggerde mij. Als je ervan uitgaat dat we in de leeractiviteiten proberen studenten te laten leren van écht werk, van authentieke praktijksituaties om hen daarmee voor te bereiden op werksituaties waarin zij problemen oplossen, regie pakken en vanuit visie kritisch denken en handelen, waarom geven wij dan als voorbeeld lessen waarin vooraf bepaald is wat er (vaak op lineaire wijze)  geleerd gaat worden. En wie denken wij eigenlijk wel dat we zijn dat we dat weten, en worden we zo niet blind van de bijvangst voor de student en voor jezelf?

Laatst zeiden wij als collega’s tegen elkaar: ”Eigenlijk is de opdracht die we krijgen nooit precies de opdracht, vraagt het veel improvisatie van ons om de inhoudelijk lijkende opdracht te vervullen, omdat blijkt dat er ook veel andere en onvoorspelbare krachten zijn.” Dit vraagt van medewerkers improvisatievermogen, anticiperen op nieuwe onverwachte vragen, nieuwe perspectieven kunnen innemen, weerstand te duiden als een ander perspectief. Oftewel in het echte leven is niets écht wat het lijkt, wordt het soms meer dan je had verwacht en meestal anders dan je had bedacht. Ik ga ervan uit dat de school onderdeel is van dat echte leven, dat docenten een rolmodel zijn voor hun studenten, vanuit hun inhoudelijke passie maar ook vanuit het vermogen om te improviseren. Improviseren zorgt voor verrassingen bij jezelf en bij studenten. Voorwaarde is wel dat je veel passie hebt voor je vak, dat je weet waar je het over hebt, dat je lef hebt en al improviserend de concepten samen met studenten kunt onderzoeken, vanuit onverwachte vragen die in een les zonder script gesteld kunnen worden.

Zijn ook niet de beste sportwedstrijden daar waar van alles gebeurt en waar spelers reageren, anticiperen en improviseren op alles wat er in de wedstrijd gebeurt. Het is wel goed dat ze trainingen hebben waar zij flink oefenen met elkaar, maar vaak is een partijtje spelen een onderdeel van de training; omdat je dan leert improviseren, en zij  juist dát hard nodig hebben voor de wedstrijd.  Dus ga eens onvoorbereid naar de les, zonder powerpoint, luister anticipeer op vragen, zorg voor verrassende wendingen en verschillende perspectieven, speel, maak het ingewikkeld en weer heel simpel, TRY!

En wellicht heb je als bijvangst dat de moeilijkste klassen in het strakke lesregime, de leukste klassen blijken te zijn wanneer je improviseert, plezier uitstraalt, het lichter maakt en goed kijkt naar wat er voor één ieder nodig is.