In eerdere blogs maar ook in veel van mijn trainingen grijp ik met grote regelmaat terug naar de achterliggende missie van ons onderwijs, of in het bijzonder; van jullie opleiding(en). Wat is eigenlijk je morele grote doel? Wat wil je nu écht bereiken met je studenten? Het onderwijs heeft nooit als enige doel gehad ‘het behalen van een diploma’ en zeker in deze tijd is de opdracht aan elke school veel breder dan dat. Je zou bijna kunnen zeggen dat het diploma pas echt waarde heeft als er ook gewerkt is aan persoonlijke groei, burgerschap, samenwerking, communicatie, creativiteit en kritisch denken (de 21^e -eeuwse vaardigheden). Gert Biesta (Het prachtige risico van onderwijs, 2015) heeft het in dit geval over de drie-eenheid van kwalificatie, socialisatie en personificatie.

Elke school zou een ‘lerende school’ moeten zijn waarbij de relatie met de omgeving essentieel is. Ontwikkelingen in de samenleving hebben een rechtstreeks gevolg voor de ontwikkelingen in het onderwijs. De samenleving vraagt van onderwijs om te werken aan een groot adaptief vermogen van de studenten, en het onderwijs kan op haar beurt een grote bijdrage leveren aan betekenis en moraliteit in de samenleving.

Om als onderwijs deze essentiële relatie vorm te geven en te waarborgen zullen we moet afstappen van het Ego-denken en over moeten gaan op Eco-denken. Bij het Ego-denken staan vakinhoud en het behalen van het diploma centraal waardoor zowel de docenten als de studenten zich bezig houden met ‘eigen belang’. Bij het Eco-denken hoort een naar buiten gerichte houding, waarbij betekenisvol met anderen en de wereld gehandeld wordt.

Kort samengevat is dit het verschil tussen die twee:

Als we als onderwijs een wezenlijke bijdrage willen leveren aan het Eco-denken zullen we ervoor moeten zorgen dat onze werkelijke onderwijsmissie ook Eco- en niet Ego-gericht is. Eco-gericht denken betekent dat we echt moeten kijken naar de ontwikkelingen in onze samenleving en de gevolgen  die deze hebben voor de invulling van ons onderwijs.

Zou je als school of opleiding een start willen maken met zo’n missie maar weet je niet waar je dan zou moeten beginnen? Dan zou je eens kunnen kijken naar de huidige tendensen in onze maatschappij en welke positieve consequenties je ziet voor je huidige onderwijs. Hieronder heb ik ze voor je op een rijtje gezet; het is een startdocument om samen met je team(s) richting te gaan geven aan je morele doelen.

Bron: Natuurlijk leren, Jan Jutten cs., Emile Heerkens, OAB Dekkers

Wellicht zie je zelf ook tendensen waarvan je weet en voelt dat ze van betekenis moeten zijn binnen je onderwijs. Neem ze mee!

Nadenken over je onderwijsmissie doe je samen. Dus wellicht zou je bovenstaande lijst ook eens met een groep studenten kunnen bespreken of met een team van een geheel ander type opleiding. Neem ook eens de huidige missie van je opleiding of instelling onder de loep: in hoeverre doen we al de ‘juiste’ dingen? En waar zien we het Eco-denken al terug? Het opstellen van een sterke (morele) missie is de basis voor je verdere onderwijsvisie en het daadwerkelijk eenduidig kunnen uitvoeren van betekenisvol onderwijs voor zowel studenten als voor docenten.

Meer informatie over of  ondersteuning bij een missie en  visie ontwikkeltraject nodig? Neem dan gerust contact met me op via e.heerkens@oabdekkers.nl. Leuke ideeën, goede ervaringen, beren op de weg of uitdagingen? Zet ze in de reacties!