Najib is 17 jaar oud. Dit is zijn tweede jaar van het MBO waar hij de opleiding ICT niveau 3 volgt. Najib heeft gekozen voor deze opleiding omdat hij graag computers uit elkaar haalt en er zelf betere versies van maakt. Hij werkt het liefst met zijn handen. In het eerste jaar vond hij de vakken rekenen en Nederlands saai, maar de praktijklessen maakten veel goed. Sinds maart is alles anders: 90% van zijn lessen zijn thuis achter zijn laptop (die hij heel moet laten.) Zijn lesrooster bevat vier dagen aan online lessen van 9.00 uur tot 16.00 uur en één ochtend op school voor praktijkles.

De online lessen variëren van werkmiddagen tot instructie-carrousels. Deze zijn over het algemeen docentgestuurd: De docent vertelt en daarna gaat Najib zelf aan de slag. De vroegere fysieke les is omgebouwd tot een online les.

Wat vragen we van Najib?

De meeste docenten zijn gepassioneerd over het vak dat ze geven, ze vertellen hier graag over. Dit is voor Najib en zijn vrienden lekker makkelijk, want ze hoeven bij de meeste lessen alleen maar te luisteren. Hier leent Microsoft Teams zich ideaal voor. Eén iemand, meestal de docent, is aan het woord en de anderen, de studenten, luisteren. De drempel om te reageren of vragen te stellen is hoog. Gevolg is dat van een student wordt gevraagd om vier dagen per week vooral te luisteren en na de les zelf met de stof aan het werk te gaan.

Hoeveel leert Najib?

Bij het verwerken van nieuwe informatie kan ons brein maximaal 10 minuten aandachtig meedoen. Na die 10 minuten heeft het brein verwerkingstijd nodig. Bij nieuwe stof waar studenten echt op moeten letten als ze het willen begrijpen, is dus tijd nodig.

Maar die tijd krijgt Najib niet. Uur na uur vertellen docenten alles wat hij moet weten, en kan hij er pas later, in zijn eigen tijd, iets mee gaan doen. De informatie-emmer loopt dus structureel over. Najib volgt de lessen wel, maar hoeveel kennis komt er nog binnen als het werkgeheugen vol zit?

Wat zijn de gevolgen?

De eerste weken van dit studiejaar volgt Najib alle lessen en probeert hij zo goed mogelijk op te letten. Hij heeft zijn ouders belooft dat hij de lessen nu wel volgt in tegenstelling tot afgelopen juni toen hij vooral bij de supermarkt werkte. Echter met goede wil alleen kom je er niet. En door urenlange luistersessies en het ontbreken van succeservaring, samenzijn en samenwerken, haakt Najib begin november alweer af. De stof wordt te moeilijk, de sessies duren te lang en de supermarkt lonkt.

Hoe dan?

Dit verhaal is niet uniek. De grote uitdaging waar vele docenten voor staan is de vraag: hoe kan het online onderwijs meer studentgericht worden vormgegeven, waarbij meer wordt gekeken vanuit hoe een student leert. Ofwel: Wat is er in een online leeromgeving nodig om een student te laten leren. Hieronder doe ik 5 suggesties:

1. Laat studenten voorbereid naar de les komen: Deel een filmpje of kennisclip met studenten, activeer voorkennis door middel van een quiz over het onderwerp, of geef een voorbereidende opdracht. En hou dit vol: Laat studenten zien en ook ervaren dat de les zonder voorbereiding niet te volgen is.
2. Deel het lesdoel expliciet met studenten en vraag naar de verwachtingen: Wat ken of kun je aan het einde van deze les? Is dit onderwerp makkelijk? Wat lijkt je hier moeilijk aan?
3. Zorg voor interactie tijdens de les; voorkom lange monologen, laat studenten niet alleen reageren via de microfoon, maar ook via chat of een van de duizend tools die hiervoor ontwikkeld zijn. Deze interactie vindt plaats in alle lesfases.
4. Laat studenten samenwerken in werkkamers (break-out rooms). Belangrijk hierbij is de expliciete instructie; niet alleen over de inhoud van de samenwerking, maar ook de manier van samenwerking. De vaardigheid van samenwerken wordt namelijk vaak onderschat. Tijdens de les kun je wisselen tussen de werkkamer en de ‘centrale vergadering’.
5. Houd een vinger aan de pols door continue, formatieve evaluatie. Blijf daarnaast in contact met de studenten, voorkom dat je aan het einde van het blok erachter komt dat Najib vanaf les twee bij de supermarkt heeft gewerkt. Vroegtijdig bijsturen heeft naast het inhoudelijke nut, ook effect op de mate waarin de student zich gezien en gehoord voelt.

Herken je het beeld wat ik hierboven schets en heb je hulp nodig bij het vormgeven van je online onderwijs? Neem gerust contact op. Dagelijks help ik docenten bij het vormgeven van de online lessen waarbij betrokkenheid en leren van de student centraal staat.

Ik hoor graag van je,

Thijs