Voor de uitbreiding van ons managementteam zijn we op zoek naar een ervaren onderwijskundig leider. Hij of zij beschikt in ruime mate over twijfelvaardigheden, is ervaren in het stellen van veel vragen en is uitermate sterk in het uitstellen van zijn of haar oordeel. Ook vinden we het belangrijk dat je als leidinggevende in staat bent irritatie op te roepen in de gesprekken die je voert. Iets minder empathisch zijn is een pré!

Wellicht denk je nu: ‘wat een (te) gekke advertentietekst is dit’. Klopt! In een tijdperk waar we telkens weer op zoek zijn naar inspirerende leiders, doortastende alleskunners, doorzetters die niet bang zijn om te beslissen is dit zeker een verwarrende vacaturetekst.

Wat kunnen we leren van een oude bekende?

Toch denk ik dat dat de bekende filosoof Socrates hier heel anders naar kijkt. Deze Atheense wijsgeleerde liet ons 2500 jaar geleden al zien hoe belangrijk luisteren is. Hij stelde enkel vragen, veel vragen. Je zou kunnen zeggen dat hij in staat was een echte onderzoekende houding aan te nemen. Vooral omdat hij zijn eigen onwetendheid durfde te erkennen. Vanuit oprechte nieuwsgierigheid onderzocht hij de wereld om zich heen. Hij deed zijn best een zo objectief mogelijk beeld te krijgen van de verschillende meningen en overtuigingen om hem heen. Met als belangrijkste reden: zelf wijzer worden en de ander beter na laten denken over zijn of haar antwoorden.

Een socratische houding, waarom vinden we dit zo moeilijk?

Het ‘niet weten’ en zolang mogelijk nieuwsgierig blijven, kritisch kunnen zijn, vragen durven stellen en blijven doorvragen. In onze huidige tijd vraagt dit een flinke dosis lef en doorzettings-vermogen. Waarom eigenlijk? Het zijn tenslotte vaardigheden die je als leidinggevende van een onderwijsteam goed kunnen helpen om tot de beste beslissingen te komen.

In haar boek ‘Socrates op sneakers’ legt Elke Wiss je uit waarom we zo slecht zijn geworden in het stellen van goede vragen. Hier zijn meerdere verklaringen voor, maar de meest in het oog springende zijn misschien wel de thema’s: tijd en scoren. In ons huidige beeld van goed leiderschap scoor je beter met een mening of standpunt dan met een vraag. Ook denken we dat het stellen van vragen (te) veel tijd kost en tijd is geld! Kortom; vragen stellen is niet sexy!

En dat terwijl het stellen het van goede vragen zo veel op kan leveren. Juist van een leidinggevende in het onderwijs zou je verwachten dat het belangrijk is om de best mogelijke besluiten te nemen over het onderwijs dat verzorgd wordt, de begeleiding die gegeven en hoe je dit als professioneel onderwijsteam samen vorm geeft. Dus, wat let ons?

Waarom is het zo moeilijk?

Het ontwikkelen van een socratische houding vraagt tijd en moed. Het begint met oprechte interesse in de ander. Hoe vanzelfsprekend dit ook lijkt, makkelijk is het zeker niet. Ga maar na, hoe vaak gebeurt het niet dat je in gedachte al bij het antwoord bent als die ene vraag nog gesteld moet worden? Kortom: neem de tijd. Blijf met al je aandacht bij de ander en luister goed.

Moed is een ander belangrijk ingrediënt in het ontwikkelen van socratische houding. Moed om vragen te stellen, te confronteren, irritatie van de ander te verdragen en misschien niet gelijk mee te voelen met de ander. Kortom: durf het ongemakkelijk te laten zijn! Dat is niet makkelijk in een tijd waar we vaak op zoek zijn de leidinggevende als verbinder en als ‘mensen mens’.

‘Alleen ben je sneller, samen kom je verder!’

Er ontstaat meer ruimte om samen na te denken als het je lukt de goede vragen te stellen en je écht de tijd wilt nemen om de ander te begrijpen. Dit kost wel tijd, is soms ongemakkelijk, maar brengt wel meer kwaliteit. Zo gaan dingen in een keer goed en voorkom je alsmaar terugkerende problemen in het dagelijks werk. Een investering die de moeite waard lijkt te zijn.

Ik wens je veel leesplezier en gun ieder team en iedere leidinggevende veel onderwijskundig luisterschap!