Van authentieke beroepssituatie tot authentieke professional

Binnen de mbo- en hbo-opleidingen is in het opleidingscurriculum steeds meer aandacht voor het loopbaanleren en bouwen aan de beroeps- en professionele identiteit. Dit gebeurt in een rijke context waarin studenten met peers, experts, opleiding en praktijk samen leren en werken in authentieke beroepssituaties. Op deze wijze construeren ze voor zichzelf een beeld van het beroep en de werkzaamheden die daarbij horen en de professionele attitude die de beroepsbeoefenaar kenmerkt. Dit maakt het ook mogelijk dat studenten vroeg in de opleiding ontdekken of en hoe het beroep waartoe ze leren bij henzelf past.

Waarom werken met authentieke beroepsopdrachten?

Opleidingen willen dat studenten bewust worden van hun talenten, hoe deze te ontplooien en duurzaam in te zetten tijdens én na de opleiding om met zelfvertrouwen de uitdagingen van de maatschappij en werk aan te kunnen. Studenten zijn vanaf dag één ‘professionals in opleiding’ en worden ondersteund in het uitstippelen van hun eigen studieloopbaan. Ze worden gestimuleerd in het zelf stellen van doelen, uitvoeren, evalueren en reflecteren. Uiteraard past de opleiding de mate van begeleiding aan op de rijping van studenten en biedt hen een sociale en veilige omgeving om te leren en ontwikkelen.

Studenten zelf willen ook weten waarom ze iets leren en hoe dat leren zichtbaar wordt binnen het beroep waartoe ze leren. Werken aan ‘echte’, authentieke, beroepssituaties vraagt van hen meerdere competenties om tot gepaste oplossingen komen. De authentieke beroepssituatie ‘zet studenten aan’; zij ontdekken wat hun kennis en vaardigheden zijn, hoe ze deze toepassen en wat het van hen vraagt om het beroep goed uit te oefenen. Meer zelfs, zij ervaren direct wat de impact van hun aandeel is in het oplossen van de desbetreffende beroepssituatie. Dit maakt ook dat studenten hieraan tastbaar hun reflectie kunnen verbinden en de gemaakte en de te maken professionele ontwikkeling kunnen duiden in hun studieloopbaan.

Wat maakt een goede authentieke beroepssituatie?

1. De situatie zoals die zich in de praktijk voor kan doen vormt het vertrekpunt. De studenten dienen deze voor het beroep kenmerkende situatie te doorgronden en oplossingen zelfstandig en in samenwerking met peers, experts en anderen te zoeken.
2. De situatie bevat een professioneel vraagstuk of een dilemma. De dilemma’s raken de beroepsbeoefenaars vaak ook persoonlijk omdat zij in de betreffende werksituatie geconfronteerd worden met eigen waarden, normen, overtuigingen, opvattingen en emoties.
3. Het gaat om een volledige beroepstaak en het resultaat/de oplossing. Bijvoorbeeld een volledige beroepstaak van een docent is het verzorgen van onderwijs.
4. Het gaat om meerdere competenties tegelijk. Bijvoorbeeld observeren en analyseren van de situatie, overwegen welke oplossingen je kunt aandragen en met welk effect/impact, handelen en evalueren, samenwerken met anderen.
5. Het niveau is representatief voor beginnende professionals en de taken die zij moeten kunnen uitvoeren in de beroepspraktijk (Bulthuis, 2013). Het gaat hier om:
   ・De (cognitieve) complexiteit > niet alleen de toepassing van het geleerde (kennis, standaarden, procedures) maar ook komen tot nieuwe, creatieve oplossingen.
   ・De context waarin gehandeld moet worden> de context wordt complexer als er bijvoorbeeld meerdere partijen betrokken zijn die ook verschillende belangen kunnen hebben.
   ・De zelfstandigheid. Hoe zelfstandig een student functioneert, om in het eigen leerproces te bewegen (vooruit plannen, uitvoeren, evalueren, reflecteren op eigen beroepsbekwaamheid).
6. Een beroepssituatie is actueel, ontworpen door de opleiding (docent en studenten) in samenwerking of minimaal in afstemming met de praktijk én is van meerwaarde voor de praktijk.

Wat vraagt een goede authentieke beroepssituatie?

1. Visie. Het waartoe wordt opgeleid is helder als ook hoe de beroepssituaties en bijbehorende vraagstukken/opdrachten zich tot de visie verhouden.
2. Samenwerking in leergemeenschappen. In de eerste plaats samen met collega’s, studenten en het werkveld. Maar ook met andere mbo- en hbo-scholen bijvoorbeeld om kennis en best practices uit te wisselen, van en met elkaar leren.
3. Afstemming met praktijk. Een structurele dialoog faciliteren tussen het werkveld, opleiding en studenten.
4. Authentieke oefenmomenten. Ruimte om kennis, vaardigheden en attitude te ontwikkelen en eigen te maken in een veilige en sociale leeromgeving.  Studenten én docenten hebben en ervaren tijd voor evaluatie en reflectie.
5. Professionalisering. De betrokken experts (opleiding en praktijk) zien zichzelf als lerenden en wisselen perspectieven uit om voor en met studenten tot gemeenschappelijk gedragen waardevolle beroepssituaties te komen.

Kortom, een goede authentieke beroepssituatie is niet alleen een opdracht maar ook een verbinding tussen studenten, opleiding en werkveld. Studenten ervaren tijdens de opleiding wat hun toekomstig beroep inhoudt en hoe zij zich ook na de opleiding tot hun beroep en de context van het beroep willen verhouden. En de praktijk? De praktijk krijgt hierdoor authentieke professionals die naast de hypotheek betalen, ook werken omdat ze hun werk leuk vinden, hart hebben voor hun vak en samen met en in de praktijk blijven ontwikkelen.

Ik ben benieuwd welke plaats het begrip ‘authentieke beroepssituaties’ heeft binnen jouw opleiding. Hoe komen jullie tot een goede authentieke beroepssituatie? Wat zijn de successen en waar zie je uitdagingen? Deel ze, zodat we samen leren!

Bronnen:
https://www.te-learning.nl/blog/integrale-beroepsopdrachten-als-fundament-voor-toekomstgericht-onderwijs-cviov/
https://onderwijstips.ugent.be/nl/search/?q=authentieke+beroepssituatie
https://metis-onderwijsadvies.nl/2021/06/16/blended-beroepsopdrachten-ontwerpen/
https://www.hsleiden.nl/binaries/content/assets/hsl/over-hl/hl-canon-hoe-leren-studenten.pdf
https://www.kessels-smit.com/files/Artikel_kritische_beroepssituaties2.pdf