Het belang van studieloopbaanbegeleiding (SLB) in het beroepsonderwijs gegroeid. Een student wordt niet meer alleen opgeleid voor een specifiek beroep, maar voor een leven lang ontwikkelen. In het verleden is er onderzoek gedaan naar hoe docenten SLB uitvoeren en ervaren, maar er is nog weinig onderzoek gedaan naar hoe startende docenten dit onderdeel ervaren en hoe zij zijn opgeleid om deze rol te vervullen. In deze blog sta ik stil bij de uitdagingen waarmee startende docenten te maken krijgen in hun rol als slb-er, en deel ik de ervaringen van een inmiddels ervaren studieloopbaanbegeleider.

Eind 2021 schreef collega Ellen van Vugt in haar blog waarom 1/3 van de startende docenten binnen vijf jaar stopt.¹ Eén van de oorzaken had betrekking op onrealistische taakverdelingen. Hier hoort studieloopbaanbegeleiding ook bij. In de eerste jaren kost het een startende docent veel meer tijd om een les voor te bereiden en te verzorgen, en daardoor is er vaak geen tijd over voor extra taken, zoals de rol van een studieloopbaanbegeleider.² Hierdoor kan het zijn dat de werkdruk te hoog ligt en dit is niet goed voor de student en zeker ook niet voor de kwaliteit van SLB.

Daarnaast is studieloopbaanbegeleiding niet iets wat je ‘er zomaar bij doet’. Het is belangrijk dat je de juiste kennis en vaardigheden ontwikkelt en hier heb je ook tijd en ruimte voor nodig. Als dit niet het geval is en de kwaliteit van SLB ondermaats blijkt, dan leiden studenten daaronder. Er is een verhoogt risico dat studenten de verkeerde keuzes maken en dit werkt daarmee ook vroegtijdige schoolverlaters in de hand³.

Om dit tegen te gaan is het belangrijk dat startende docenten de ruimte krijgen om te leren. Dit kan bijvoorbeeld door een startende docent te begeleiden. Geef iemand die net nieuw is niet meteen de gehele verantwoordelijkheid voor een groep studenten, maar maak hier een gedeelde verantwoordelijkheid van.  Zodat de startende docent ruimte krijgt om te leren en ook fouten mag maken, zonder dat het consequenties heeft. 

Er bestaan grote verschillen hoe opleidingen omgaan met de taak van SLB-er. En we weten ook dat de kwaliteit die de student ervaart, samenhangt met de aandacht die de opleiding eraan geeft . Hoe wordt dit ervaren in de praktijk? Ik ging in gesprek met Svenya Boei.

Svenya Boei

Ruim 7 jaar werkzaam als docent Engels op het Vista College in Maastricht. Eerst studieloopbaanbegeleider niveau 3 leerjaar 1, later niveau 4, leerjaar 2.

Waarom ben je SLB’er geworden?

Eigenlijk heel simpel… Iedereen met een fulltime contract heeft deze taak. Full-time beschikbaar zijn is ook van belang in deze rol, anders werkt het niet. Een aantal jaren geleden jaar was ik bijvoorbeeld één dag per week afwezig en toen merkte ik dat ik niet altijd klaar kon staan voor mijn studenten en dat vond ik erg vervelend.

Werd je als SLB’er begeleid in deze functie?

Ik begon als stagiaire op het Vista College. Dit had zeker zijn voordelen. Mijn stagebegeleider hielp me namelijk niet alleen bij het ontwikkelen van mijn rol als docent, maar ook als studieloopbaanbegeleider.
Andere collega’s die starten in hun rol als SLB-er worden bij ons gelukkig ook niet aan hun lot overgelaten. Ze krijgen een buddy aangewezen, die hen begeleidt en daarnaast is er een zogenoemde schaduwcoach die ook meedenkt. Tot slot bestaat er in ons team ook een ontspannen sfeer waarbij we elkaar altijd kunnen vragen om hulp.

Hoe kijken collega’s naar de functie?

Het is niet per definitie een heel gewilde taak en dit heeft met name te maken met de hoeveelheid werk die erbij hoort.

In het eerste leerjaar bijvoorbeeld kost deze rol je erg veel energie. Veel studenten kiezen namelijk voor deze opleiding, omdat ze niet weten wat ze anders willen. Ze zitten niet op de juiste plaats en daardoor zijn veel gesprekken nodig om uiteindelijk erachter te komen wat helpend kan zijn voor de desbetreffende persoon.

Desondanks zijn er toch collega’s die bewust kiezen voor dit leerjaar. In dat geval levert het nog altijd meer op dan dat het aan energie kost.

Hoe ervaren studenten de SLB-momenten?

Studenten vinden de begeleiding die ze krijgen van hun studieloopbaanbegeleider heel erg waardevol. Voor hen is het de persoon waar ze naartoe kunnen met een vraag of hulp als ze het even niet meer weten. Het is zeker een belangrijk onderdeel van de opleiding, die naar mijn mening in sommige gevallen een betere plek in het onderwijs zou mogen krijgen, waardoor er meer aandacht aan besteed zou worden. Op dit moment wordt het door mij en collega’s vaak als een extra belasting gezien. Als het in grotere mate onderdeel uitmaakt van de opleiding dan krijgt de student de begeleiding die hij of zij verdient.

Wat zijn de mooiste momenten als SLB’er?

Ik geniet ervan als ik studenten aan het einde van het schooljaar mag vertellen dat ze over zijn naar het volgende schooljaar. In sommige gevallen laten ze hun waardering dan ook blijken in de vorm van een fles wijn of chocolade. Dit is natuurlijk absoluut niet nodig, maar geeft wel aan dat de relatie goed is en dat ze ook echt iets aan mij hebben gehad.

Daarnaast was er ook een heel erg bijzonder moment dat ik nooit zal vergeten. Een student heb ik namelijk begeleid als SLB’er in de periode dat zijn vader op sterven lag. Een aantal jaren later, toen de student zijn diploma in ontvangst mocht nemen werd ik nog een keer door hem gebeld… De student wilde mij bedanken, ook namens zijn vader die inmiddels overleden was. De hulp die ik op dat moment had geboden was in hun ogen erg waardevol. Dit heeft me erg geraakt en liet me meteen ook weer zien voor wie ik het doe.

Wat zijn de vervelendste momenten als SLB’er?

Een hekel heb ik aan de slechtnieuwsgesprekken. Het komt voor dat een student, ondanks het harde werk niet door mag gaan met de opleiding. Als ik dit vervolgens aan de student moet vertellen dan is dit natuurlijk nooit fijn.

Verder heb ik een situatie meegemaakt die ik niet snel zal vergeten. Een aantal jaren geleden vertelde ik tegen twee jongens uit mijn SLB-groep dat ik van collega’s hoorde dat hun houding onvoldoende was. Deze jongens hebben dit verkeerd opgevat en voelde zich heel erg aangevallen door mij. De relatie met deze jongens heb ik vervolgens nooit meer kunnen herstellen…

Welke tip zou jij een beginnende SLB’er geven?

Vraag collega’s om hulp als je die niet zelf aangeboden krijgt. Je hoeft alles nog niet meteen te weten en er zullen altijd collega’s zijn die je graag willen helpen.
Daarnaast is het belangrijk dat je jezelf bent. Doe niet een ander na, want studenten prikken er zo doorheen en dan ben je nog verder van huis.

Svenya heeft aan het begin van haar loopbaan in het onderwijs begeleiding gekregen in haar rol als SLB’er. Hierdoor ervaart ze het nu als een waardevolle, aanvullende taak bij het docent zijn. Hoe ervaar jij de taak als SLB-er? Welke begeleiding heb je daarbij gekregen of welke tip zou je een collega willen geven? Deel je reactie hieronder.

Bronnen