De mentale gezondheid van jongeren staat al langere tijd onder druk. De afgelopen twintig jaar zien we een stijgende lijn in emotionele en psychosomatische klachten, met name onder meisjes. Vooral ook tijdens de coronaperiode was hierin een grote stijging te zien. Ook hyperactiviteit en aandachtsproblemen zijn geleidelijk aan toegenomen bij zowel jongens als meisjes (HBSC Nederland, 2025). Nieuwe cijfers van het RIVM laten zien dat dit probleem ook na de coronaperiode niet vanzelf is hersteld. Sterker nog: het gemiddelde mentaal welbevinden van jongeren daalde in 2025 opnieuw, terwijl gevoelens van stress, eenzaamheid en zelfs suïcidale gedachten toenamen (Mentale gezondheid, z.d.).
Voor ons als onderwijsprofessionals is dit een belangrijke constatering. Want jongeren leren beter wanneer ze zich goed voelen, steun ervaren en vertrouwen hebben in hun eigen kunnen. Andersom kan goed onderwijs ook bijdragen aan hun welbevinden. Welbevinden en leren zijn dus onlosmakelijk met elkaar verbonden (Trimbos-instituut, 2023).
Onderzoek laat zien dat scholen die structureel werken aan sociaal-emotionele ontwikkeling, mentale gezondheidsvaardigheden en een veilige schoolomgeving niet alleen het welzijn van studenten verbeteren, maar ook betere leerprestaties bereiken. Het goede nieuws: als docent heb je meer invloed dan je misschien denkt (Durlak et al., 2011.
3 praktische tips voor in jouw lespraktijk
- Bouw vaste routines voor sociaal-emotioneel leren in
Maak sociaal-emotioneel leren geen losstaand project, maar een vast onderdeel van je lessen. Dit kan klein beginnen: laat studenten bij de start van de les in tweetallen delen hoe ze erbij zitten, begin de les met een soort korte check-in of benoem zelf als leraar eens hoe je er deze dag bij zit. Door deze openheid creer je mogelijk ook meer openheid bij studenten. Door dit regelmatig te doen, normaliseer je het gesprek over emoties en versterk je het groepsgevoel. - Signaleer vroegtijdig en deel je observaties
Als docent zie je je studenten regelmatig en kun je veranderingen in gedrag mogelijk snel opmerken. Kleine signalen kunnen zijn; vaker te laat komen, plotseling stiller of juist drukker zijn, of teruglopende motivatie. Dit kunnen belangrijke aanwijzingen zijn dat er mogelijk iets gaande is bij de student. Bespreek je zorgen laagdrempelig met de student en leg vast wat je ziet. Deel je observaties met collega’s of het ondersteuningsteam, zodat signalen niet blijven liggen. - Creëer ruimte voor veiligheid en verbinding
Vooral studenten die opgroeien in kwetsbare omstandigheden hebben baat bij een veilige en ondersteunende schoolomgeving. Jij kunt dat versterken door actief te investeren in het contact: toon interesse in hun verhaal, zorg voor voorspelbaarheid in je lessen en betrek ouders waar mogelijk. Ook kleine gebaren zoals een compliment, een check-in na een toets, of een duidelijke uitleg over verwachtingen, dragen bij aan veiligheid en vertrouwen.
Hopelijk kun je met deze kleine praktische tips al een kleine stap zetten in het welbevinden met studenten. Wil je hier mee over weten? Neem dan contact op met Jans Steendam.
Bronnen
Durlak, J. A., Weissberg, R. P., Dymnicki, A. B., Taylor, R. D., & Schellinger, K. B. (2011). The impact of enhancing students’ social and emotional learning: A meta‐analysis of school‐based universal interventions. Child Development, 82(1), 405-432. https://doi. org/10.1111/j.1467-8624.2010.01564.x
HBSC Nederland. (2025, 21 maart). Forse verslechtering mentale gezondheid meisjes. https://hbscnederland.nl/nieuw-nederlands-rapport/
Mentale gezondheid. (z.d.). RIVM. https://www.rivm.nl/gezondheidsonderzoek-covid-19/kwartaalonderzoek-jongeren/mentale-gezondheid
Trimbos-instituut. (2023). Integraal werken aan welbevinden in het mbo. Trimbos-instituut. https://www.trimbos.nl/aanbod/programmas/welbevinden-op-school/mbo-middelbaar-beroepsonderwijs
0 reacties