Wanneer teamafspraken verdampen…en hoe je dat kunt keren

Het schooljaar is in volle gang: de agenda’s lopen vol, de energie is hoog, maar de dagelijkse drukte sluipt er alweer in. De vergaderingen gaan opnieuw over roosters, surveillances en praktische zaken. Studenten horen van de ene docent dit en van de ander dat. Afspraken raken op de achtergrond en langzaam maar zeker glijdt het team terug in oude patronen.

Precies dáár komt Collective Teacher Efficacy (CTE) om de hoek kijken

Het gedeelde vertrouwen dat je als team daadwerkelijk invloed hebt op het leren en ontwikkelen van studenten. Onderzoek van John Hattie laat zien dat CTE de állersterkste voorspeller is van leerresultaten, hoger dan thuissituatie of motivatie van studenten. Het idee is simpel maar krachtig: hoe sterker het collectieve vertrouwen, hoe groter de impact.

In teams waar CTE hoog is, zie je dat collega’s elkaar vasthouden in gemaakte afspraken en samen verantwoordelijkheid nemen voor álle studenten.

Hoe versterk je dat gezamenlijke vertrouwen?

Het goede nieuws: CTE is geen vaag ideaal, maar iets wat je als team kunt versterken door structurele gewoontes in te bouwen. Hattie noemt vijf gewoontes die daar direct aan bijdragen:

1. Stilstaan bij wat werkt. Teams die successen expliciet benoemen, leren sneller en bouwen vertrouwen op.
2. Werken met gezamenlijke doelen. Richting ontstaat pas als je weet waar je samen naartoe wilt.
3. De professionele dialoog voeren. Niet alleen praten over roosters en regeldingen, maar écht samen nadenken over onderwijs en keuzes.
4. Afspraken nakomen én elkaar aanspreken. Vertrouwen groeit wanneer woorden en daden overeenkomen.
5. Samen leren van feedback en data. Door systematisch te kijken naar wat studenten laten zien, maak je leren ook voor docenten zichtbaar.

De kern is steeds dezelfde: dit moeten gewoontes worden. Niet losse acties, maar ingebed in hoe je als team samenwerkt, reflecteert en leert.

De koninklijke route én kleine stappen

Als je als team echt wilt investeren in CTE, en je hebt de ruimte, het commitment en de middelen, dan kun je kiezen voor de koninklijke route. Dat betekent intensief werken aan alle vijf de gewoontes: verbeterborden inrichten, structurele evaluatiecycli opbouwen, gezamenlijke trajecten draaien en het onderwijs stap voor stap versterken. Zo bouw je een cultuur waarin collectief leren en verbeteren vanzelfsprekend is.

Maar: soms is dat niet haalbaar of wenselijk. Gelukkig kun je óók klein beginnen. Start een vergadering standaard met de vraag: wat werkte deze week? Zet een fysiek bord in de teamkamer waarop successen zichtbaar blijven. Plan eens per kwartaal een moment om te reflecteren op de afgelopen periode. Of geef zelf het goede voorbeeld door te benoemen wat je waardeert bij collega’s. Ook kleine gewoontes tellen mee – en elke stap draagt bij aan dat gezamenlijke geloof.

Daarom deze podcastserie Onderwijscafé

Omdat CTE zo’n krachtige factor is, besteden we er de komende tijd uitgebreid aandacht aan. In onze nieuwe podcastserie Onderwijscafé duiken we in deze vijf gewoontes. Iedere aflevering zoomen we in op één gewoonte: wat zegt onderzoek erover, hoe herken je het in de praktijk, en hoe kun je er morgen al mee beginnen?

Dus of je nu groot aanpakt of klein begint: het gaat erom dat je als team structureel werkt aan het versterken van jullie gezamenlijke geloof. Want dáár zit de sleutel voor beter onderwijs  en vooral: voor het plezier om dat samen te doen.