Activerende werkvormen uit de praktijk die werken (deel 1)

Wellicht herkenbaar voor een docent: studenten die niet betrokken zijn in je les. Hét middel om betrokken studenten te krijgen is activerende werkvormen. Dat lees je overal. Maar wat verstaan we nu precies onder activerende werkvormen? En wordt leren effectiever bij het gebruik van activerende werkvormen?

Activerend onderwijs gaat uit van de grondgedachte dat kennis beter beklijft wanneer studenten actief betrokken zijn bij het onderwijs. Het gaat er niet om dat je les ‘gezellig’ wordt, maar vooral een effectief leerrendement oplevert bij studenten. Op korte termijn vormen activerende werkvormen een interessante afwisseling en hou je de boel wakker, op lange termijn ondersteunen de werkvormen het nut van de lessen door de interesse voor de inhoud te prikkelen (Ebbens & Ettekoven, 2015). Het is belangrijk dat de activerende werkvorm past bij het doel wat je wilt bereiken bij je studenten. Dan heeft de activerende werkvorm het beste resultaat. Activerende werkvormen kunnen verschillende doelen hebben, zoals:

• voorkennis activeren
• aansluiten bij de urgentie (belevingswereld.)
• samenwerken
• energie in je les terug krijgen (Energizer)
• studenten actief houden tijdens presentaties van elkaar
• je les evalueren
• samenvatten en de kern uit de les te halen met en door je studenten
• op actieve wijze de leerstof verwerken en/of toepassen

Uitgangspunt: iedereen is actief met als gevolg een groter leerrendement!

Volgens Ebbens en Ettekoven (2015) zijn activerende werkvormen effectief als ze de volgende elementen bevatten:

• betekenis geven,
• studenten moeten afhankelijk zijn van elkaar,
• er moet sprake zijn van directe interactie,
• en individuele aanspreekbaarheid op het resultaat.

Tijdens een training over een ‘verdieping op Pedagogiek en Didactiek’ die ik heb gegeven aan mbo- docenten, hebben docenten voorbeelden van activerende werkvormen ingebracht.  Deze komen voort uit de praktijk met als doel studenten betrokken te krijgen in je les. Zij hebben de activerende werkvormen uitgeprobeerd in de praktijk en willen dit graag met jou delen, omdat ze werken:

Plickers

Doel:

• Voorkennis te activeren
• Evalueren

Wat te doen:

• De studenten krijgen een papier met daarop een figuur. Dit figuur kan gedraaid worden naar A, B, C of D.
• Op de beamer komt een meerkeuzevraag te staan.
• De studenten houden het papier met de letter van hun  keuze omhoog.
• De docent scant met een smartphone de antwoorden en iedereen krijgt direct te zien of het antwoord juist is.

CSI

Doel:

• Voorkennis activeren
• Kennis verwerken
• Aan te sluiten bij urgentie

Wat te doen:

• Je maakt groepjes van bv. 4 studenten.
• Op de tafels ligt een A2/ A3 vel met daarop de omtrek van een lichaam en er zijn stiften(iedere student in de groep heeft een eigen kleur).
• De studenten inventariseren eerst bv. over welke competenties en sociale vaardigheden je al op stage beschikt, deze worden IN het lichaam geschreven.
• Daarna buiten het lichaam de sociale vaardigheden en competenties die je nog niet eigen hebt gemaakt.
• Vervolgens wordt er doorgeschoven per groep en worden er voorbeelden uit de praktijk erbij geschreven door andere studenten bij de begrippen buiten het lichaam.

De Lijn

Doel:

• Kennis verwerken
• Evaluatie
• Energizer
• Samenwerken centraal

Wat te doen:

• De docent geeft aan alle studenten een kaartje, met daarop specifiek een onderdeel of handeling van bepaalde theorie.
• De studenten vormen een fysieke lijn, waarbij de verschillende onderdelen van de theorie chronologisch worden geordend.

Maak jij gebruik van bijzondere activerende werkvormen die voldoen aan de bovenstaande elementen in het mbo of hbo? Reageer dan hieronder met jouw tips!

Bronnen:
Ebbens, S., & Ettekoven, S. (2015). Effectief leren basisboek. Groningen: Noordhoff Uitgevers bv.

Freemann, S., Eddy  S., McDonough M., Smith M., Okoroafor N., Jordt H., & Wenderoth, M. (2014). Active learning increases student performance in science, engineering, and mathematics. PNAS. http://www.pnas.org/content/111/23/8410.full.pdf+html