Beroepsonderwijs zonder beroep is slechts onderwijs

Over de aansluiting van het onderwijs bij het beroep

In het beroepsonderwijs bereiden we onze studenten voor op de arbeidsmarkt van morgen en overmorgen. Deze arbeidsmarkt verandert snel en vraagt een permanente aandacht voor ontwerp en onderhoud van het curriculum door opleidingsteams. Interactie met werkveldpartners, het waarderen en benutten van informatie over nieuwe methoden en technieken in het werk, het verkennen van relevante leer- werkervaringen van studenten en het heroverwegen van leerinhouden en leermethoden. Dit zijn allemaal activiteiten die ook worden gevraagd van opleidingsteams. Naast het ‘gewone’ werk van het verzorgen van onderwijs.

Het vermogen van opleidingsteams om het curriculum actueel en toekomstgericht te houden, noem je responsiviteit. Wat is nu responsiviteit en hoe kan je de responsiviteit van je opleidingsteam vergroten? In deze blog vertel ik over responsiviteit als opdracht voor curriculumontwikkeling en geef ik tips om de responsiviteit van het opleidingsteam te vergroten.

Wanneer we uit gaan van de veranderlijkheid van beroepen en markten is er veel voor te zeggen om het curriculum op te vatten als een ‘levend’ programma in plaats van een ‘in beton gegoten’ programma. Dit vraagt om een mate van flexibiliteit van zowel het curriculum als het opleidingsteam. Het curriculum bevat constante elementen die de kern van het beroep inhouden, maar ook flexibele elementen zoals authentieke opdrachten uit het werkveld.

Een responsief opleidingsteam is dus een team dat (pro-)actief en adequaat reageert op (regionale) veranderingen in het beroep en het werkveld.

Het inhoudelijk gesprek met het werkveld.

Voor het realiseren van deze responsiviteit is het continue inhoudelijke gesprek met het werkveld van essentieel belang. Zij bieden de plaats voor veranderende methodieken en technieken en vormen de toegang voor jouw studenten om deze veranderingen mee te maken.

Het gesprek met het werkveld gaat dan niet over organisatorische aspecten zoals de planning van het onderwijs in tijd en volgorde en de beschikbaarheid van stageplaatsen, maar over de ontwikkelingen in de arbeidsmarkt en hoe die door middel van interactie en co-makerschap een rol kunnen spelen in het curriculum.

In contact met het werkveld

Dit vraagt een meervoudige professionaliteit van jou als docent. Naast het verzorgen van onderwijs, ben je ook verantwoordelijk voor het ontwerpen, onderzoeken, ondernemen en organiseren van beroepsonderwijs. Als responsief team neem je samen met je collega’s de verantwoordelijkheid om bij te blijven in de ontwikkelingen in de beroepspraktijk door het actief organiseren van interactie met het werkveld. Benut  hiervoor de waaier aan informatiebronnen systematisch. Ik heb het dan niet enkel over gesprekken met  het werkveld. Ook stagebezoeken, themabijeenkomsten, alumnibijeenkomsten of andere netwerkbijeenkomsten zijn een belangrijk bron van informatie.

Daarnaast organiseer je met elkaar een werkwijze om de dynamiek op de arbeidsmarkt methodisch te analyseren en te vertalen naar een curriculum met bijvoorbeeld een sterke constante kern die bestaat uit de minimale vereisten, aangevuld met flexibele onderdelen.

Samengevat

Responsiviteit vergroot je door:

1. Continue interactie met het werkveld. Betrek het werkveld actief bij de curriculum- ontwikkeling. Zorg dat ze lid zijn van bijvoorbeeld een klankbordgroep of het ontwikkelteam.
2. Bepaal met het team een helder beeld van de constante en veranderlijke elementen in het curriculum. Welke ruimte heb je in het curriculum voor authentieke opdrachten uit het werkveld? Hoe kun je eventueel ruimte maken?

Hoe responsief werk jij nu?

Hoe verhouden jullie je nu tot het werkveld? Heb je zicht op de ontwikkelingen daar? Hoe zet je nu je curriculum in om je studenten toe te rusten voor de beroepspraktijk van morgen?

Wil je meer weten? Lees dan het Handboek beroepsgerichte didactiek (Hoeve, Van Vlokhoven, Nieuwenhuis & Den Boer, 2021)  over effectief opleiden in het mbo en hho.

Bronnen

Hoeve, A., Van Vlokhoven, H., Nieuwenhuis, L., & Den Boer, P. (2021). Handboek beroepsgerichte didactiek. Pica.