Onlangs had ik de kans om een online lezing bij te wonen van Dr. Naomi Winstone, een expert op het gebied van feedback in het onderwijs (Naomi E. Winstone, 2017). Naomi Winstone onderzoekt samen met haar onderzoekspartners uit het Verenigd Koninkrijk en Australië deze cruciale vraag: hoe weten docenten of hun feedback effectief is? Immers, als feedback één van de krachtigste hulpmiddelen voor het leren is, dan hebben wij in het onderwijs de verantwoordelijkheid ervoor te zorgen dat deze ook daaraan bijdraagt. Maar hoe?
Een ander deel van hun onderzoek richt zich op hoe docenten en studenten de verantwoordelijkheid zien in dit proces. Waar ligt de taak van de docent bij het geven van constructieve feedback? En hoe kunnen studenten hun eigen rol beter benutten bij het ontvangen en gebruiken van feedback?
Door middel van enquêtes en vragenlijsten – zoals de Nationale Studenten Enquête (NSE) – wordt de kwaliteit van onderwijs en de tevredenheid van studenten onderzocht. Interessant genoeg ligt er kritiek op hoe feedback wordt geëvalueerd: de nadruk ligt vaak op kwantitatieve aspecten, zoals de snelheid van de feedback, in plaats van op hoe feedback daadwerkelijk wordt benut om te ontwikkelen en leren. Dit weerspiegelt een breder probleem in de manier waarop we in onderwijscontext feedback benaderen: feedback wordt vaak gezien als een product dat geleverd moet worden, in plaats van een belangrijk middel dat studenten helpt om zich continu te verbeteren.
Naomi Winstone benadrukt dat deze productgerichte benadering van feedback tekortschiet. Ze roept op tot een verandering in hoe feedback wordt begrepen en ingezet. Het draait immers niet alleen om wat er in de feedback staat, maar ook om wat er daarna gebeurt. Hoe interpreteren studenten de ontvangen feedback? Hoe leren ze ervan en passen ze het toe in hun werk? En hoe kan het onderwijs deze interactie tussen docent en student versterken, zodat feedback niet alleen een boodschap is, maar een middel tot groei en verbetering?
Feedback speelt een onmisbare rol in het leren in het algemeen en in de onderwijscontext specifiek. Het vormt een brug tussen wat een student al weet en kan, en wat die nog moet leren om te groeien. Maar om die brug echt stevig te maken, is het niet voldoende om alleen feedback te geven – het is essentieel om te begrijpen hoe feedback betekenisvol kan zijn voor het leren van studenten.
Voor docenten in het middelbaar en hoger beroepsonderwijs biedt feedback een unieke kans om niet alleen kennis over te dragen, maar ook vaardigheden zoals kritisch denken, zelfreflectie en probleemoplossend vermogen te stimuleren.
Wat betekent feedback voor het leren van studenten?
Feedback is de motor van het leerproces, mits deze goed wordt ontworpen, begrepen en verwerkt. Hieronder een aantal manieren waarop feedback kan bijdragen aan het leren van studenten:
- Zelfreflectie stimuleren
Effectieve feedback biedt studenten een spiegel: het laat ze zien waar ze staan in hun leerproces. Het helpt hen om na te denken over hun prestaties, hun sterke en ontwikkel-punten. Deze zelfreflectie is cruciaal, omdat leren niet alleen draait om kennisoverdracht, maar ook om het ontwikkelen van een bewustzijn van waar je staat in je ontwikkeling en wat je nodig hebt om verder te komen.
- Concreet handelen mogelijk maken
Goede feedback wijst niet alleen op wat er beter kan, maar biedt ook concrete handvatten voor verbetering. Het maakt het verschil tussen een student die blijft hangen in onzekerheid (“Ik weet niet wat ik fout doe”) en een student die gericht aan de slag kan (“Ik weet nu wat ik moet veranderen en hoe ik dat kan doen”).
- Motivatie en eigenaarschap vergroten
Wanneer feedback duidelijk maakt dat vooruitgang mogelijk is en hoe die kan worden bereikt, vergroot dit de motivatie van studenten. Het geeft ze het gevoel dat ze het eigen leerproces kunnen monitoren en sturen.
- Het leerproces verdiepen door sense-making
Het verwerken van feedback vraagt om actief nadenken en betekenis geven. Dit proces, ook wel sense-making genoemd, helpt studenten om feedback niet alleen te begrijpen, maar ook te integreren in hun verdere leren. Het stimuleert vaardigheden zoals het analyseren van informatie, het stellen van doelen en het ontwikkelen van strategieën om die doelen te bereiken.
- Verbinding maken tussen theorie en praktijk
Feedback helpt in het verbinden van abstracte concepten met praktische toepassingen. Dit is vooral belangrijk in het beroepsonderwijs, waar de kloof tussen de opleiding en het werkveld vaak groot kan zijn. Feedback kan studenten laten zien hoe hun leerprestaties aansluiten bij de vaardigheden die nodig zijn in de praktijk.
De uitdaging van het effectief gebruiken van feedback
Hoewel feedback een krachtig middel is, gaat het leren gebruiken van feedback niet vanzelf. Studenten lopen vaak tegen de volgende barrières aan:
- Decoderen van feedback:
Veel studenten vinden het moeilijk om feedback te begrijpen, vooral als deze abstract of algemeen is geformuleerd. Ze weten niet wat er van hen wordt verwacht of hoe ze de feedback kunnen omzetten in actie.
- Vermijden van informatie:
Feedback kan overweldigend zijn, vooral als het kritisch is of veel inspanning vraagt om aan te pakken. Sommige studenten vermijden feedback volledig, omdat ze het zien als een bedreiging voor hun zelfbeeld of omdat ze niet weten hoe ze eraan moeten beginnen.
- “Feedback kerkhof” (gebrek aan vervolgactie):
Zelfs als feedback duidelijk en constructief is, kan het zonder de juiste begeleiding ‘blijven liggen’. Dit wordt ook wel het “feedback-kerkhof” genoemd – feedback die nooit wordt opgepakt of verwerkt.
Wat kunnen docenten doen?
Om de impact van feedback op het leren van studenten te vergroten, kunnen docenten het volgende doen:
- Maak feedback begrijpelijk en toegankelijk
Gebruik duidelijke taal en concrete voorbeelden. Geef niet alleen aan wat er beter kan, maar ook hoe studenten dat kunnen bereiken. Focus op één of twee belangrijke punten, zodat studenten niet overweldigd raken.
- Ondersteun sense-making
Moedig studenten aan om actief met feedback aan de slag te gaan. Organiseer bijvoorbeeld reflectiesessies, waarin studenten de kans krijgen om vragen te stellen, te discussiëren over feedback en plannen te maken voor verbetering.
- Richt je op feed forward
In plaats van alleen terug te kijken op wat fout ging, geef je feedback die studenten helpt om in de toekomst betere keuzes te maken. Denk hierbij aan opmerkingen als: “In je volgende opdracht kun je proberen om je argumenten meer te onderbouwen met concrete voorbeelden.”
- Stimuleer eigenaarschap
Help studenten om verantwoordelijkheid te nemen voor hun leerproces. Laat hen bijvoorbeeld zelf doelen stellen en reflecteren op hoe ze feedback hebben gebruikt om die doelen te bereiken. Leer ze ook te vragen waar ze specifiek feedback op willen.
- Creëer een veilige feedbackcultuur
Feedback kan confronterend zijn. Dit ook benoemen als onderdeel van het proces draagt bij aan acceptatie. Zorg ervoor dat studenten zich veilig voelen om fouten te maken en van die fouten te leren. Benoem expliciet dat feedback niet bedoeld is om te bekritiseren, maar om te ondersteunen in hun groei. Naomi Winstone maakt met dit beeld duidelijk wat het effect kan zijn op de feedback ontvanger wanneer feedback als sandwich methode gegeven wordt.
Feedback als leerinstrument
Feedback heeft de kracht om het leren van studenten naar een hoger niveau te tillen. Maar dit gebeurt alleen wanneer feedback niet alleen wordt gezien als een eindproduct, maar als een startpunt voor een continu leerproces. Door feedback te verbinden aan zelfreflectie, sense-making en concrete acties, kunnen docenten studenten ondersteunen in het ontwikkelen van diepgaand leren en kwaliteitsbesef.
Heeft dit artikel jou geïnspireerd?
Wil je zelf met je studenten en team feedback vaardigheden optimaliseren? Neem dan contact met ons op. We denken graag mee!
Literatuur
Anastasiya A.Pningevich, F. J. (2023). Anchored in praise? Potential manifestation of the anchoring bias in feedback reception. Routledge, Taylor & Francis Group.
Naomi E Winstone, A. R. (2022). Measuring what matters: the positiononing of students in feedback processes within national student satisfaction surveys. Studies in Higher Educations.
Naomi E. Winstone, R. A. (2017). Supporting Learners’ Agengit Engagement With Feedback: A Systematic Review and a Taxonomy of Recipience Process. Routlledge Taylor & Francis Group.
0 reacties