Alle scholen hebben de afgelopen weken hard gewerkt om de Corona-richtlijnen voor het nieuwe schooljaar op te stellen. Hoeveel mensen mogen er tegelijk in het gebouw zijn; hoeveel passen er in een klaslokaal en wat zijn de richtlijnen voor het offline en online onderwijs?
Vaak wordt er door de opleidingen gekozen om de nadruk te leggen op het aspect van verbinding voor de offline, on campus activiteiten. En terecht: “geen prestatie zonder relatie”, is niet voor niets een cliché en juist die persoonlijke noot hebben wij in het onderwijs de afgelopen maanden zo gemist. Gert Biesta (2012) heeft het in zijn drieslag dan ook over socialisatie als één van de doelen van onderwijs waarbij betrokkenheid en relatie voorop staan.
Onderwijskundig kan het centraal stellen van ‘binding’ nog wel een uitdaging zijn. Hoe veranker je dit op een goede manier in het curriculum zodat het bijdraagt aan de leerprestaties van de student? Een optie zou zijn om de methode van samenwerkend leren in te zetten. Immers, het samenwerken aan een groepstaak zorgt voor sociale cohesie: een gemeenschapsgevoel en vertrouwen, wat weer bijdraagt aan motivatie om te leren[1].
Bij samenwerkend leren zorgt de docent voor een situatie waarin positieve, wederzijdse afhankelijkheid kan ontstaan. De participatie van elke student is essentieel, wat zorgt voor medeverantwoordelijkheid en gedeeld leiderschap. Elke student is daardoor ook individueel aanspreekbaar voor zijn bijdrage aan het leerproces, door de docent maar vooral door zijn medestudenten. Een mooi voorbeeld is de situatie waarin de studenten in de ochtend, online, instructie krijgen. Tijdens de instructie kan dan eventueel verwezen worden naar aanvullend materiaal zoals kennisclips, wat de studenten nodig hebben om de stof goed te doorgronden en de opdracht goed af te kunnen ronden. De docent stelt de groepjes samen en de studenten gaan aan het werk. De studenten komen in de middag naar de locatie en werken daar verder aan de opdracht, begeleid door één of meerdere leerkrachten.
In dit voorbeeld heeft de docent drie rollen: het begeleiden van het groepsproces, het geven van feedback op het product en het proces en de rol van de inhoudelijk expert. Ook hier wordt nu wederzijdse afhankelijkheid gecreëerd, maar nu tussen de docent en de student. Mooi is, dat we nu door het samenwerkend leren, bouwen aan de relatie en door het geven van feedback, kunnen proberen de motivatie van de student te verhogen.
Feedback wordt door Duijnhouwer (2010) omschreven als ‘Informatie over één of meer aspecten van de prestatie van een lerende, gegeven door een ander persoon, met als doel de cognitie, de motivatie en/of het gedrag van de lerende te beïnvloeden, teneinde zijn of haar prestatie te verbeteren’. Black en William (2009) toonden al aan dat goede feedback geven zeer complex is, maar, wanneer het antwoordt geeft op de juiste drie vragen (waar ga ik naartoe?, hoe doe ik het? en hoe verder?) én op het juiste niveau insteekt (taakniveau, procesniveau, zelfregulatie en het zelfniveau) zeer effectief is.
Dit alles vraagt natuurlijk nogal wat van een docent en het docententeam. Het vereist naast inhoudelijk vakmanschap ook planning, onderlinge afstemming, goed doordenken van het leerproces en een goed beeld van de eigen docentrol daarin.
[1] zie O’Donnel & O’Kelly, 1994; Kreijns e.a., 2003; Kester & Paas, 2005 in Kennisrotonde, 2018
Mooi en inspirerend! Verbinding en relatie zijn inderdaad essentieel! Investeren ook! Gelijk de eerste week alle namen kennen van alle studenten. Iedereen wil gezien worden. En als je veel investeert ( in de relatie) aan het begin van het schooljaar , krijg je er ook veel voor terug! Samenwerkend leren mbv breakout rooms in Teams is een mogelijkheid! Heb al bijna weer zin om te beginnen ( maar heb nog 4 weken vakantie 😀)