Honderddrieëntachtig toetsen!

Datum: 17 december 2019
Auteur: Metis Onderwijsadvies

Bericht uit het AD, 9 april 2019
Docenten van het Christelijk Lyceum Apeldoorn schrikken zich lam bij het zien van een intern onderzoek naar het aantal toetsen dat hun studenten per jaar krijgen. Het record staat op naam van havo 3. Dat is er gewoon elke lesdag eentje, op sommige dagen zelfs twee. Geen wonder dat hun studenten puffen en steunen als ze er weer een toets in hun agenda bij moeten zetten.

Niet alleen in het voortgezet onderwijs maar ook in het beroepsonderwijs komen we met regelmaat een doorgeslagen toetscultuur tegen. Veel student lijken na een aantal maanden beroepsonderwijs de motivatie te verliezen. Alleen voor cijfers en studiepunten zijn ze in beweging te krijgen. Maar geef ze eens ongelijk. We conditioneren dit gedrag. Hoe kunnen we de focus verleggen; de student in zijn ontwikkeling centraal stellen ipv de toetsen en studiepunten?

Op deze vo school is het roer om gegaan. Docenten stappen over op een nieuwe manier van lesgeven, ook wel formatieve evaluatie genoemd.

Formatief evalueren heeft als doel om leerlingen inzicht te geven in hun eigen leerproces, hun motivatie te bevorderen en meer onderwijs op maat te realiseren. Feedback geven en krijgen is een essentieel onderdeel van succesvolle formatieve evaluatie.

Ze laten de studenten aan concrete lesdoelen werken zodat ze precies weten wát ze moeten leren, maar ook begrijpen waarom dat nodig is. Tussentijds ‘meten’ ze vaker of hun studenten de lesstof begrijpen zonder dat een toets nodig is. Het idee: de lessen moeten leuk worden, de motivatie van de studenten groter, de toetsdruk lager én de studenten moeten weer bezig zijn met écht iets leren.

In het boek Toetsrevolutie (naar een feedbackcultuur in het voortgezet onderwijs van Dominique Sluijsmans & René Kneyber 2016) komen verschillende leraren in het vo aan het woord die laten zien dat een nieuwe manier van lesgeven antwoord kan geven op de doorgeslagen toetscultuur. Als studenten beter weten wat ze moeten leren en al vóór een toets weten wat ze niet snappen, kunnen ze makkelijker een goed cijfer scoren en verdwijnt de toetsstress. ‘Blijf hoge verwachtingen stellen, maar geef studenten het vertrouwen dat ze fouten mogen maken. Dat zit er met continu toetsen voor een cijfer niet in. Dan moeten ze de hele tijd een marathon rennen, omdat de toets voor de deur staat. Terwijl leren tijd en oefening kost’, zegt Dominique Sluijsmans, lector professioneel beoordelen aan de Limburgse Hogeschool Zuyd. Op de scholen die zo werken, ziet Sluijsmans een andere houding van studenten: ze zijn minder gestresst, hebben meer plezier en zijn nieuwsgieriger. Omdat ze succes ervaren, vergroot ook hun motivatie om te blijven leren. Het grootste risico dat studenten in deze situatie lopen, is dat ze leren.

‘Het grootste risico dat studenten in deze situatie lopen, is dat ze leren’

Het Christelijk Lyceum Apeldoorn heeft ervoor gekozen het onderwijs zodanig in te richten dat studenten gestimuleerd worden om te oefenen, met en van elkaar te leren en te leren van fouten. Niet alle toetsen zijn geschrapt maar toetsen zijn de afronding van een leerproces waarin studenten kunnen laten zien wat ze hebben geleerd en wat ze al kunnen.

Ook in het beroepsonderwijs komen we mooie voorbeelden tegen waar met de bovenstaande manier van toetsen wordt geëxperimenteerd. In jargon hebben we het dan over programmatisch toetsen. Tijdens het afgelopen HIT-Event op 21 november jl. in Ede hebben we kennis gemaakt met een paar mooie voorbeelden hiervan. Zo spraken we opleidingen in het HBO die de hoeveelheid summatieve toetsen aanzienlijk verminderd hebben. De focus komt hierdoor veel meer te liggen op de feedback. De opbrengst is dat eerstejaars studenten bij deze nieuwe aanpak na een half jaar onderwijs veel meer zicht hebben op hun eigen leerproces in vergelijking studenten in voorgaande jaren. Én studenten zijn meer actief in het vragen en verzamelen van feedback over hun functioneren.’

Herken je bovenstaande verandering in je onderwijspraktijk en heb je ook een mooi voorbeeld ter inspiratie? We vinden het fijn wanneer je die met ons wilt delen in het reactieveld hieronder.

Up-do-date blijven?

Ontvang onze nieuwsbrief

Schrijf je in
3 Reacties
  1. Ook bij mij op school hebben we twijfels over onze manier van toetsen. Wellicht zou een lezing of workshop op een studiedag over dit onderwerp van pas kunnen komen.
    Geven jullie een dergelijke workshop, waarin de volgende inhoud aan bod zou kunnen komen:
    -Visie op toetsen, ingebed in pedagogisch beleid
    -Wat toets je en waarom
    -Ontwikkelingsgericht toetsen, hoe doe je dat
    -Weg met overgangsnormen
    -Andere manier van toetsen en andere manier van leren
    -De student in de regie waar het zijn leervragen betreft

    Antwoord
    • Beste Ellie,

      Dank je wel voor je reactie. Het is een goed idee om met elkaar, in welke vorm dan ook, te onderzoeken hoe je toetsing kunt inzetten in het leerproces om de ontwikkeling van studenten te ondersteunen. Ik overleg graag met je wat wij voor jullie kunnen betekenen, in de vorm van een workshop of studiedag, over dit onderwerp.
      Als je je contactgegevens mailt naar cilia@oabdekkers.nl dan neem ik zsm contact met je op.

      Met vriendelijke groet, Cilia de Jong

      Antwoord
  2. Lichtelijk verbaasd heb ik bovenstaand artikel uit 2019 gelezen. Onze dochter zit op het christelijk lyceum in Apeldoorn. De genoemde verandering is (helaas) alleen doorgevoerd binnen de havo. Op het atheneum staan nog steeds gemiddeld 3-4 toetsen per week op het programma. Bij slechte cijfers zijn er beperkte mogelijkheden om erachter te komen wat er fout is gegaan.

    Antwoord

Een reactie versturen

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *