In mijn klas geen polonaise…

In mijn klas geen polonaise…

Goede docenten zijn cruciaal voor goed onderwijs. Dat is een algemeen aanvaard inzicht, waarbij docenten meer en meer worden gezien als zelfstandige professionals, die binnen de kaders van hun school professionele ruimte nodig hebben om hun werk goed te doen en zich voortdurend te blijven ontwikkelen. Een veel gebruikt instrument om inzicht te krijgen in de professionele en didactische vaardigheden van docenten is het organiseren en uitvoeren van lesobservaties en de daaraan gekoppelde feedback. Een nuttig en waardevol instrument omdat de opbrengst docenten ondersteunt en motiveert in hun professionele ontwikkeling en bovendien deze ontwikkeling ook borgt.

De observaties worden soms uitgevoerd door collega-docenten, soms door teamleiders en soms door externe observatoren. In alle gevallen is het organiseren en uitvoeren van observaties erbij gebaat als een aantal spelregels goed gedefinieerd en toegepast worden.  Een aantal tips en spelregels op een rij :

Tip 1: Geen sluitstuk van de planning, maar prioriteit!

De praktijk leert dat lesobservatie en feedback lang niet altijd bovenaan de prioriteitenlijst staan en dus relatief makkelijk plaats moeten maken als er weer eens een rooster wijzigt, iemand ziek is etc. Begrijpelijk , maar niet terecht ! Want juist deze lesbezoeken zijn cruciaal om zicht te creëren op voor de ontwikkeling van docenten en tevens een uitstekende graadmeter om te checken of de visie op onderwijs ook in de praktijk wordt waargemaakt.

De ervaring leert ook dat docenten het uiterst prettig vinden om bevestiging en waardering te krijgen voor alles wat er goed gaat in de voorbereiding en uitvoering van de les. Waarderend observeren en beoordelen schept ook de ruimte voor het ontvangen van constructieve feedback op die onderdelen waar verbeterpotentieel aanwezig is.

Tip 2: Meet aan de hand van dezelfde criteria

Iemand in je les krijgen is en blijft een spannende aangelegenheid. Dus zullen de meeste docenten hun ervaringen onderling uitwisselen en delen. Als dan blijkt dat er (grote) onderlinge verschillen zitten tussen de beoordeelde criteria, de manier van kijken en de manier van (be-)oordelen ondermijnt dat sterk het effect van de observaties. Het vertrouwen is weg en zie dat maar weer eens terug te krijgen bij een volgende ronde van observaties.

Het is dus wenselijk dat de criteria van tevoren duidelijk zijn, gebaseerd op een helder en begrijpelijk model wat ruim vooraf is besproken en gedeeld met de betreffende docenten. En hou dat model vast bij volgende ronde van observaties zodat ook de ontwikkeling in de tijd zichtbaar wordt. Geef docenten bovendien de gelegenheid om specifiek te vragen naar punten waarop zij feedback willen ontvangen.

Tip 3: Observaties omzetten naar feedback vraagt aandacht en vaardigheden

Goed feedback geven is een kunst ! Een kunst die uiteraard te leren is. Het vraagt enerzijds om kennis van de feedback regels, maar zeker ook het vermogen om zorgvuldig te kunnen formuleren.  De docent moet herkennen wat je zegt, begrijpen wat je bedoelt en op basis daarvan door kunnen met de feedback die je geeft. Vergeet daarbij niet dat door geconcentreerd luisteren en het stellen van de juiste vragen de geobserveerde stimuleert bij het reflecteren en daarmee het leereffect vergroot wordt.

Waak er overigens voor om alles wat je tijdens de observatie hebt gezien uitvoerig te bespreken. Selecteer de belangrijkste en meest concrete bevindingen en bespreek vervolgens wat de mogelijkheden zijn om met die bevindingen aan de slag te gaan.

Tip 4: Plan de nabespreking zo kort mogelijk na de lesobservatie

Het gebeurt nogal eens dat er te veel tijd zit tussen de observatie en de nabespreking en dat is eigenlijk voor niemand prettig. Niet voor de betreffende docent, want die is ontzettend nieuwsgierig naar de tips en de tops voortkomend uit de observatie. En ook niet voor de observant, want die kan juist de scherpste feedback geven als de nabespreking kort na de observatie is. Alles zit dan nog vers in het geheugen en dat maakt het mogelijk om concrete en feitelijke voorbeelden aan te halen die beide actoren herkennen. Het inplannen van het feedbackgesprek kort na de observatie is dus eigenlijk een must! In de ideale situatie worden ze op dezelfde dag gepland en daarmee het ijzer gesmeed als het heet is !

Tip 5: Plan de gesprekken met alle docenten

Niet iedere opleiding kiest ervoor om alle docenten te observeren. Soms wordt het alleen voor beginnende docenten georganiseerd, soms voor docenten die net in dienst zijn, soms voor docenten met problemen in de lessen.

De ervaring leert dat het effect op zowel individuele docenten als ook op de totale team-performance het grootst is als alle docenten regelmatig meedoen aan lesobservaties.  Een overzicht van de bevindingen van de onderwijsinspectie , op basis van lesbezoeken tijdens de afgelopen jaren laten het volgende beeld zien

• Hoogste percentage onvoldoende als het gaat om het differentiëren op niveau van de groep en eventueel individueel.
• Generieke lessen worden vaker met een onvoldoende beoordeeld dan vakgerichte lessen
• Lessen van onbevoegde docenten en docenten met weinig ervaring (0-3jaar), maar ook van docenten met veel ervaring (25 jaar en meer) worden vaker als onvoldoende beoordeeld.

Al met al een warm pleidooi om lesobservaties te organiseren, te plannen, eenheid van observeren en feedback af te spreken en direct de bevindingen te delen.

Wil u mee weten over coaching en lesobservaties door OABDekkers? Kijk dan op onze website www.oabdekkers.nl