Je hoort het studenten zeggen: “alweer in groepjes? Ik werk hier liever zelf aan, dan kan ik het doen wanneer ik wil. Alleen kan ik het sneller. We krijgen geen gezamenlijke afspraak gepland. Er zitten mensen in ons groepje die niks doen, en zich te weinig voorbereiden.”
Studenten proberen vaak onder het samenwerken en samenwerkend leren uit te komen. Ik hoor in docententeams soms vergelijkbare geluiden. “Het lukt niet om tijd voor (door)ontwikkeling te maken, we worden het niet eens over de aanpak, we hebben geen tijd om het voor te bereiden en met focus ergens mee bezig te zijn, ik maak het wel even zelf af.”
Het gaat vaak niet om de inhoud maar om het met elkaar kunnen samenwerken en samen leren zelf; samenwerking in docententeams, samenwerken met examencommissies, samenwerken in ontwikkeling, samenwerken tussen opleidingen. Helemaal nu het onderwijs aan veel verandering onderhevig is, en we studenten leiden naar een werkelijkheid van complexe problemen die vragen om een degelijke analyse, slimme oplossingen, waarbij je samen écht verder komt. We weten vaak niet meer zo goed wat nu de goede leerweg is. Flexibel, niet flexibel, gepersonaliseerd of leergemeenschappen, leerpleinen, werkateliers, en hoe doen we dat eigenlijk, en nog belangrijker: hoe doen we dat samen en in welke gemeenschappelijke taal praten we erover? “Als de muziek verandert, verandert de dans ook” (Ubuntu). Hoe kijken we nu als docenten in deze roerige tijden aan tegen samenwerken? Is het goed om dat als team weer eens onder de loep te nemen? Is er wel sprake van een ‘team’ of zijn er losverband secties en koninkrijkjes die met alle plezier een (digitaal) nietje door het leerplan of het OER slaan?. Geven we als leerkracht wel het goede voorbeeld? Laten we aan leerlingen en studenten zien dat samenwerken ook hard werken is en dat leren van verschillen soms een lastige opgave is, maar wel nodig. Want waar is de komende decennia behoefte aan: waarden gedreven, flexibele en duurzame probleemoplossers, die in wisselende netwerken kunnen opereren?[1]. Dat leer je niet alleen door er over te vertellen in een ‘les’. Dat leer je door samen te experimenteren en te reflecteren. Net het leven zelf.
Wat zijn dan succesfactoren voor het samenwerken in teams?
Martijn Vroemen beschrijft in zijn boek ‘Team op Vleugels’ zes succesfactoren (in samenhang) voor samenwerking:
Ik heb laatst meegewerkt aan een Minor ‘Leiderschap’ waarin doordacht geëxperimenteerd is om studenten meer vrijheid te geven, meer regie over vanuit welke inhoud ze willen leren. Het onderwijs is vanuit leeruitkomsten vormgegeven en opgezet in samenspraak met verschillende werkcontexten. We hebben in een half jaar gebouwd aan een leergemeenschap met studenten-docenten-praktijkbegeleiders. Spannend voor studenten en ook docenten.
Dan blijkt samenwerking het toverwoord: binnen en buiten het eigen vakgebied en organisatie en daar is leiderschap voor nodig. De genoemde succesfactoren zijn in samenhang van groot belang en is het goed om die, vooral als we het even niet goed weten, met elkaar steeds te finetunen. Het team docenten heeft als adagium practice what you teach. Docenten tonen zelf leiderschap door ook hun eigen leerwensen (individueel en als team) in te brengen en door het afstemmen van hun bijdragen. We geven verantwoordelijkheid en vrijheid aan studenten om klantfricties binnen hun organisatie op te sporen, een innovatieve oplossing te bedenken en die door dialoog in te voeren. Door het werken met leeruitkomsten en rubrics voelen en krijgen studenten ook de ruimte om op eigen-wijze te leren. Studenten waarderen deze aanpak. Een citaat: “Op voorhand had ik niet durven dromen dat er zoveel kon gebeuren in nog geen half jaar tijd. De vrijheid en het vertrouwen die ik hierbij kreeg, maakte dat ik er ook echt voor durfde te gaan.”
Natuurlijk (en gelukkig maar) is er nog veel te verbeteren, het is belangrijk dat deze succesfactoren voor teamsamenwerking ook in de leeractiviteiten voor studenten goed verankerd zitten en we hen hier goed bij begeleiden. Hoe mooi is het dan als je als team hier ook op docentniveau zelf mee bezig blijft, en vooral op momenten dat je het zelf en met elkaar even niet goed weet. Want er is continue bijstelling nodig, ook van de gedeelde waarden waarop je samenwerkt met collega’s, studenten en het werkveld. Ik ben erg leergierig naar voorbeelden in jouw docententeam waarin het aankwam op samenwerken.
Jacandra van Megen
Voor wie wil duiken in succesfactoren voor samenwerken:
Vroemen, M. (2014). Team op vleugels. Deventer: Vakmedianet.
Ngomane, M. (2019). De lessen van Ubuntu. Amsterdam: HarperCollinsHolland
[1] 21st Century Skills
0 reacties