Wat veel mensen misschien niet weten: ik heb jarenlang in het mbo voor de klas gestaan. Eén van de leukste beroepen die er is. En het mooie aan lesgeven is dat je met de tijd je eigen stijl ontwikkelt. Je ritme, je humor, je manier van uitleggen, hoe je contact maakt met een groep. Er ontstaat een soort dynamiek tussen jou en de klas, binnen die vier muren.
En eens in de zoveel tijd komt dan die mededeling: “We gaan weer eens bij elkaar kijken.” Hartstikke logisch, maar eerlijk: ook retespannend. Zelfs als iedereen zegt dat het niet om beoordelen gaat, voelt het soms toch alsof er iets op het spel staat. In mijn huidige rol kom ik ook regelmatig bij docenten in de klas en bij hen ervaar ik precies hetzelfde. Lesgeven is namelijk persoonlijk. Je laat zien wie je bent, hoe jij met een groep werkt, waar jouw kracht zit en waar je soms worstelt. Dat is kwetsbaar.
Daarom verdient het lesbezoek een aanpak die de spanning niet vergroot, maar juist helpt verminderen. Een manier van kijken die gericht is op leren en inspireren. Want lesbezoeken kunnen ons helpen groeien, ons vakmanschap aanscherpen en laten zien wat werkt in de praktijk.
Van controleren naar zien wat werkt
Bij traditionele lesbezoeken sluipt er vaak een focus in op wat beter moet. We willen kritisch zijn, punten meegeven, helpen aanscherpen. Natuurlijk is dat waardevol, maar het is niet het hele verhaal.
Want in iedere les gebeurt ook van alles dat goed gaat: keuzes die werken, interacties die effect hebben, routines die rust creëren, uitleg die helder landt. Dingen waar de collega misschien zelf niet eens bij stilstaat. En dingen waar jij als observator iets van kunt leren.
Met een waarderende blik draait het lesbezoek dus om vragen als:
- Wat zie ik deze docent doen dat effectief is?
- Wat kan ik hiervan meenemen naar mijn eigen lessen?
- Wat is interessant om team breed verder te onderzoeken?
Het mooie is: de spanning zakt direct. Niet alleen bij de docent, maar ook in het gesprek erna. De toon verschuift van controleren naar samenwerken.
Het formulier Waarderend en lerend observeren
Om die manier van kijken concreet te maken, ontwikkelden we een praktisch formulier dat structuur geeft zonder te sturen op een oordeel. Het werkt met het Direct Instructiemodel als herkenbare leidraad en helpt je gericht kijken naar:
- lesopbouw
- interactie en relatie
- betrokkenheid van studenten
- inspirerende keuzes van de docent
- een klein aantal, concrete verbeterpunten
De nadruk ligt op wat werkt en waarom. Er is daarnaast altijd ruimte om te benoemen wat echt aandacht nodig heeft en waar verbetering mogelijk is, maar dat staat niet centraal. De balans verschuift van tekort naar ontwikkeling.
Waarom deze aanpak werkt
Een waarderende observatie:
- Helpt structuur zichtbaar maken waardoor studenten snappen wat ze moeten doen en makkelijker leren (Rosenshine, 2010; Sweller, 1988)
- Vergroot motivatie en zelfvertrouwen door te bouwen op wat al goed gaat (Cooperrider & Whitney, 2005; Seligman, 2011; Fredrickson, 2001)
- Faciliteert de professionele dialoog omdat feedback gelijkwaardig, veilig en gericht op leren is (Hattie, 2012; Korthagen, 2014)
- Versterkt de leercultuur van teams en geeft ruimte om als professionals duurzaam te groeien (Edmondson, 1999; Deci & Ryan, 2000)
En misschien het belangrijkste: mensen durven de deur eerder open te zetten, omdat ze weten dat het draait om samen beter worden.
Samen verder kijken, samen verder komen
Lesbezoeken hoeven geen zenuwen op te roepen. Ze kunnen juist een bron van energie, inspiratie en vakmanschap zijn als we anders leren kijken. Waarderend, nieuwsgierig en gelijkwaardig.
Wil je het formulier gebruiken in jouw team? Je vindt het hier:
Bronnenlijst
Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2000). The “what” and “why” of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behavior. Psychological Inquiry, 11(4), 227–268.
Edmondson, A. (1999). Psychological safety and learning behavior in work teams. Administrative Science Quarterly, 44(2), 350–383.
Fredrickson, B. L. (2001). The role of positive emotions in positive psychology: The broaden-and-build theory of positive emotions. American Psychologist, 56(3), 218–226.
Hattie, J. (2012). Visible learning for teachers: Maximizing impact on learning. Routledge.
Korthagen, F. (2014). In search of the essence of a good teacher: Toward a more holistic approach in teacher education. Springer.
Rosenshine, B. (2010). Principles of Instruction. International Academy of Education.
Seligman, M. E. P. (2011). Flourish: A visionary new understanding of happiness and well-being. Free Press.
Sweller, J. (1988). Cognitive load during problem solving: Effects on learning. Cognitive Science, 12(2), 257–285.
0 reacties