Coachen van de “het-ligt-niet-aan-mij-student”

We kennen allemaal wel zo’n student. Zo iemand die, wat er ook gebeurt, de schuld nooit bij zichzelf legt. Ze worden uit de les gestuurd? “Misverstand! Ze hebben het allemaal veel te groot gemaakt!” Slechte cijfers? “Ja, de klas was veel te druk en de docent heeft gewoon een hekel aan me.” Herkenbaar?

Dit is de “het-ligt-niet-aan-mij-student”. En ja, die kunnen soms een flinke uitdaging zijn als je ze probeert te coachen.

Altijd een ander de schuld geven

Of het nou gaat om lage cijfers, gemiste deadlines of zelfs gedrag dat bijna tot een schorsing leidt, deze student vindt altijd wel een excuus. Reflecteren op hun eigen gedrag? Ho maar. Het ligt altijd aan iets of iemand anders. Vraag je waarom ze te laat waren? “Ja, de bus was weer te laat.” Krijgen ze slechte feedback op stage? “Die begeleider kon gewoon niet met mij overweg.” En zo blijven ze maar vastzitten in hun eigen waarheid, alsof dat het enige is dat telt.

Het ‘misverstand’

Laten we eens een klassiek voorbeeld nemen. Een student wordt uit de les gestuurd vanwege storend gedrag. Je bespreekt het met ze, maar er is nul zelfreflectie. “Nee hoor, dat was echt een misverstand. Ze hebben het gewoon verkeerd begrepen.” En jij zit daar tegenover een student die echt denkt dat de hele klas én de docent het fout zagen. Wat doe je dan? Ga je nog een keer de feiten uitleggen? Of pak je het anders aan?

De cijfers: altijd de schuld van een ander

Een ander voorbeeld: een student komt klagen over zijn cijfers, die flink onder het niveau liggen. Maar weer is het niet zijn schuld. “De klas is altijd zo druk. Hoe kan ik me dan concentreren? En die docent? Die geeft me nooit een eerlijke kans.” Als je doorvraagt wat de student zelf heeft gedaan om tot dit resultaat te komen, krijg je weer allemaal externe redenen. De wereld is tegen hen, zoveel is duidelijk. Maar jij denkt ondertussen: hebben ze zichzelf ooit in de spiegel bekeken?

Hoe pak je deze student aan?

Deze studenten vragen om een speciale aanpak. Gewoon zeggen dat ze zich moeten aanpassen? Dat werkt niet. Ze zijn er echt van overtuigd dat de fout niet bij hen ligt. Dus hoe help je ze om hun gedrag te veranderen?

Hier komt mentaliserend coachen om de hoek kijken. Het doel is dat de student zélf tot inzicht komt. En hoe doe je dat? Door eerst te doen alsof je hun verhaal nog niet helemaal begrijpt. Vraag veel, héél veel vragen.

Gebruik positieve feedback en ‘gespeelde onwetendheid’

Als de student toch iets positiefs heeft gedaan, benoem dat dan. “Goed dat je met de docent hebt geprobeerd te praten.” Dit geeft je de kans om het gesprek verder te brengen zonder meteen kritiek te geven.

Dan kun je gebruik maken van zogenaamde gespeelde onwetendheid. “Oh, dus de hele klas was druk? Hoe zorgde dat ervoor dat je je huiswerk niet kon maken?” Blijf vragen stellen en laat de student zelf ontdekken dat ze misschien, héél misschien, ook zelf een rol hebben gespeeld in het probleem.

Grenzen stellen en focus houden

En dan zijn er nog de stoptechnieken. Als je merkt dat de student weer afdwaalt in een verhaal waarin ze zichzelf als slachtoffer neerzetten, onderbreek vriendelijk maar duidelijk: “Wacht even, je zei net iets belangrijks. Laten we daar eens wat dieper op ingaan.” Zo kun je de student helpen om op een niet-veroordelende manier te reflecteren op hun eigen gedrag.

Grenzen en perspectief

Tot slot: stel grenzen. De “het-ligt-niet-aan-mij-student” ziet de wereld vaak heel zwart-wit. Maar jij kunt hen laten zien dat er meer kanten aan een verhaal zitten. “Ik hoor wat je zegt, maar hoe denk je dat de docent dit heeft ervaren?” Zo help je ze om na te denken over andere perspectieven en breng je meer nuance in hun denken.

Conclusie

Het coachen van deze studenten vraagt geduld en een slimme aanpak. Maar met de juiste technieken kun je ze helpen om te reflecteren op hun eigen gedrag en uiteindelijk verantwoordelijkheid te nemen voor wat ze doen. En als dat lukt, kan de “het-ligt-niet-aan-mij-student” zomaar veranderen in de “misschien-ligt-het-toch-ook-wel-aan-mij-student”. En dat is al een hele overwinning!

Wil je meer weten over hoe je je coachingsvaardigheden kunt ontwikkelen? Neem dan contact op met Metis Onderwijsadvies voor een gratis intakegesprek. We helpen je graag!