Bijna de helft van de mbo-opleidingen kreeg onlangs een onvoldoende van de Onderwijsinspectie. De reden? Te veel studenten stoppen voortijdig. Vroegtijdige schooluitval is geen incident meer, het is een veenbrand. En die brand woedt niet alleen in de rugzak van de student, maar ook op het bureau van elke mbo-docent.
Want laten we eerlijk zijn: jij zit daar niet voor een Excel-bestand met rendementscijfers. Jij zit daar voor die ene student die komt binnenstrompelen op maandagochtend, nog net op tijd, met een blik van “vraag me alsjeblieft niets”. En dan tóch proberen het gesprek aan te gaan. Dag in, dag uit. Maar ondertussen hoor je het steeds vaker: “Hij komt niet meer.” “Zij is gestopt.” En de vraag die dan blijft hangen: wat hadden we kunnen doen?
Vertrouwen als motor, SCARF als kompas
Het SCARF-model van David Rock geeft een verhelderend perspectief. Studenten, net als jij en ik, hebben sociale basisbehoeften: Status, Zekerheid, Autonomie, Relatie en Eerlijkheid. Als een van die knoppen op rood staat, wordt motivatie geremd. Maar staat alles op groen? Dan heb je vuur. Dan heb je een student die wíl leren, omdat hij zich veilig, gezien en erkend voelt.
De aanpak van schooluitval begint dus niet met meer regels of extra voortgangsgesprekken. Het begint met het herstellen van vertrouwen. In de klas. In het contact. In het leerproces. Zoals wel eens wordt gezegd: ‘Je kunt iemand leren koken, maar het geven van vertrouwen is een unieke eigenschap.’
Vijf acties die jij morgen al kunt inzetten
- Zet de toon: creëer een veilige leeromgeving
Start het schooljaar niet met reglementen en PowerPoints, maar met échte kennismaking. Gooi ze niet zomaar bij elkaar. Laat studenten hun verhalen delen, en geef zelf het goede voorbeeld. Bouw aan die groepsdynamiek zoals je een kampvuur opbouwt: met aandacht, lucht en vonken van nieuwsgierigheid. En ja: laat ze niet hun eigen groepjes kiezen. Dat is vragen om kliekjes. - Bied structuur als houvast
Veel uitvallers verdwijnen in de mist. Niet door gebrek aan wil, maar aan richting. Wees helder. Zet verwachtingen niet in vage leerdoelen, maar in concrete opdrachten. “Aan het eind van deze week lever je een video in van 2 minuten waarin je je oplossing pitcht – zonder te lezen van papier.” Heldere structuur is geen keurslijf, het is een kompas in de storm. - Geef ruimte voor autonomie
Studenten zijn allergisch voor betutteling. Maar ze houden wél van keuzes. Laat ze kiezen uit werkvormen, onderwerpen of rolverdelingen. Geef eigenaarschap, maar wees zichtbaar beschikbaar. Maak van je begeleiding geen bemoeizucht, maar een vangnet. - Beloon niet alleen resultaat, maar vooral inzet
Stop met die eeuwige cijferfocus. Een student die van een 3 naar een 5 gaat, verdient meer lof dan iemand die van een 8 naar een 8,2 kruipt. Geef feedback die werkt als brandstof. Zeg: “Ik zie dat je de afgelopen drie weken alles op tijd hebt ingeleverd. Dat is leiderschap over je eigen leerproces.” Dát is status verhogen. - Zorg voor transparantie en rechtvaardigheid
Niets demotiveert meer dan willekeur. Als je regels hanteert, wees dan ook de eerste die ze uitlegt. En als je ze overtreedt (ja, dat gebeurt), wees dan de eerste die het erkent. Eerlijkheid bouwt vertrouwen – en vertrouwen is de basis onder alles.
Vertrouwen als fundament voor succes
Voortijdig schoolverlaten is niet alleen een symptoom van falende systemen, maar vaak van een gemiste kans op verbinding. Laat het SCARF-model jouw handleiding zijn voor menselijker onderwijs. Geen toverformule, maar een richtingaanwijzer naar minder uitval en meer betrokkenheid.
Laten we dus stoppen met het pleisteren van symptomen. Begin vandaag met het bouwen van vertrouwen in je klas. Want onthoud: leren is belangrijk. Maar zonder vertrouwen? Dan blijft het bij een recept zonder smaak.
0 reacties