Leren leren: leer jouw student in 5 stappen plannen.

Heb je je ooit afgevraagd waarom sommige studenten geen huiswerk maken of waarom ze niet proactief zijn buiten de lessen? Het is gemakkelijk om te denken dat deze studenten gewoon lui zijn of hun kop in het zand steken. Maar vaak weten ze niet hoe ze hun leren effectief moeten aanpakken.

Veel mensen gaan ervan uit dat studenten de kunst van het ‘leren leren’ al op de middelbare school hebben opgepikt. Hoewel dit voor sommigen waar kan zijn, kan een aanzienlijk deel van de studenten hier nog steeds moeite mee hebben. Dit kan worden toegeschreven aan een gebrek aan gerichte instructie over leren leren, de voortdurende ontwikkeling van de adolescenten hersenen en de soms overweldigende eisen die aan studenten worden gesteld. Hoewel we weinig kunnen doen aan de neurologische ontwikkeling, kunnen we wel interventies ontwerpen om studenten beter te ondersteunen in hun leerprocessen.

De vaardigheid ‘plannen’ is cruciaal in het ‘leren leren’. Laten we deze vaardigheid eens nader bekijken.

Plannen:

Effectief plannen vereist verschillende vaardigheden. Studenten moeten duidelijk begrijpen wat van hen wordt verwacht, bijvoorbeeld door opdrachten in een agenda, digitale planner of app te noteren. Ze moeten ook afleidingen zoals sociale media kunnen weerstaan en flexibel kunnen omspringen met verschillende vakken en opdrachten. Dit complexe proces vereist het stellen van prioriteiten om langetermijndoelen te bereiken, een vaardigheid die vooral wordt gecoördineerd door de frontale cortex – een gebied van de hersenen dat nog volop in ontwikkeling is tijdens de adolescentie (Crone, 2015).

Om studenten te ondersteunen in het plannen, kunnen de volgende stappen nuttig zijn:

1. Doelbepaling: Bepaal het einddoel en de deadline voordat je gaat plannen.
2. Tijd en middelen: Schat in hoeveel tijd en welke middelen nodig zijn om het doel te bereiken.
3. Activiteitenlijst: Maak een overzicht van alle noodzakelijke activiteiten en hoe lang elke activiteit zal duren.
4. Planning: Bepaal de volgorde van activiteiten en plan deze in over een week of langer.
5. Taakverdeling: In groepsprojecten moeten taken eerlijk worden verdeeld, rekening houdend met afhankelijkheden.

Ga het gesprek met de studenten aan en vraag hoeveel tijd zij denken dat er nodig is om bepaalde lesstof te beheersen. Vervolgens maken ze een tijdschema voor zichzelf: “Hoe veel tijd denk jij nodig te hebben voordat je de stof echt beheerst?”. Vraag ze wanneer ze gaan inventariseren of ze op de goede weg zitten en of de planning realistisch is of om bijstellen vraagt.

Psychomotorische ontwikkeling:

Om studenten te helpen plannen, kan de psychomotorische taxonomie van Dave (1970) helpend zijn. Startende bij ‘imiteren’; doe het voor aan de studenten. Geef aan hoeveel tijd jij verwacht dat de studenten nodig hebben en laat zien hoe je een tijdsplanning maakt. Vervolgens ga je naar stap twee en laat je de studenten hiermee oefenen. Ze herhalen het maken van een tijdsplanning, maar doen het dit keer zelf. De stappen erna bestaan uit het verfijnen tot de studenten zelfstandig kunnen plannen en vervolgens kunnen ze deze leerstrategie combineren met andere metacognitieve leerstrategieën en deze doorontwikkelen waardoor deze geheel geautomatiseerd plaats vindt.

Door tijd te besteden aan metacognitieve vaardigheden zoals plannen, zal de student het eigen leren steeds beter vorm kunnen geven. Bied studenten dan ook leerstrategieën aan die hierbij helpen en ga het gesprek aan. Meestal is het geen onwil van de student, maar hebben ze nog niet de kennis om hun leren vorm te geven. Plan, naast de inhoudelijke onderdelen, generieke onderdelen waarbij leerstrategieën aan bod komen.

Ten slotte eindigen we met vijf vragen die je studenten kunt stellen om de metacognitieve strategieën te stimuleren:

1. Op welke manier kun je inschatten hoeveel tijd je nodig hebt voor deze opdracht?
2. Hoe bepaal je de volgorde van je activiteiten?
3. Hoe ga je je plan vasthouden?
4. Wat doe je als je achter op schema gaat lopen?
5. Als je terugkijkt, op welke manier zorgde je er dan voor dat je op schema bleef lopen?

Bronnen

Crone, E.  (2015). Het puberende brein. Amsterdam: Prometheus Bert Bakker.

Dave, R. H. (1970). Psychomotor levels. Developing and writing educational objectives, 33-34.Hulst, D. (2005). Veel te doen, weinig tijd? Houten: Het Spectrum.