Wat maakt een sterke docent een goede docent?

Solliciteren bij studenten

Als mens heb je vast wel eens teruggedacht aan je eigen schooltijd en zijn er docenten die je nooit zult vergeten. Wat maakt dat deze personen een blijvende herinnering achterlaten? Wat deden zij dat jij ze de titel van zwakke of sterke docent zou geven? Zou je op basis van je eigen ervaring een lijstje kunnen maken van beroepseisen waarmee een sterke docent beschreven wordt? En ben jij zelf die sterke docent?

Geen makkelijke vragen waarschijnlijk hoewel we er wel allemaal wat over te zeggen hebben en er wat van vinden. Maar waar baseren we ons dan op? Op welke criteria zouden we ons specifiek moeten richten. En nog belangrijker wie bepaald deze criteria?

In deze blog worden de criteria voor een sterke docenten aangereikt door onze meest belangrijke ‘klanten’: de studenten. In twee jaar tijd heeft Emile Heerkens gerichte interviews afgenomen met tientallen studenten van diverse niveaus en opleidingsrichtingen. In deze interviews hebben de studenten antwoord gegeven op de volgende vraag: ‘als je in een sollicitatiecommissie zou zitten, waar zou een nieuwe docent volgens jou dan aan moeten voldoen?’ Zonder enige moeite konden deze studenten acht tot vijftien voor hen belangrijke criteria te noemen die in hun ogen een docent ‘sterk’ maakt. Uit al deze resultaten is er een top 10 criteria ontstaan die als uitganspunt kan gelden voor een grondige team- of zelfevaluatie. Herken je jezelf? Of die oude docent van vroeger die je nog steeds zo bewondert? Ik ben benieuwd!

Een sterke docent is niet alleen prettig voor de omgang met studenten. Er is namelijk ook een verband tussen de kwaliteit van de docent en de leerresultaten van de student. Dat blijkt uit het onderzoek van Marzano (2003) als het gaat om de invloed van de docent en school op het leerresultaat van de studenten.

Hieruit blijkt dat een sterke school de volgende kenmerken bevat: veilig, biedt steun aan de docenten en beschikt over een kritisch maar goed samenwerkend collegiaal team. Een zwakke school heeft deze kenmerken in lage mate of helemaal niet.

Marzano ging uit van een modale student met een percentielscore van 50. Een percentielscore betekent dat 49% van de studenten in Nederland in zijn positie (niveau en vak) hoger scoort op leerresultaten en 49% lager scoort. Kortom een gemiddelde student. Stel dat deze student twee jaar lang op een gemiddelde school bij een gemiddelde docent zit, wat zou er dan gebeuren met die percentielscore? Zoals te verwachten valt is die nog steeds 50: natuurlijk heeft de student in die twee jaar bijgeleerd maar het blijft een gemiddelde student. Niks mis mee dus maar we hebben de student ook niet laten excelleren.

Wat nu als deze student twee jaar lang bij een sterke docent op een sterke school had gezeten? Uit het onderzoek van Marzano bleek dat de percentielscore van deze student op zo’n 96 zou zitten na die periode. Kortom: er is het maximale uitgehaald en de student hoort bij de hoogst scorende 4%!

Natuurlijk zijn er ook onderzoeksresultaten bekend van dezelfde gemiddelde student maar dan zittende bij een zwakke docent op een zwakke school. In dat geval is de percentielscore is maar 3% en kun je dan zeggen dan een student qua leervermogen onder presteert.

Om het verhaal compleet te maken zie je hieronder een aantal varianten en percentielopbrengsten:

Uit dit onderzoek blijkt dus de docent van groot belang is, maar wat maakt de docent nou een sterke docent? Studenten ervaren dit elke dag, zien veel verschillen en kunnen hier daarom als beste antwoord op geven. De top 10 is ook daadwerkelijk in volgorde van belangrijkheid vanuit de studenten gezien en wordt in hun eigen woorden beschreven.

1. Je bent betrokken

We willen graag dat de docent weet waar we mee bezig zijn en echt geïnteresseerd zijn in ons. We willen ons welkom voelen in de school maar vooral in de klas. We willen dat de docent ons begrijpt en weet wat ons bezig houdt in deze tijd.

2. Je geeft zelf het goede voorbeeld

Een docent moet zelf op tijd zijn en ook z’n spullen bij hebben. Een docent moet goed voorbereid zijn anders lijkt het alsof zijn les of wij niet belangrijk voor hem zijn. Docenten die tijdens de les kranten lezen, steeds weggaan uit de klas, niet rondlopen als we met opdrachten bezig zijn geven ons niet het gevoel dat de docent zelf gemotiveerd is en het belangrijk vindt dat we leren.

3. Je hebt plezier in je vak

Als een docent echt geïnteresseerd is in zijn eigen vak of in het vak wat hij op dat moment geeft dan merken we dat meteen in de klas. Als de docent dat plezier niet uitstraalt waarom zouden wij het dan wel leuk moeten vinden? De lessen gaan sneller voorbij bij enthousiaste docenten en duren echt ellenlang bij docenten die maar wat af staan te raffelen.

4. Je bent betrouwbaar en houd je zelf aan de regels

Wij als studenten moeten veel afspraken nakomen en worden daar ook op afgerekend en beoordeeld. We vinden dat docenten dat ook zouden moeten doen. Afspraken over het verschijnen van de toetspunten, roosters en individuele afspraken die met ons gemaakt worden moeten nagekomen worden. Ondanks dat er regels zijn houdt de ene docent zich daar heel strak aan en de ander niet. Dat maakt het onduidelijk en leidt vaak in de klas tot onrust. Het is fijn als je weet wat je aan een docent hebt.

5. Je lessen zijn zinvol

Docenten waarbij we echt iets leren en die ons uitleggen waarom we bepaalde onderdelen krijgen zijn het fijnst om les van te krijgen. Het voelt dan alsof het echt nut heeft en dat maakt me gemotiveerder. Het zou fijn zijn als docenten wat vaker uit zouden leggen waarom we bepaalde lessen krijgen, nu voelt het vaak als allemaal losse legosteentjes waar we zelf maar iets van moeten zien te bouwen.

6. Je zorgt voor afwisseling en durft nieuwe dingen uit te proberen

Niemand vindt het leuk om alleen maar te luisteren en te schrijven en dat dan uren lang. Een les die afwisselend is is leuker om te volgen maar blijft ook veel beter hangen bij ons. We leren toch ook allemaal anders? Niet iedereen is even snel in de les, het zou fijn zijn als de docent daar ook rekening mee houdt. Er zijn zoveel dingen die gebruikt kunnen worden in de lessen zoals telefoons en laptops. Daar kun je veel meer mee dan alleen maar dingen op internet mee opzoeken!

7. Je hebt de klas onder controle en verlaagd je daarbij niet tot het niveau van de student

Als er regels zijn moeten docenten die ook uitvoeren! Ze mogen best strenger zijn en studenten die constant bezig zijn met het overtreden van de regels aanpakken want die storen de les veel te veel. Die regels zijn er toch niet voor niets? Ruzie gaan maken met een student moet een docent niet doen, daar moet hij boven staan en zich niet uit de tent laten lokken!

8. Je bent vaardig en kundig

Je merkt het meteen als een docent echt vanuit zijn ervaring en zijn kennis vertelt en dat hij echt weet wat zijn vak en het latere beroep inhoudt. We vinden het fijn als de docent ons kan laten zien waar je onderwerpen voor nodig hebt in een beroep of tijdens je stage. Het is fijn dat je dingen op je stage herkent die in de klas door de docent zijn besproken. Een goede docent kan gewoon goed uitleggen en let ook op of iedereen het ook echt begrepen heeft.

9. Je laat ons zelf nadenken en neemt onze stem serieus

Een docent moet ons zelf laten nadenken want dan leren we makkelijker en zijn we meer betrokken bij de les. Als we zelf nadenken dan ontdekken we ook veel meer en het geeft een fijn gevoel als de docent je laat zien dat je zelf dingen weet en kunt oplossen. De docent zou vaker aan ons moeten vragen hoe we een les vonden gaan. We hebben echt niet alleen kritiek maar we kunnen wel meedenken met de docent hoe een les beter bij ons aan kan sluiten. Praat gewoon eens wat meer met ons!

10. Je laat de student groeien

We komen naar school om iets te leren. Natuurlijk moet het er ook leuk zijn en is het ook een plaats waar we onze vrienden ontmoeten maar dat kan buiten school ook. Na de opleiding willen we verder zijn dan nu. Niet alleen verder in het vak maar ook verder zodat we meer in de maatschappij kunnen of dat je weet hoe je moet kiezen en wat je waard bent. We vinden het fijn om te merken dat we de moeite waard zijn voor docenten om energie in ons te stoppen ook al weten we zelf ook wel dat we niet altijd makkelijk zijn.

Natuurlijk is er nog veel meer verteld door de studenten maar het ging me om de kern om wat studenten echt als heel belangrijk zien… En wat vind je? Hebben ze gelijk? Vind je het herkenbaar? Of twijfel je aan de antwoorden die ze gegeven hebben? Ik wil je bij deze graag uitdagen om zelf dit gesprek met diverse studenten aan te gaan. Je zult verbaasd staan over hoe goed zij hun keuzes en ideeën kunnen beargumenteren en dat dat, misschien tegen alle verwachtingen in, absoluut niet afhangt van het niveau waarop ze studeren. Laat ze praten en vertellen en doe dat in een veilige omgeving. Geef ze de ruimte om mee te denken over de kwaliteit van onderwijs(ers) en betrek hun ideeën en visie daadwerkelijk bij het kwalitatief verhogen van het onderwijs! Wie zet de stap om studenten een plaats te geven in de sollicitatiecommissie?