De mens heeft van nature een hang om te leren, een onverzadigbare nieuwsgierigheid en een onstuitbare wil om te begrijpen.

In de praktijk van het beroepsonderwijs zien we dit helaas niet altijd terug bij onze studenten. Sommigen hebben de overtuiging dat school per definitie een plek is waar ze moeten leren. Ongemotiveerde of ongeïnteresseerde studenten maken het onderwijs zwaar en zorgen ervoor dat je als docent steeds harder gaat werken om ervoor te zorgen dat er geleerd wordt. Er zijn hiervoor vele oorzaken te geven, zoals: ‘Studenten vinden niet alle onderdelen van hun opleiding leuk of interessant. Studenten hebben eerst praktijkervaring nodig om motivatie te ontwikkelen. Of studenten hebben een verkeerde opleidingskeuze gemaakt’. Dit is een gegeven en betekent dat we ons hierop moeten instellen bij de voorbereiding van de lesactiviteiten.

De start van de les is hierbij cruciaal. Motivatie, interesse, betrokkenheid zijn sterke triggers om studenten ‘aan te zetten’. Ze zijn niet de garantie voor impact op het leren maar wel een noodzakelijke voorwaarde omdat zonder motivatie, interesse en betrokkenheid een leerproces niet opstart en niet blijft duren. Aanzetten in de zin van de noodzaak voelen om iets te willen leren, een probleem ervaren dat je wilt oplossen of een uitdaging of urgentie voelen omdat je een hiaat in je kennis of kunde ervaart. De student ‘gaat aan’ als de relevantie van de leeractiviteit gezien en gevoeld wordt.

Het onderkennen van de relevantie zorgt voor bevordering van de autonome motivatie bij de student. Studenten kennen dan persoonlijke waarde toe aan de leeractiviteit (identificatie) of de leeractiviteit sluit goed aan bij hun waardenpatroon (integratie). Deze motivatie kun je als docent stimuleren door student te vertellen wat de waarde is van de leeractiviteit voor nu en later of je laat dit door de student zelf invullen. De kans is groot dat studenten zonder druk of dwang aan de slag gaan omdat ze de activiteit als een eigen keuze ervaren. Dit betekent dus ook dat je zelf overtuigd bent van de relevantie van de leeractiviteit. Meer over autonome motivatie kun je teruglezen in het blog: Het nut van ongemotiveerde studenten; in 3 stappen naar autonome motivatie!

Een tweede belangrijk motivator is dat de student weet dat hij de leeractiviteit tot een goed einde kan brengen. Het gevoel van competentie is van grote invloed op de autonome motivatie. Wees daarom aan de start van de les duidelijk welke inspanning je van de student verwacht, spreek je vertrouwen uit in het kunnen van de studenten en wees duidelijk wat de student van jou kan verwachten in de zin van begeleiding.

Tot zover heb je misschien niets nieuws gehoord en wist je dit allemaal al. Maar breng je dit ook daadwerkelijk in de praktijk?

In de workshop ‘Een vage docent is een ramp’, op 23 november tijdens het ‘Highimpactteaching-Event’ heb ik met een dertigtal docenten kennis en succesverhalen gedeeld over hóe het gelukt is om studenten te motiveren aan de start van de les. We zijn tot de conclusie gekomen dat er zeker winst te behalen is bij de start van de les om studenten ‘aan te zetten’. De opmerking van Filip Dochy over ‘zelf verzonnen casuïstiek’ was voor velen dan ook heel herkenbaar. De opbrengst heb ik hieronder gebundeld in tips. Wie weet helpt het ook jou en je team om lessen nog beter te beginnen en de impact op het leren daardoor te vergroten. Heel veel succes!

Om je verder te verdiepen in dit onderwerp:

• Motivatie binnenstebuiten. Nelis en Sark (2015)
• Bouwstenen voor High Impact learning. Dochy, Bergmans, Koenen en Segers (2015)