Voor studenten ziet een normale periode er als volgt uit: lessen, opdrachten maken, toets. En dat herhaalt zich steeds. Dit is een summatieve manier van toetsen, toetsen als eindmeting om te bepalen wat een student kan (Wiliam & Leahy, 2019). Het is voor studenten vaak eerst zweten, weten en dan, als de toets achter de rug is, vergeten. Maar je wilt eigenlijk dat studenten langer leren dan een momentopname. Zet dan formatief evalueren in!

Formatief evalueren is bedoeld om studenten inzicht te geven in waar zij staan en hoe zij verder komen. Hoe zou je in de les van morgen al formatief kunnen evalueren? Of hoe geef je feedback aan iedereen tijdens je les van 50 minuten? Deze vragen beantwoord ik in de blog, dus lees nog even verder.

Is formatief evalueren nuttig?

Ja, want

• leren vormt de student.
• de student mag ook “op zijn bek gaan”, daarvan leert de student juist het meest.
• de docent geeft hem opdrachten én feedback waaruit blijkt hoe ver hij al is en wat hij nog nodig heeft
• elke student wordt ‘gezien’, ze kunnen zich niet meer verschuilen
• een toets mag zo geen verrassing zijn, maar een logische conclusie van het leerproces.

Hoe kun je formatief evalueren in je les?

Wiliam en Leahy (2019) stellen dat de onderstaande vijf kernstrategieën altijd opgaan, hoewel je zelf keuzes maakt in de technieken die je binnen deze strategieën toepast. Maar waar begin je dan in je les?

Formatief evalueren is een proces, je geeft studenten inzicht in wat er eigenlijk gevraagd wordt en je geeft feedback hoe zij er voor staan. Leren zichtbaar maken! Hoe zou je in de les van morgen al formatief kunnen evalueren? Of hoe geef je feedback aan iedereen tijdens je les? Samen met docenten van ROC Mondriaan ben ik aan de slag gegaan met deze vragen en we geven je een aantal voorbeelden:

Rubrics

Je hebt verschillende vormen: bijvoorbeeld een one-rubric of een analytische rubric. Een overkomst is dat er gebruik wordt gemaakt van tekst, criteria in tabellen. Dit kan gebruikt worden ter ondersteuning tijdens het beoordelen of geven van feedback aan studenten. Deze rubrics bestaan altijd uit een paar onderdelen, namelijk: verschillende criteria, verschillende niveaus en beschrijvingen van deze criteria op deze niveaus. Het voordeel is dat studenten zien wat de verwachtingen zijn, wat ze moeten doen en voor docenten bevat een rubric een richtlijn waarbij studenten betere feedback krijgen. Wat kun je doen:

• Denk met je team na welke vaardigheden jullie belangrijk vinden en die momenteel onvoldoende binnen jullie huidige manier van lesgeven aangeleerd worden.
• Spreek af welke jullie aandacht willen geven en experimenteer tijdens lessen! Je kunt ervoor kiezen om één of meerdere items gedurende een week aandacht te geven (door bijvoorbeeld ermee te oefenen in meerdere lessen of door ze te koppelen aan bepaalde werkvormen).
• Evalueer samen met de studenten hoe het is gegaan en ga stap voor stap verder! Het helpt overigens om regelmatig met studenten te reflecteren op situaties waarin ze met die vaardigheid hebben geoefend.

Leerdoelen

De ultieme controlevraag voor jezelf is: kunnen studenten na 10 minuten van het begin van de les het doel van je les actief en concreet onder woorden brengen? En aan het einde van de les? Dit vragen studenten zich continu af: waarom heb ik dit vak? Waarom zit ik hier? Om aan de focus & urgentie te werken kun je het volgende doen:

• Maak lesdoelen per les en maak gebruik van de Taxonomie van Bloom. Hoe maak je lesdoelen? Zie de blog van Marion.
• Maak de lesdoelen zichtbaar tijdens je les en in de ELO.
• Bespreek waarom studenten dit moeten weten/kunnen. Noem hierbij praktijkvoorbeelden.
• Evalueer middels activerende werkvormen of studenten het lesdoel behaald hebben of wat zij nog moeten leren.

Feedback hele klas

Onderzoeker en pedagoog Pedro de Bruyckere geeft een prachtig voorbeeld hoe hij aan 200 studenten feedback kan voorzien, lees hiervoor deze blog nog eens. naast het voorbeeld van Pedro kun je het volgende uitproberen:

• maak gebruik van ‘good examples’: Laat voorbeelden zien van uitwerkingen van een opdracht en laat ze zelf hun eigen werk vergelijken. Dit voorkomt kopieergedrag!
• maak gebruik van peerfeedback: Laat studenten hun eigen werk aan iemand geven, de ander kijkt na aan de hand van een instructie / voorbeeld / nakijkblad en geeft middels symbolen X (fout), G (goed) en/of ? (twijfel) feedback. Vervolgens gaat elke student daarna op zoek naar wat de X of ? kan betekenen en kijkt nogmaals het eigen werk na.
• een checklist van veelvoorkomende fouten: Deze checklist geeft studenten inzicht in resultaten van anderen en hun eigen prestatie.

In mijn volgende blog vertel ik hoe de docenten van ROC Mondriaan de bovenstaande handvatten ervaren in de praktijk. Ben jij ook bezig met formatief evalueren in je les en heb je nog andere voorbeelden? Deel ze met ons!

Bronnen

Geraadpleegd (2020) van https://lerenvantoetsen.nl/

Wiliam, D. & Leahy, S. (2019). Formatief evalueren in de praktijk. Rotterdam, Nederland: Bazalt Educatieve Uitgaven.