Deel jij ook een van de grootste frustraties die wij regelmatig van leidinggevenden en docenten horen: hoe kunnen wij het studiesucces van onze opleiding verhogen? In dit artikel delen wij 7 wetenschappelijk onderbouwde en effectieve maatregelen om deze frustratie te verminderen. Onderwijs is wat ons betreft gericht op het zo succesvol mogelijk afronden van een opleiding en veel minder op het selecteren en afwijzen van studenten. Ons uitgangspunt is dan ook dat het rendement van het eerste jaar minimaal 80% moet zijn en het uiteindelijke rendement (na het eerste jaar) 90%. Ambitieus? Zeker, maar daarom zetten wij ons iedere dag weer in voor excellent beroepsonderwijs voor iedereen!
Hoe werk je nu aan succesvol onderwijs?
1) Authentieke aandacht voor je studenten
Onderwijs is mensenwerk. Mensenwerk vraagt authentieke aandacht voor je studenten door ze intensief te begeleiden (Steeg, Elk, & Webbink, 2012), ze te leren kennen en interesse in ze te tonen. Uit de meta-analyse van John Hattie (Hattie, 2009) maar ook vanuit onderzoek naar oplossingsgericht werken (Cauffman & Dijk, 2009) blijkt dat het leren kennen van je studenten en echt in ze te investeren, loont op het gebied van effectiviteit. Niet alleen wordt je eigen werk daar leuker van, intensief contact met je studenten verhoogt ook het rendement van je opleiding.
2) Toetsen om van te leren!
Opleidingen die veel verschillende toetsen hebben en veel herkansingen aanbieden, scoren lager in de rendementscijfers. Janke Cohen Schotanus (Cohen-Schotanus, 2010) is een warm pleitbezorger voor integrale (cumulatieve) toetsen waarbij gewerkt wordt met een relatieve cesuur en waarin compensatie binnen de lesstof mogelijk is. Deze manier van toetsen stimuleert de student om zich de hele lesstof eigen te maken en niet alleen de onderdelen die hij of zij moeilijk (of makkelijk) vindt. Bovendien voorkomt het dat studenten zich richten op het halen van een minimaal cijfer en daarna stoppen met leren.
Op veel plaatsen in het land zien we opleidingen ervaring op doen met programmatisch toetsen. Deze vorm van toetsen biedt een geïntegreerde benadering van toetsen en leren. De methodiek helpt bij het optimaliseren van de leer- en beslisfunctie doordat het zich richt op het verbeteren van zowel de betrouwbaarheid van beslissingen als het stimuleren van het leerproces van studenten.
Het inzicht in de ontwikkeling van studenten wordt verkregen door een mix van verschillende datapunten in te zetten. In plaats van één beslismoment op basis van een enkele toets, worden bij programmatisch toetsen meerdere toetsmomenten verspreid over de opleiding gebruikt. Deze momenten bieden waardevolle feedback aan studenten, waardoor ze hun leerproces kunnen sturen en verbeteren. Waar mogelijk helpt een mentor of coach bij het stellen van leerdoelen en het bewaken van de voortgang. Door betekenisvolle en rijke feedback te geven op gemaakte opdrachten, beroepsproducten en andere leermomenten, krijgen studenten inzicht in hun leerproces en benodigde vervolgstappen.
3) Zorg voor een duidelijke structuur en verwachtingen
Studenten hebben behoefte aan duidelijkheid over wat er van hen verwacht wordt, wat de leerdoelen zijn, hoe ze beoordeeld worden en wat de planning is. Een heldere structuur geeft houvast en richting aan het leerproces. Het helpt ook om de motivatie en betrokkenheid van de studenten te vergroten. Uit onderzoek blijkt dat een duidelijke structuur samenhangt met een hoger rendement (Tinto, 2012). Een goede manier om structuur te bieden is door gebruik te maken van een curriculummap waarin de samenhang tussen de verschillende vakken, modules en leerlijnen zichtbaar wordt gemaakt. Een curriculummap helpt ook om overlap en hiaten in het curriculum te voorkomen.
4) Stimuleer samenwerking en interactie
Samenwerking en interactie zijn essentieel voor effectief leren. Ze bevorderen de diepgang, de betekenisgeving, de feedback en de reflectie op het leerproces. Bovendien dragen ze bij aan een positief leerklimaat waarin studenten zich veilig en gewaardeerd voelen. Samenwerking en interactie kunnen op verschillende manieren vormgegeven worden, bijvoorbeeld door gebruik te maken van coöperatieve werkvormen, peer tutoring, intervisie, discussiefora of online platforms. Het is belangrijk om de samenwerking en interactie goed te begeleiden en te monitoren, zodat ze leiden tot gewenste leerresultaten en niet tot frustratie of conflicten.
5) Maak gebruik van blended learning
Blended learning zien wij als combinatie van online en offline leren, waarbij de voordelen van beide vormen optimaal benut worden. Blended learning biedt meer flexibiliteit, differentiatie, personalisatie en autonomie voor de studenten. Het maakt ook gebruik van de kracht van multimedia, gamification, adaptiviteit en feedback om het leren te versterken. Blended learning vraagt wel om een goede afstemming tussen de online en offline componenten, zodat ze elkaar aanvullen en versterken. Het vraagt ook om een goede didactische vormgeving, waarbij rekening wordt gehouden met de leerdoelen, de doelgroep, de leeractiviteiten en de evaluatie.
6) Feedback aan docenten
Een van de meest krachtige, leerrendement verhogende factoren volgens John Hattie (Hattie, 2009) is het omgekeerd laten doceren. Dit houdt in dat docenten op veel verschillende manieren feedback krijgen op hun lessen. Deze feedback kan komen van studenten, maar vooral ook van collega’s.
Het inrichten van een effectief systeem van feedback aan docenten helpt het verbeteren van studieresultaten enorm. Een krachtige manier om feedback te organiseren is om docenten samen les te laten geven aan een grotere groep studenten. Logisch gevolg hiervan is dat docenten het in de voorbereiding met elkaar over onderwijs moet hebben.
7) Focus!
Teams aan zet is een veelgehoorde kreet op dit moment in het onderwijs. ‘Resultaatverantwoordelijke’ of ‘zelfsturende teams’ en teams als ‘professionele leergemeenschap’ zijn hier voorbeelden van. Om resultaatverantwoordelijk te kunnen zijn is belangrijk om focus aan te brengen op de primaire taak die teams hebben (DuFour, 2013). Onderwijsteams die zich laten afleiden door organisatorische overleggen, procedures of het invullen van Excel-bestanden hebben niet de focus op effectieve didactiek en studentbegeleiding. Leidinggevenden hebben een belangrijke rol in het aanbrengen en vasthouden van deze focus.
Met deze zeven maatregelen kun je het rendement van je opleiding aanzienlijk verhogen. Ze zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en bewezen effectief in de praktijk. Ze vragen wel om een investering in tijd, geld en energie, maar dit betaalt zich dubbel en dwars terug in de vorm van meer tevreden en succesvolle studenten.
Bronnen
Cauffman, L., & Dijk, D.J. van. (2009). Handboek oplossingsgericht werken in het onderwijs. Amsterdam: Boom Onderwijs.
Cohen-Schotanus, J. (2010). Tegenintuïtief. Rede uitgesproken bij de aanvaarding van het ambt van hoogleraar onderzoek van onderwijs in de medische wetenschappen: Rijksuniversiteit Groningen.
DuFour, R. & M. Fullan. (2013). De vijf essenties van leidinggeven aan een PLG. Rotterdam: Bazalt.
Hattie, J. (2009). Visible learning: Routledge.
Schmidt, H. G., Cohen-Schotanus, J., van der Molen, H. T., Splinter, T. A. W., Bulte, J., Holdrinet, R. & van Rossum, H. J. M. (2010). Learning more by being taught less: a ‘‘time-for-selfstudy’’ theory explaining curricular effects on graduation rate and study duration. Higher Education, 60, 287-300.
Programmatisch toetsen: Elk toetsmoment is een leermoment: https://www.han.nl/nieuws/2020/12/programmatisch-toetsen-elk-toetsmoment-is-een-leermoment
Programmatisch toetsen: Platform Leren van Toetsen.
Programmatisch Toetsen: Waarom en wat is de ervaring in de praktijk.
0 reacties