Bouwsteen 2: Directe instructie

SLECHT IMAGO – ZEER EFFECTIEF!

Het directe instructiemodel heeft een slecht imago. Vaak wordt het in één adem genoemd met frontaal onderwijs en geassocieerd met docenten die eindeloos aan het woord zijn. Deze associaties doen echter geen recht aan directe instructie.

Directe instructie is zeer effectief (effect-size van 0,59, Coughlin, 2011, Hattie 2014), is een heel belangrijke bouwsteen in iedere onderwijsactiviteit en leidt tot hoger leerrendement (22 percentielpunt leerwinst (Marzano, 2003) voor jouw student. Voor het leerproces is het belangrijk dat de docent expliciet uitlegt wat er geleerd moet worden en welke kennis verdiepend is op de basis. Jij geeft als docent een goed voorbeeld van een praktische handeling (bij vaardigheden) waarmee je de student behoedt voor het opbouwen van een foutief concept of een verkeerde routine. Hiervoor is directe instructie de meest effectieve didactische strategie en die moet iedere docent volkomen beheersen.

Alle reden dus om nader in te zoomen op direct instructie.

WAT IS DIRECTE INSTRUCTIE

Directe instructie bevat:

1. Een duidelijke opbouw in verschillende niveaus van de kennis en vaardigheden die opgenomen zijn in de doelstellingen
2. Een klasindeling waarbij studenten ingedeeld worden op gelijk niveau
3. Expliciete uitleg van de docent afgewisseld met zelfstandig oefenen door de studenten met toenemende moeilijkheid binnen de doelstellingen.

Duidelijke opbouw  van leerdoelen in verschillende niveau vraagt van de docent een analyse van het leerdoel (of leerdoelen). Van Merrienboer en Kirschner (2012) hebben in hun publicatie over het 4C/ID model een methode beschreven om leerdoelen te analyseren op de cognitieve belasting, routines en belangrijkste vaardigheden. Het doel is om als expert een analyse te maken van complexe concepten of vaardigheden en terug te brengen tot het niveau van een beginner.

Directe instructie helpt de student om stapsgewijs een leerdoel aan te leren. Je leert de student de algemene en verdiepende principes van een concept. Vervolgens oefent de student de algemene principes in verschillende contexten.

Indeling gelijk niveau in de groep: voor directe instructie is het van belang dat studenten van ongeveer gelijk niveau op kennis en vaardigheden bij elkaar zitten. Dit om de instructie te kunnen aanpassen op de groep. Wanneer het niet mogelijk is om de groep in te delen in studenten van gelijk niveau dan is de mogelijkheid om verlengde instructie toe te passen. Dit houdt in dat je studenten na de algemene instructie zelfstandig aan het werk zet. Een beperkt aantal studenten kan behoefte hebben aan een verlengde instructie. Je haalt deze studenten naar voor in de klas en je geeft als docent aan deze studenten extra instructie of een herhaling. Wanneer deze studenten de instructie begrijpen kunnen ook zij zelfstandig aan de slag.

Expliciete uitleg door de docent: de directe instructie van de student volgt het volgende stappenplan:

• Voorkennis activeren: De onderwijsactiviteit start met het ophalen van voorkennis en/of het bespreken van het voorgaande werk, instructies voor thuis uit bijvoorbeeld flipping the classroom.
• Doelen introduceren/ oriëntatie. De docent presenteert het onderwerp van de les. Hij/ zij geeft een lesoverzicht met eindtijd. Ook benoemt hij/zij de lesdoelen en bespreekt hij het belang van de lesstof.
• Instructie. In kleine stappen onderwijst de docent de leerstof.
• Begeleide inoefening: Onder begeleiding van de docent oefenen de studenten de zojuist aangeboden leerstof.
• Zelfstandige verwerking: In deze fase gaan de studenten zelfstandig aan de slag.
• Evaluatie: Controleer door vragen te stellen aan de studenten of het lesdoel bereikt is.
• Terug- en vooruitblik: De docent plaatst de les in de context van de andere lessen en geeft aan welke vervolgactiviteit komt.

In de blog van Claudia de Groot is in een korte film het directe instructiemodel nader toegelicht.

Tot slot een opmerking om jezelf te controleren. De directie instructie waarbij de docent centraal staat duurt maximaal 10-15 minuten (afhandelijk van de totale lestijd). Wanneer je langer aan het woord bent of uitleg geeft daalt de aandacht van de student. Houd de instructie kort, to-the-point en energiek.

Mooi voorbeelden van kort en krachtige directe instructies lees ik graag in het reactieveld hieronder.

BRONNEN:

Coughlin, C. (2011). Research on the effectiveness of direct instruction programs: an updated meta-analysis. Presented at the annual meetings of the association for behavior analysis international.

Hattie, J. (2014). Leren zichtbaar maken. Nederlandse vertaling van Visible Learning for teachers. Rotterdam: Bazalt Educatieve Uitgaven.

Marzano, R. (2003). What works in schools. Translating research into action. Alexandria, USA: ASCD.

Merriënboer, J. v., & Kirschner, P. (2012). Ten Steps to Complex Learning: a systematic approach to four-component instructional design. (Vol. 2). New York: Routledge.