Het fundament onder toekomstgerichte kwaliteitszorg in het mbo
Kwaliteitszorg is niet neutraal. Achter iedere aanpak schuilt een visie op wat goed onderwijs is. Het Referentiewaardenmodel maakt dat expliciet. In plaats van te werken met generieke normen of vaste formats, vertrekt het model vanuit vijf gedeelde waarden die in de sector zelf zijn opgehaald: eigenaarschap, dialoog, wendbaarheid, vertrouwen en rekenschap.
Deze vijf referentiewaarden vormen het hart van het nieuwe kwaliteitszorgmodel. Ze zorgen voor richting én ruimte. Voor structuur én beweging. En misschien nog wel belangrijker: ze nodigen uit tot reflectie. Op alle niveaus in de schoolorganisatie.
Waar komen de referentiewaarden vandaan?
Tijdens de ontwikkeling van het model stelde het Kwaliteitsnetwerk mbo een simpele, maar scherpe vraag aan scholen:
“Doen we het goede? Doen we het goede goed? En wat kan beter?”
In tientallen gesprekken met studenten, docenten, beleidsmakers, bestuurders en het werkveld kwam een patroon naar voren. Overal in het mbo blijken deze vijf waarden als kompas te dienen bij het maken van keuzes over kwaliteit. Daarmee vormen ze een stevig, gezamenlijk vertrekpunt – en tegelijk ruimte voor maatwerk per school.
Laten we ze kort toelichten.
- Eigenaarschap
Kwaliteit begint bij betrokkenheid. Eigenaarschap betekent dat iedereen – van student tot bestuurder – verantwoordelijkheid neemt voor leren en ontwikkelen. Scholen krijgen in dit model de ruimte om hun eigen kwaliteitsdoelen te formuleren, passend bij hun visie en context. Dat versterkt motivatie en initiatief, en opent de deur naar échte vernieuwing.
- Dialoog
Goed onderwijs ontstaat in gesprek. Dialoog betekent structurele uitwisseling met studenten, collega’s, het werkveld, ouders en andere stakeholders. Niet als een vinkje in het accreditatiedossier, maar als levend onderdeel van de kwaliteitsaanpak. Want alleen in gesprek blijft het onderwijs verbonden met de buitenwereld – en dus relevant.
- Wendbaarheid
Het mbo staat midden in een wereld die snel verandert. Wendbaarheid gaat over het vermogen van scholen om daarop in te spelen. Denk aan technologische ontwikkelingen, veranderende beroepen of regionale arbeidsmarktbehoeften. Het model moedigt aan om hierop te anticiperen: via flexibiliteit in het curriculum, maar ook via teamontwikkeling en besluitvorming.
- Vertrouwen
Vertrouwen is de basis voor elke vorm van professionele ruimte. Als je wilt dat teams verantwoordelijkheid nemen, moet je ze ook het vertrouwen geven om die verantwoordelijkheid waar te maken. Dit model stimuleert een cultuur waarin mensen durven leren, fouten mogen maken en samen kunnen bouwen aan kwaliteit.
- Rekenschap
Rekenschap betekent dat je verantwoordelijkheid aflegt over wat je doet – naar de Inspectie, maar óók naar je collega’s, studenten en de samenleving. Niet alleen in de vorm van cijfers of rapporten, maar ook door je keuzes uit te leggen en je processen bespreekbaar te maken. Het model helpt scholen om verantwoording te koppelen aan reflectie en verbetering.
Meer dan losse waarden, het werkt als geheel
De kracht van deze vijf waarden zit in hun samenhang. Ze geven geen kant-en-klare antwoorden, maar vormen samen een raamwerk voor denken en handelen. Ze helpen teams om met elkaar in gesprek te gaan over wat kwaliteit is – én hoe ze die zichtbaar kunnen maken in de praktijk.
Juist in een sector zo divers als het mbo, van brede ROC’s tot kleine vakscholen, werkt dit model niet dankzij uniformiteit, maar dankzij gedeeld eigenaarschap en betekenisvolle ruimte.
Van waarden naar actie: het ordeningsmodel
Om deze vijf waarden handen en voeten te geven, is er een bijbehorend ordeningsmodel ontwikkeld. Daarmee kunnen scholen bepalen:
- Wat zij beschouwen als “het goede” in hun onderwijs (de ambitie);
- Wanneer zij tevreden zijn met de uitvoering ervan (de standaard);
- En wat er nog beter kan (de reflectie).
Het ordeningsmodel maakt het mogelijk om de referentiewaarden om te zetten in een werkbare aanpak voor onderwijsteams. Niet van bovenaf opgelegd, maar ontwikkeld vanuit de praktijk en gedragen door professionals.
Wat betekent dit voor jou?
Als kwaliteitsadviseur, docent, beleidsmaker of MT-lid is dit hét moment om met deze waarden aan de slag te gaan. Niet als losse begrippen, maar als gedeeld vertrekpunt voor gesprekken, keuzes en reflectie binnen jouw school.
Bij Metis Onderwijsadvies helpen we scholen om die vertaling te maken; om kwaliteitszorg – vanuit een gedeelde ambitie – weer van de werkvloer te maken.
Op 22 mei 2025 deel ik een artikel waarin we laten zien hoe het ordeningsmodel werkt. Hoe vertaal je de vijf waarden naar concrete acties? Hoe werk je aan ambities, standaarden en reflectie? En hoe zorg je dat het hele team eigenaarschap neemt over kwaliteit?
Wil je daar niet op wachten en al met ons in gesprek? Laat van je horen. Want de toekomst van kwaliteitszorg begint bij de keuzes die je vandaag maakt.
0 reacties