De vloek van de expert

Over peer instructie versus docentgestuurde kennisoverdracht

In het beroepsonderwijs zijn we druk met het activeren van studenten. Wij van Metis Onderwijsadvies schrijven, praten en adviseren er veel over. Het inzetten van studenten als krachtig middel om (van en met elkaar) te leren is inmiddels steeds ‘gewoner’ en er wordt op veel plekken druk mee geëxperimenteerd. Toch zien we in de praktijk dat bij kennisoverdracht de expert toch nog steeds het meest de hoofdrol speelt. Maar.. hoe effectief is dat eigenlijk? Als jij als expert helemaal uit je dak gaat met mooie verhalen.. hoe veel blijft daar dan van hangen bij studenten? Wat kunnen studenten zélf doen in die kennis-constructie? Ik dook in de wereld van peer instructie en kwam uit bij Eric Mazur en zijn oplossing voor de vloek van de expert…

Dit is een blog in twee delen. Deze week deel 1: Waarom zou je peer instructie inzetten? Volgende week deel 2: Hoe ontwerp je onderwijs met behulp van peer instructie?

Show time

Daar stond hij, gepassioneerd natuurwetenschapper en autoriteit op zijn gebied. Hij wist jaar na jaar honderden Harvard-natuurkundestudenten met zijn hoorcolleges te boeien door de meest ingewikkelde theorieën om te bouwen tot prachtige verhalen. Hij was een professioneel docent, bereidde zijn colleges perfect voor en werkte ze tot in de puntjes uit. En hij was een entertainer: tijdens de colleges hing hij als het ware aan het plafond om de principes van de zwaartekracht te kunnen uitleggen. De studenten hingen aan zijn lippen. Hij schreef gerust uit de losse pols nog een paar borden vol om ze het nóg duidelijker te maken. Show-time! En met succes: collegejaar op collegejaar haalde hij de hoogste cijfers en rankings bij evaluaties.

De vloek van de expert

Op you tube zijn talloze video’s te vinden waarin Eric Mazur (professor in de Natuurkunde) vertelt over zijn ervaringen als universitair docent op Harvard (zie links onderaan deze blog). Na verloop van tijd echter bekroop hem het ongemakkelijke gevoel: Hoeveel van de overgedragen kennis blijft werkelijk hangen? Zijn positieve waarderingen ook werkelijk een voorspeller van leerresultaat? Hij kwam erachter dat zijn studenten de stof uit zijn perfect voorbereide script naadloos als kunstjes of receptjes van buiten leerden. Begrip, transfer naar andere situaties of toepassing vanuit verschillende perspectieven, was echter niet aan de orde. Sterker: Ze begrepen er niks van. Bovendien, nadat hij op verzoek de scripts voorafgaand aan het college beschikbaar stelde, leidde dat zelfs tot kritische noten bij studenten; hij las immers alleen zijn script voor. Mazur, als natuurkundige en wetenschapper, deed onderzoek en kwam tot de conclusie dat positieve resultaten op evaluaties helemaal niet tot betere leerresultaten van studenten leiden (Mazur, 1996). Hij noemde dit ‘de vloek van de expert’.

Het gaat niet om jou, maar om je student.

Op een dag, nadat hij nog meer glazige ogen ontmoette toen hij als reactie op een vraag weer een bord vol geschreven had, zag hij dat studenten het elkaar gingen uitleggen. Tot zijn ontsteltenis verhoogde dat de betrokkenheid en begrip van studenten zienderogen. Langzaamaan werd hem de absurditeit van dit handelen duidelijk. Hij kwam tot het besef dat het bij leren niet gaat om de docent, maar om de student. Hij keek naar andere wetenschappen en zag in dat ook binnen de Natuurkunde dicteren en overschrijven van formules en theorieën beter konden worden vervangen door voorbereiding op inhoud en gerichte input op basis van kennishiaten. Mazur ging daarop vervolgens met zijn team aan de slag en ontwikkelde een alternatief op hoorcolleges: de peer instructie (Mazur, 1996).

Van anderhalf uur luisteren tot anderhalf uur aan de bak

Volgens Mazur komen studenten eerder en beter tot begrip wanneer ze met elkaar overleggen, dan wanneer ze anderhalf uur luisteren naar hun docent. Studenten die een concept na een korte uitleg begrijpen, herinneren zich namelijk precies waarom ze het kort daarvoor nog níet begrepen. Dat is een groot voordeel ten opzichte van de docent, voor wie het concept gesneden koek is en die zich allang niet meer kan voorstellen wat iemand er niet aan begrijpt.

Peer instructie; het idee

Werken met peer instructie maakt het mogelijk om, zelfs in grote groepen, alle studenten aan het denken te zetten. De discussie onder studenten kan als hefboom fungeren voor een plenaire presentatie of discussie achteraf. Door afwisseling tussen doceren enerzijds en discussiemomenten anderzijds houd je de aandacht van studenten beter vast. Studenten komen tot een diepere verwerking van de lesstof door er met elkaar over te discussiëren. Ze leren bovendien beargumenteerd redeneren en hun mening verwoorden. Ook ondervinden ze dat sommige vragen geen eenduidig antwoord hebben, dat hun medestudenten ook niet altijd het goede antwoord kennen en dat fouten maken mag.