Praktische handvatten voor een taai vraagstuk
In deze blog beschrijf ik een heel beperkt aantal suggesties om het studiesucces van jouw studenten te vergroten. Bedenk hierbij zoals Dylan Wiliam aangeeft: alles werkt een beetje, niks werkt altijd; het gaat om de condities waaronder een interventie werkt.
In zowel het mbo als het hbo valt ongeveer 20-30% van de studenten uit in het eerste jaar. Afhankelijk van de definities of de bron variëren de cijfers een beetje maar eigenlijk zijn de cijfers redelijk constant en betrouwbaar (Leest, Van Langen & Smeets, 2022).
Dit betekent dat ongeveer 1 op de 5 studenten optimistisch start aan de opleiding om vervolgens weer snel af te haken. Dit is een zorgelijke situatie voor het onderwijs maar nog belangrijker een teleurstelling voor de betrokken studenten en hun omgeving. Tot slot in economische zin een onwenselijke situatie omdat mensen later op, een toch al krappe, arbeidsmarkt komen.
Studenten tot studiesucces brengen is haalbaar maar vraagt maatregelen op verschillende terreinen zoals blijkt uit onderstaand schema van Van Berkel et al. (2016).
Het vraagt (te-)veel om alle maatregelen allemaal te direct te nemen en het kiezen van de meest succesvolle maatregelen is per opleiding maatwerk. Het theoretisch kader waaruit naar het vraagstuk gekeken wordt enerzijds gekenmerkt door didactische en pedagogische interventies en anderzijds door individuele of groepsgerichte interventies. Aan het einde een kort overzicht van publicaties die verdere informatie of verdieping geven.
Praktische handvatten:
Didactiek – individueel
Zorg ervoor dat studenten altijd toegevoegde waarde ervaren van het aanwezig zijn in de les. Oefenen in nieuwe contexten, herhaling met nieuwe vraagstukken, toepassing van het geleerde, debatten, verdiepend onderzoek zijn mogelijkheden om toegevoegde waarde te creëren. Belangrijk hierbij is om de student bij te sturen in zijn of haar leerstrategie. Studenten met een hoog risicoprofiel op uitval hebben regelmatig slecht geleerd hoe zij informatie of praktische vaardigheden moeten aanleren. Ze komen vaak niet verder dan “trial and error” of “van buiten leren”. Gerichte bijsturing van de leerstrategie bij specifieke inhoud maakt de kans op succes groter.
Een student van de opleiding maatschappelijke zorg gaat stage lopen in de ouderenzorg. Hij moet zich verdiepen in de achtergronden, symptomen en behandeling van osteoporose (botontkalking). Naast het boek heeft de docent een korte kennisclip opgenomen met de belangrijkste informatie over osteoporose. Tijdens de les behandelt de docent 5 verschillende casussen met toenemende complexiteit in het ziektebeeld. De student wordt steeds gevraagd om zijn kennis over osteoporose opnieuw toe te passen in de nieuwe casus. De kennis van ziektebeeld wordt hiermee herhaald en geautomatiseerd. Het ophalen van de kennis over dit ziektebeeld kan de student in nieuwe situaties makkelijker ophalen uit zijn langetermijngeheugen.
Didactiek – groepsinterventie
Voer intensieve onderwijsleergesprekken met de studenten door veel vragen te stellen, actief de leerstof te bewerken en verdieping aan te brengen. De volgorde verandert dan naar 1) vragen stellen, 2) feedback geven en 3) uitleggen. Veel van het onderwijs start met uitleggen en pas aan het einde vragen stellen. Door dit proces om te keren wordt de actieve (cognitieve) verwerking van de student sterk gestimuleerd.
Een onderwijsleergesprek met een hele groep studenten International Business met als doel om het thema complexe besluitvorming te verkennen. Hoe komt de besluitvorming in de Europese Unie tot stand? Er komt in eerste instantie geen antwoord, vervolgens een weifelend antwoord:
“in Brussel”. Vervolgvraag: “wie neemt het besluit in Brussel?” Na een korte aanmoediging: “het Europarlement.” Feedback van de docent is dat niet het parlement besluitvormend is. Vervolgvraag: “Welke organen hebben we nog meer in Brussel naast het parlement?” Antwoord: “De Europese commissie, misschien?” En zo verder.
Na enige oefening (en voorbereiding met goede vragen) lukt het docenten vaak om in 7 tot 10 vragen tot de kern door te dringen. Het effect is een hogere betrokkenheid van studenten en hierdoor een betere opslag van de informatie omdat ze het zelf bedacht hebben.
Pedagogiek-individueel
Begeleiding door ouderejaars studenten is een effectieve manier om studenten kennis te laten maken met de opleiding, met de inhoud van de opleiding en de gewoontes en routines in de opleiding. Studenten waarderen deze begeleiding van medestudenten vaak meer dan de spaarzame begeleiding van coaches of SLB-ers. Zeker wanneer de ouderejaars begeleid worden in het op sleeptouw nemen van de eerstejaars is dit een effectieve manier. Dit effect wordt nog versterkt wanneer de tweede- of derdejaarsstudenten ook (en vooral) begeleiden op de inhoud van de opleiding. Veel nieuwe studenten komen met grote hiaten in de voorkennis binnen bij een opleiding en dit vormt een groot risico op uitval. Bijgespijkerd worden door studenten die net op jou voorlopen maakt het begrip van de leerstof vaak sneller en beter omdat de collega-studenten de leerstof wel in begrijpelijke terminologie uitleggen. De binding met studenten onderling wordt vergroot en het geloof in eigen kunnen van de nieuwe studenten wordt vergroot omdat ze meer kennis hebben. Een mes dat aan twee kanten snijdt.
In een opleiding bedrijfseconomie worden zijn er vrijwillige summercourses (tot de herfstvakantie) waar 2e en 3e jaars studenten bijles economie geven die passend is bij de economie van het eerste blok. De opkomst is groot zeker wanneer de begeleiders ook nog veel tips geven over de toetsen na blok 1. De binding tussen studenten wordt nog extra vergroot wanneer er gelegenheid is om een klein drankje te doen na de bijles.
Pedagogiek-groep
Bespreek 1 maal per vier weken met iedere groep/klas hoe ze kijken naar de relatie met de opleiding. Zijn ze in algemene zin tevreden, zijn ze boos of gefrustreerd of is er een grote mate van commitment met de docenten, de faciliteiten en de opleiding in algemene zin. Hieronder staat een link naar het de HERQ. Dit instrument kan behulpzaam zijn om de relatiekwaliteit te onderzoeken maar een frequent en goed gesprek met studenten doet ook al wonderen. Luister vooral goed naar de opmerkingen en zoek met gezamenlijke inspanning naar mogelijke verbeteringen.
De deeltijdopleiding HRM bespreekt viermaal per semester individueel en heel regelmatig met de gehele groep hoe zij naar de opleiding kijken. De binding bij de opleiding is hierdoor enorm versterkt. En zoals we weten: als de binding sterker is, is de kans op uitval kleiner.
Zoals geschreven zijn dit heel beperkte mogelijkheden uit een heel breed scala aan mogelijke interventies. Wil je meer lezen kijk dan hieronder naar verdieping op bovenstaande interventies.
In de ‘Masterclass Back to school’ is verder ingegaan op dit thema
Publicaties:
Werkzame interventies
Interventies die behulpzaam kunnen zijn om studenten succesvol de eerste 100 dagen door te helpen. Effectief zijn het inzetten van medestudenten om inhoudelijke informatie/kennis bij te spijkeren (Leest, van Langen en Smeets, 2022)
Voorspelling studiesucces
Studiesucces lijkt relatief eenvoudig te voorspellen door de resultaten van het voortgezet onderwijs te vergelijken met de scores van de eerste toetsen. Door deze toegankelijke informatie te gebruiken is het snel mogelijk succesvolle en minder succesvolle studenten te identificeren.
(Baars, Schmidt & Hermus, 2022).
Leerstrategieën en studiemotivatie
Wanneer we weten dat studiesucces te voorspellen is, is het wellicht ook mogelijk om wat meer in te zoomen op dat deel van het profiel van studenten dat die voorspelbaarheid vormt. Belangrijke aspecten zijn de motivatie en de leerstrategie, Vanthournhout e.a.(2017) definieerde drie profielen op basis van onderzoek naar motivatie en leerstrategieën. De drie benoemde profielen zijn:
1) gericht-gemotiveerd, 2) ongericht-gemotiveerd en 3) ongericht-ongemotiveerd.
Aanwezigheid
De aanwezigheid van studenten is een belangrijke voorspeller van studiesucces. Onderzoek laat herhaald zien dat studenten die frequent aanwezig zijn betere scores halen op de toets. Bovendien is door online onderwijs de betrokkenheid wel gedaald maar verklaart dit maar voor een heel klein deel de afwezigheid in lessen (Kassarnig et al., 2017).
Interessant uit dit onderzoek is dat hoogbegaafde (competente) studenten vooral voordeel hebben van online onderwijs terwijl minder begaafde (minder competente) studenten nadeel ondervinden van online onderwijs.
Bovendien laat het onderzoek zien dat studenten vrij selectief zijn in het kiezen van online varianten van onderwijs. (Cacault et al., 2021; Moores et al., 2019)
Betrokkenheid
Betrokkenheid wordt vooral gestimuleerd door actieve verwerking van de lesstof door studenten. De onderzoeken in de onderwijswetenschap zijn eenduidig: activerend onderwijs verhoogt de leeropbrengst. (Freeman e.a., 2014 via https://www.neurohabits.nl/blog/2022/02/17/de-wetenschap-achter-activerend-onderwijs/).
Kwaliteit van de relatie
De kwaliteit van de relatie met de opleiding is een belangrijke factor voor de loyaliteit van studenten en alumni naar de opleiding. Snijders, Wijnia, Rikers & Loyens (2022) hebben onderzoek gedaan en een instrument ontwikkeld: de Higher Education Relationship Qualityschaal (HERQ).
Bronnen:
Baars, Gerard J.A.; Schmidt, Henk G.; and Hermus, Peter (2022) “Early Identification of Successful and Unsuccessful Students in the First Year at the University,” Health Professions Education: Vol. 8: Iss. 1, Article 4.
Berkel, H. J. M. van, Jansen, E., & Bax, A. (2016). Studiesucces bevorderen: Het kan en is niet moeilijk: bewezen rendementsverbeteringen in het hoger onderwijs.
Cacault, M. P., Hildebrand, C., Laurent-Lucchetti, J., & Pellizzari, M. (2021). Distance Learning in Higher Education: Evidence from a Randomized Experiment. Journal of the European Economic Association, 19(4), 2322–2372. https://doi.org/10.1093/jeea/jvaa060
Freeman, S., Eddy, S. L., McDonough, M., Smith, M. K., Okoroafor, N., Jordt, H., & Wenderoth, M. P. (2014). Active learning increases student performance in science, engineering, and mathematics. Proceedings of the national academy of sciences, 111(23), 8410-8415.
Kassarnig, V., Bjerre-Nielsen, A., Mones, E., Lehmann, S., & Lassen, D. D. (2017). Class attendance, peer similarity, and academic performance in a large field study. PLOS ONE, 12(11), e0187078. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0187078
Leest, B., Van Langen, A. & Smeets, E. (2022). De eerste honderd dagen in het hoger onderwijs; een overzichtsstudie. Nijmegen: KBA Nijmegen.
Moores, E., Birdi, G. K., & Higson, H. E. (2019). Determinants of university students’ attendance. Educational Research, 61(4), 371–387. https://doi.org/10.1080/00131881.2019.1660587
Plak, S., van Klaveren, C., & Cornelisz, I. (2022). Raising student engagement using digital nudges tailored to students’ motivation and perceived ability levels. British Journal of Educational Technology, bjet.13261. https://doi.org/10.1111/bjet.13261
Slijper, J. (2017). En wat kan ik dan later worden? Een onderzoek naar het studiekeuzeproces van juridische hbo-studenten. Rijksuniversiteit Groningen.
Snijders, Ingrid & Wijnia, Lisette & Rikers, Remy & Loyens, Sofie. (2022). Het belang van relatiekwaliteit in het hoger onderwijs. Tijdschrift voor Hoger Onderwijs. 40. 63-84.
Vanthournout, G., Catrysse, L., Van de Mosselaer, H., Gijbels, D., Van Petegem, P., & Donche, V. (2017). Leerprofielen en de samenhang met leerstrategieën, motivationele drijfveren en studiesucces in het eerste jaar hoger onderwijs. Tijdschrift voor Hoger Onderwijs, 35(4), 7-27.
0 reacties