Solliciteren bij studenten.

Om maar meteen met de deur in huis te vallen: weet jij het verschil tussen een zwakke en een sterke docent? En weet je in hoeverre dat nu verschil uitmaakt voor de studenten en vooral op hun leerresultaten? Zou jij een rijtje beroepseisen kunnen maken waarmee een sterke docent beschreven wordt? Bent jij zelf die sterke docent?

Geen makkelijke vragen waarschijnlijk hoewel we er wel allemaal wat over te zeggen hebben en er wat van vinden. Er zullen maar weinig docenten zijn die zichzelf als ‘zwak’ bestempelen maar mijn ervaring is dat dat ook in grote mate geldt voor de stempel ‘sterk’: de meeste docenten vinden zich ‘gemiddeld’. Maar langs welke criteria leggen we de maatlat eigenlijk? En belangrijker nog; wie maakt die criteria?

In deze blog wil ik een lans breken voor de criteria die worden aangereikt door onze meest belangrijke ‘klanten’: de studenten. In de afgelopen twee jaar heb ik gerichte interviews afgenomen met tientallen studenten op alle diverse niveaus en opleidingsrichtingen en tot mijn verbazing moet ik concluderen dat letterlijk alle studenten eigenlijk tot dezelfde punten komen als de vraag gesteld wordt; ‘als jullie in een sollicitatiecommissie zouden zitten, waar zou een nieuwe docent volgens jullie dan aan moeten voldoen?’ Zonder enige moeite wisten zij allemaal acht tot vijftien voor hen belangrijke criteria te noemen die in hun ogen een docent ‘sterk’ maakt. Uit al deze criteria was het voor mij vrij eenvoudig een top 10 te destilleren die als prima uitganspunt kan gelden voor een grondige team- of zelfevaluatie. Herken je jezelf? Of die oude docent van vroeger die je nog steeds zo bewondert? Ik ben benieuwd!

Alvorens aan die top 10 te beginnen wil ik eerst even laten zien wat onderzoek van Marzano (‘wat werkt’, 2003, West-Europese aanpassing) aantoont als het gaat om de invloed van een zwakke of een sterke docent op het leerresultaat van de studenten. Daarbij is ook meegenomen wat de invloed is van een sterke of zwakke school. Heel kort geduid: een sterke school is een veilige school met een duidelijke visie, steunend naar zijn docenten en met een kritisch maar goed samenwerkend collegiaal team. Een zwakke school heeft dat allemaal in lage mate of helemaal niet.

Marzano ging uit van een modale student met een percentielscore van 50. Een percentielscore betekent dat 49% van de studenten in Nederland in zijn positie (niveau en vak) hoger scoort op leerresultaten en 49% lager scoort. Kortom een gemiddelde student. Stel dat deze student twee jaar lang op een gemiddelde school bij een gemiddelde docent zit, wat zou er dan gebeuren met die percentielscore? Zoals te verwachten valt is die nog steeds 50: natuurlijk heeft de student in die twee jaar bijgeleerd maar het blijft een gemiddelde student. Niks mis mee dus maar we hebben de student ook niet laten excelleren.

Wat nu als deze student twee jaar lang bij een sterke docent op een sterke school had gezeten? Marzano bewees in zijn onderzoek dat de percentielscore van deze student op zo’n 96 zou zitten na die periode. Kortom: er is het maximale uitgehaald en de student hoort bij de hoogst scorende 4%!

Natuurlijk zijn er ook onderzoeksresultaten bekend van dezelfde gemiddelde student maar dan zittende bij een zwakke docent op een zwakke school. Het is bijna beschamend om te moeten zeggen en ik ga er vanuit dat niemand dat ooit een student toewenst maar zijn percentielscore is dan gedaald naar 3%! Eigenlijk kun je dan zeggen dan een student qua leervermogen (en ik durf glashard te beweren ook op z’n zelfbeeld en zelfvertrouwen) stuk gemaakt is…

Om het verhaal compleet te maken zie je hieronder een aantal varianten en percentielopbrengsten:

Duidelijk dus; de docent doet er toe en niet zo’n beetje ook! Maar zoals ik in het begin van mijn blog al vroeg; ‘wat maakt een sterke docent nu een goede docent?’ En wie kunnen we dat nu eigenlijk beter vragen dan onze studenten? Ga maar na bij jezelf; ik denk dat je tot op de dag van vandaag kunt terugkijken op jouw schooltijd en nog steeds met een behoorlijk feilloos gevoel naar voren kunt halen welke docent jij een goede docent vond en welke niet en waarom! De studenten die ik gesproken heb komen tot de volgende top 10 van criteria voor de docent die zij als goed en gewenst bestempelen. Ik heb ervoor gekozen om daarbij hun eigen woorden te gebruiken. De top 10 is ook daadwerkelijk in volgorde van belangrijkheid vanuit de studenten gezien.

1. We willen graag een betrokken docent

We willen graag dat de docent weet waar we mee bezig zijn en echt geïnteresseerd zijn in ons. We willen ons welkom voelen in de school maar vooral in de klas. We willen dat de docent ons begrijpt en weet wat ons bezig houdt in deze tijd.

2. Een docent moet zelf het goede voorbeeld geven en goed voorbereid zijn

Een docent moet zelf op tijd zijn en ook z’n spullen bij hebben. Een docent moet goed voorbereid zijn anders lijkt het alsof zijn les of wij niet belangrijk voor hem zijn. Docenten die tijdens de les kranten lezen, steeds weggaan uit de klas, niet rondlopen als we met opdrachten bezig zijn geven ons niet het gevoel dat de docent zelf gemotiveerd is en het belangrijk vindt dat we leren.

3. Een docent moet plezier hebben in z’n eigen vak

Als een docent echt geïnteresseerd is in zijn eigen vak of in het vak wat hij op dat moment geeft dan merken we dat meteen in de klas. Als de docent dat plezier niet uitstraalt waarom zouden wij het dan wel leuk moeten vinden? De lessen gaan sneller voorbij bij enthousiaste docenten en duren echt ellenlang bij docenten die maar wat af staan te raffelen.

4. Een docent moet betrouwbaar zijn en zichzelf ook aan de regels houden

Wij als studenten moeten veel afspraken nakomen en worden daar ook op afgerekend en beoordeeld. We vinden dat docenten dat ook zouden moeten doen. Afspraken over het verschijnen van de toetspunten, roosters en individuele afspraken die met ons gemaakt worden moeten nagekomen worden. Ondanks dat er regels zijn houdt de ene docent zich daar heel strak aan en de ander niet. Dat maakt het onduidelijk en leidt vaak in de klas tot onrust. Het is fijn als je weet wat je aan een docent hebt.

5. Een docent die zinvol lesgeeft is het fijnst

Docenten waarbij we echt iets leren en die ons uitleggen waarom we bepaalde onderdelen krijgen zijn het fijnst om les van te krijgen. Het voelt dan alsof het echt nut heeft en dat maakt me gemotiveerder. Het zou fijn zijn als docenten wat vaker uit zouden leggen waarom we bepaalde lessen krijgen, nu voelt het vaak als allemaal losse legosteentjes waar we zelf maar iets van moeten zien te bouwen.

6. Een goede docent zorgt voor afwisseling in de les en durft nieuwe dingen uit te proberen

Niemand vindt het leuk om alleen maar te luisteren en te schrijven en dat dan uren lang. Een les die afwisselend is is leuker om te volgen maar blijft ook veel beter hangen bij ons. We leren toch ook allemaal anders? Niet iedereen is even snel in de les, het zou fijn zijn als de docent daar ook rekening mee houdt. Er zijn zoveel dingen die gebruikt kunnen worden in de lessen zoals telefoons en laptops. Daar kun je veel meer mee dan alleen maar dingen op internet mee opzoeken!

7. Een goede docent kan de klas temmen en verlaagt zich niet tot het niveau van de student

Als er regels zijn moeten docenten die ook uitvoeren! Ze mogen best strenger zijn en studenten die constant bezig zijn met het overtreden van de regels aanpakken want die storen de les veel te veel. Die regels zijn er toch niet voor niets? Ruzie gaan maken met een student moet een docent niet doen, daar moet hij boven staan en zich niet uit de tent laten lokken!

8. Een goede docent weet waar hij over spreekt en kent zijn vak goed

Je merkt het meteen als een docent echt vanuit zijn ervaring en zijn kennis vertelt en dat hij echt weet wat zijn vak en het latere beroep inhoudt. We vinden het fijn als de docent ons kan laten zien waar je onderwerpen voor nodig hebt in een beroep of tijdens je stage. Het is fijn dat je dingen op je stage herkent die in de klas door de docent zijn besproken. Een goede docent kan gewoon goed uitleggen en let ook op of iedereen het ook echt begrepen heeft.

9. Een goede docent laat ons zelf nadenken en meedenken

Een docent moet ons zelf laten nadenken want dan leren we makkelijker en zijn we meer betrokken bij de les. Als we zelf nadenken dan ontdekken we ook veel meer en het geeft een fijn gevoel als de docent je laat zien dat je zelf dingen weet en kunt oplossen. De docent zou vaker aan ons moeten vragen hoe we een les vonden gaan. We hebben echt niet alleen kritiek maar we kunnen wel meedenken met de docent hoe een les beter bij ons aan kan sluiten. Praat gewoon eens wat meer met ons!

10. Een goede docent laat ons groeien

We komen naar school om iets te leren. Natuurlijk moet het er ook leuk zijn en is het ook een plaats waar we onze vrienden ontmoeten maar dat kan buiten school ook. Na de opleiding willen we verder zijn dan nu. Niet alleen verder in het vak maar ook verder zodat we meer in de maatschappij kunnen of dat je weet hoe je moet kiezen en wat je waard bent. We vinden het fijn om te merken dat we de moeite waard zijn voor docenten om energie in ons te stoppen ook al weten we zelf ook wel dat we niet altijd makkelijk zijn.

Natuurlijk is er nog veel meer verteld door de studenten maar het ging me om de kern om wat studenten echt als heel belangrijk zien… En wat vind je? Hebben ze gelijk? Vind je het herkenbaar? Of twijfel je aan de antwoorden die ze gegeven hebben? Ik wil je bij deze graag uitdagen om zelf dit gesprek met diverse studenten aan te gaan. Je zult verbaasd staan over hoe goed zij hun keuzes en ideeën kunnen beargumenteren en dat dat, misschien tegen alle verwachtingen in, absoluut niet afhangt van het niveau waarop ze studeren. Laat ze praten en vertellen en doe dat in een veilige omgeving. Geef ze de ruimte om mee te denken over de kwaliteit van onderwijs(ers) en betrek hun ideeën en visie daadwerkelijk bij het kwalitatief verhogen van het onderwijs! Wie zet de stap om studenten een plaats te geven in de sollicitatiecommissie?

De gesprekken die ik gevoerd heb zijn altijd in combinatie geweest met docent- en klassenobservaties. We doen dit in de vorm van quick-audits waarbij we én observeren én in gesprek gaan met docenten en studenten om samen te kijken waar winstpunten op korte termijn (direct toepasbaar) en lange termijn liggen. Nieuwsgierig naar deze zeer effectieve werkwijze? Neem dan eens contact met me op e.heerkens@oabdekkers.nl … en natuurlijk ben ik erg benieuwd naar jullie ervaringen met studenten als het gaat om de vraag; ‘wat maakt een sterke docent een goede docent?’