In de dagelijkse praktijk van het lesgeven hebben we allemaal wel eens het gevoel gehad dat onze boodschap niet helemaal overkomt. We staan voor de klas, leggen een complex concept uit en zien de ogen van studenten langzaam glazig worden. Ze knikken misschien beleefd, maar begrijpen ze echt wat we zeggen? Het probleem is niet altijd dat de uitleg te moeilijk is, maar vaak dat de studenten moeite hebben om de nieuwe informatie te koppelen aan wat ze al weten. Hier komt het activeren van voorkennis in beeld. We moeten de kapstok van voorkennis actief gebruiken om nieuwe kennis aan op te hangen.
Informatie zonder context
Studenten komen het klaslokaal binnen met een rugzak vol voorkennis, maar te vaak wordt deze rugzak ongeopend gelaten. We geven nieuwe informatie, verwachten dat studenten het oppikken, en zijn verbaasd als dat niet gebeurt. De realiteit is dat nieuwe informatie zonder de juiste context moeilijk te begrijpen en nog moeilijker te onthouden is. Wanneer we nagaan wat studenten al weten, kunnen we hun leerproces aanzienlijk verbeteren. Nieuwe kennis en inzichten verbinden aan datgene wat al bekend is leidt tot langer en beter onthouden, geeft mogelijkheden tot nieuwe associaties en stelt studenten in staat om creatief te zijn met bestaande kennis.
Actief vragen stellen
Het stellen van de juiste vragen kan wonderen doen om de voorkennis van studenten te activeren. Dit is niet alleen een theorie, maar wordt ondersteund door onderzoek. Volgens het hoofdstuk “Ten Benefits of Testing and Their Applications to Educational Practice” van Roediger, Putnam en Smith (Roediger III et al., 2011), zijn er meerdere voordelen aan het gebruik van toetsing als leermiddel. Eén van de meest relevante voordelen is het zogenaamde “toetseffect”: herhaaldelijk ophalen van informatie leidt tot betere lange termijn retentie dan alleen studeren. Door vragen te stellen die studenten uitnodigen om na te denken over wat ze al weten, maken we gebruik van dit toetseffect.
Wil je als docent het leerproces van je studenten verbeteren? Hier zijn drie praktische stappen die je kunt nemen om voorkennis effectief te activeren:
- Start elke les met een vraag: Begin je les met een open vraag die studenten aanzet om na te denken over wat ze al weten over het onderwerp. Dit kan een eenvoudige vraag zijn zoals: “Wat weten jullie al over [onderwerp]?” of een meer specifieke vraag zoals: “Hoe denken jullie dat [concept] invloed heeft op [ander concept]?” Deze aanpak helpt niet alleen bij het activeren van voorkennis, maar maakt studenten ook direct betrokken bij de les.
- Gebruik korte zelftesten: Plan regelmatig een korte quiz of toets in je lessen in om studenten te helpen hun eigen kennis te beoordelen en te identificeren wat ze wel en niet begrijpen. Dit sluit aan bij het tweede voordeel uit het onderzoek van Roediger en collega’s: het identificeren van kennishiaten. Deze testen hoeven niet lang te zijn en kunnen eenvoudig bestaan uit een paar multiple-choice vragen of een korte open vraag.
- Stimuleer discussie en samenwerking: Laat studenten met elkaar in gesprek gaan over wat ze weten. Dit kan bijvoorbeeld door hen in kleine groepen te laten werken aan een casus of probleem dat relevant is voor de lesstof. Door hun voorkennis te delen en te bespreken, kunnen studenten nieuwe inzichten opdoen en elkaar helpen om het onderwerp beter te begrijpen. Dit sluit aan bij het derde voordeel uit het onderzoek: verbeterde organisatie van kennis door middel van open vragen.
Het activeren van voorkennis is niet alleen een nuttige techniek maar het is bovenal een essentieel onderdeel van effectief lesgeven. Door te beginnen met vragen stellen, het gebruik van regelmatig testen te omarmen en discussie aan te moedigen, kun je als docent de leerervaring van je studenten aanzienlijk verbeteren. Dus de volgende keer dat je voor de klas staat, onthoud dan dat je niet alleen een bron van nieuwe kennis bent, maar vooral een gids die helpt om bestaande kennis te koppelen aan nieuwe inzichten.
Jij bent hierdoor degene die de informatie structureert door het stellen van vragen op een manier die het voor studenten mogelijk maakt om deze te onthouden en te gebruiken. Je helpt studenten kortom te navigeren in de nieuwe kennis en vaardigheden en leert ze zelfstandig de weg te zoeken én voor de volgende keer zelfstandig te vinden. Door de vragen te stellen ontwikkel je samen met de studenten de kapstok waaraan zij nieuwe kennis kunnen hangen. De tip van deze week is dan ook om de 10 positieve effecten van het stellen van vragen te gebruiken door minstens de helft van de contacttijd vragend door te brengen. Je lesvoorbereiding bestaat dan ook niet uit het maken van dia’s in powerpoint maar in het bedenken van vragen die de studenten gaan helpen bij het verwerven van nieuwe kennis.
En zeg eens eerlijk, bestaat de helft van jouw les uit het stellen van vragen?
Bron:
Roediger III, H. L., Putnam, A. L., & Smith, M. A. (2011). Ten Benefits of Testing and Their Applications to Educational Practice. In Psychology of Learning and Motivation (Vol. 55, pp. 1-36). Elsevier. https://doi.org/10.1016/B978-0-12-387691-1.00001-6