Stop met zenden, start met activeren

Zondagmiddag. Je zit achter je laptop, koffie erbij, terwijl je je lessen voorbereidt. De PowerPoints staan klaar, zorgvuldig opgebouwd met duidelijke uitleg en voorbeelden. Dit wordt een sterke les. Maandagochtend stap je het lokaal binnen, start je digibord op en klikt op Dia 1. De studenten zitten keurig in de busopstelling, jij begint met vertellen. Dia 2. Dia 3. En dan gebeurt het.

Je ziet ze afdwalen. Een paar zakken onderuit, een enkeling pakt zijn telefoon. Bij Dia 5 stel je een vraag. Stilte. Niemand reageert. Het lijkt alsof je tegen een muur praat.

Het probleem? Passief luisteren werkt niet. Studenten leren niet door alleen te consumeren, ze moeten doen, ervaren en ontdekken. Actief leren vergroot hun betrokkenheid en zorgt dat de stof blijft hangen. Tijd om het roer om te gooien.

Begin met een trigger

Een film die opent met een explosieve scène trekt direct de aandacht. Waarom zou een les anders werken? In plaats van meteen theorie uit te leggen, start je met iets dat de studenten prikkelt. Een vraag, een stelling of een herkenbare beroepssituatie.

Vraag aan studenten wat zij zouden doen als een klant ontevreden is en een boze e-mail stuurt. Laat ze nadenken over de grootste blunder die ze in een sollicitatiegesprek kunnen maken. Begin met een praktijkvoorbeeld dat direct raakt aan hun toekomst. Zodra ze het gevoel hebben dat de les over hen en hun vak gaat, heb je hun aandacht.

Laat ze samenwerken en uitleggen

Mensen onthouden geen PowerPoint, maar wel een discussie met hun klasgenoten. Laat studenten daarom zelf de stof verwerken. Geef ze een opdracht waarbij ze in groepjes werken en elkaar uitleg geven.

Laat ze bijvoorbeeld in duo’s een probleem oplossen en hun oplossing presenteren. Geef ze een stelling om over te discussiëren: “Is een foutloos cv belangrijker dan een goed verhaal in een sollicitatiegesprek?” Zodra ze de leerstof hardop verwoorden, testen ze hun begrip en verankeren ze de kennis. Bovendien zie jij direct waar de gaten in hun kennis zitten.

Houd het kort en actief

Langdurig zenden is een garantie voor wegzakgedrag. Wissel daarom af en houd de energie hoog met korte, actieve leermomenten. Vraag studenten tussendoor om de kern van de uitleg in één zin samen te vatten. Gebruik een snelle quiz of poll om te checken wat is blijven hangen. Werk met korte reflectiemomenten: “Wat is je belangrijkste inzicht van vandaag?”

Kleine ingrepen, groot effect.

Toon nut en geef keuzeruimte

Studenten willen weten: waarom moet ik dit leren? Als ze de meerwaarde zien, groeit hun motivatie. Maak daarom duidelijk hoe deze kennis hen gaat helpen in hun toekomstige beroep.

Laat studenten kiezen welke casus ze willen uitwerken. Koppel de leerstof aan hun (bij)baan of stage. Geef ze controle over hun leerproces. Hoe meer grip ze voelen, hoe actiever ze deelnemen.

Maak je boodschap aantrekkelijk

Wil je niet alleen je studenten activeren, maar ook je collega’s inspireren? Presenteer je lessen en ideeën op een manier die aanspreekt. Gebruik een pakkende titel voor je opdrachten of presentaties. Deel je succeservaringen via intranet of social media. Voeg een visueel element toe: een foto van je actieve klas, een korte video of een treffende infographic.

Een inspirerende aanpak werkt aanstekelijk.

Conclusie: Maak de switch

Beroepsonderwijs is geen eenrichtingsverkeer. Hoe meer je studenten laat doen, hoe beter ze leren.

• Start met een sterke trigger om de aandacht te grijpen.
• Laat ze samenwerken en uitleggen voor diepere verwerking.
• Houd het kort en actief om de energie hoog te houden.
• Toon nut en geef keuzevrijheid voor meer motivatie.
• Presenteer je lessen aantrekkelijk en inspireer ook je collega’s.

Laat de passieve PowerPoints voor wat ze zijn en zet je studenten aan het werk. Je voorbereiding bestaat dus uit het voorbereiden van vragen en opdrachten die passen bij de leerdoelen en niet uit het maken van een grote presentatie.

Tot slot wil ik jullie een experiment vragen deze week. Loop eens door de gebouwen van je opleiding en tel het aantal klassen dat nog voldoet aan het traditionele beeld van onderwijs in de jaren ’50: ongeveer 30 tafeltjes, opgesteld in rijen van 2, een bureau van de docent aan voorzijde en een (digi-)bord voor de klas.

Wat is de uitkomst en wat is jouw hypothese over deze resultaten in het kader van activerende didactiek?

Deel je uitkomsten hieronder of via LinkedIn.