Durven we nog écht iets van onze studenten te vragen?
Laten we eerlijk zijn: hoe vaak lopen we een klas binnen met het idee dat we alles uit onze studenten gaan halen, om vervolgens tevreden te zijn als de meerderheid ‘een voldoende’ scoort? Hoe vaak accepteren we halfslachtige antwoorden, niet-ingeleverd huiswerk of gemakzuchtige excuses? En – misschien wel de meest prikkelende vraag – zijn wij, als docenten in het mbo en hbo, soms zelf de oorzaak van dit gedrag? Het is een ongemakkelijke spiegel, maar wel eentje waar we in 2025 niet langer omheen kunnen.
We leven in een tijd waarin de samenleving én de arbeidsmarkt steeds hogere eisen stellen. Kunstmatige intelligentie, zoals ChatGPT, kan binnen een paar seconden essays, adviesrapporten en zelfs marketingcampagnes produceren. Bedrijven verwachten dat studenten, naast inhoudelijke vakkennis, ook beschikken over doorzettingsvermogen, probleemoplossend vermogen en kritisch denkvermogen. Maar wat doen wij in het onderwijs? Zijn wij misschien te mild geworden? Misschien zelfs een beetje bang om studenten écht uit te dagen, uit angst om ze te overvragen?
Waarom hoge verwachtingen de sleutel zijn
Onderzoek wijst keer op keer uit dat studenten het beste presteren in een omgeving waar de lat hoog ligt. Niet té hoog, want niemand wordt beter van pure frustratie, maar wel hoog genoeg om uit te dagen. Jan Vermunt noemde dit ooit ‘constructieve frictie’: een gezonde spanning tussen wat een student al kan en wat er van hen gevraagd wordt. Het is precies die spanning die groei stimuleert. Maar hoe vaak creëren we die in de lespraktijk? Hoe vaak nemen we genoegen met een “redelijk goed” antwoord, terwijl we weten dat de student meer in zijn mars heeft?
Te weinig eisen aan studenten is niet alleen een gemiste kans, maar ook een risico. In plaats van vertrouwen te kweken in hun eigen capaciteiten, krijgen studenten onbewust de boodschap dat ‘middelmatig’ goed genoeg is. En dat terwijl de maatschappij schreeuwt om vakmensen en professionals die écht iets te bieden hebben.
Natuurlijk, we leven in een tijd waarin overprikkeling en mentale druk serieuze thema’s zijn. Maar daar ligt niet per se de oplossing in het verlagen van onze verwachtingen. Sterker nog: studenten worden vaak juist zelfverzekerder en veerkrachtiger als ze merken dat ze meer aankunnen dan ze dachten.
Van denken naar doen: drie strategieën voor veeleisend onderwijs.
Goed, veeleisend onderwijs klinkt misschien als een grote uitdaging. Maar het hoeft niet ingewikkeld te zijn. Sterker nog, met een paar eenvoudige didactische strategieën kun je het niveau van jouw lessen direct verhogen. Hier zijn drie concrete acties die je morgen al kunt toepassen.
- Weet niet, telt niet
“Dat weet ik niet.” Hoe vaak hoor je dit als antwoord in de klas? Te vaak. Natuurlijk weten studenten niet altijd het juiste antwoord, maar dat betekent niet dat we het zomaar moeten accepteren. Introduceer het principe van “weet niet, telt niet”. Dit betekent niet dat je studenten afstraft, maar wel dat je ze prikkelt om verder te denken. Stel doorvragen centraal: “Als je het niet weet, wat denk je dan? Hoe zou je het kunnen achterhalen? Waar begin je?” Zo leren studenten niet alleen om actief mee te denken, maar ook dat halfslachtig antwoord geven geen optie meer is.
- Focus op formulering
Hoe vaak accepteren we onduidelijke of halfbakken antwoorden, omdat we ‘de kern’ wel begrijpen? Stop daarmee. Maak formulering een norm in je les. Geef studenten de opdracht om antwoorden helder en volledig te formuleren, of dat nu mondeling of schriftelijk is. Leg uit dat het niet alleen om het idee gaat, maar ook om hoe ze het overbrengen. Net zoals een fout gespeld cv of een onsamenhangende pitch hen straks een baan kan kosten, moet een goed geformuleerd antwoord in de klas de standaard worden. Bonus: dit sluit naadloos aan bij de eisen van toetsen en tentamens, waar een goede formulering ook bepalend is.
- Geen excuses accepteren
Huiswerk niet gemaakt? Niet voorbereid op de les? In 2025 is het tijd om excuses de deur uit te gooien. Natuurlijk hebben studenten soms goede redenen waarom iets niet is gelukt. Maar te vaak worden alibi’s een patroon: “Ik had het druk, ik snapte de opdracht niet, mijn laptop deed het niet…” Wat je hiermee eigenlijk accepteert, is dat verantwoordelijkheid vrijblijvend is. Maak duidelijk dat de les een plek is waar je voorbereid verschijnt, punt. Dit is niet alleen belangrijk voor het niveau van je les, maar ook voor de werkhouding die ze later in hun beroep nodig hebben.
Klaar om de lat hoger te leggen?
De kern van veeleisend onderwijs is simpel: verwacht meer, krijg meer. Het gaat niet om het overvragen van studenten, maar om het geven van de boodschap: “Ik geloof in jou, en ik weet dat je meer kunt dan je zelf denkt.” Dus morgen, als je het klaslokaal binnenstapt, stel jezelf de vraag: leg ik de lat hoog genoeg? Durf ik kritisch te zijn? Durf ik studenten te confronteren met hun eigen potentieel? Want als wij het niet doen, wie dan wel?
Laat 2025 het jaar zijn waarin we stoppen met genoegen nemen met middelmatigheid en echt het beste uit onze studenten – én onszelf – halen.
0 reacties