In drie andere blogs is nagegaan hoe ChatGPT het leren kan ondersteunen. Dat is gedaan vanuit het perspectief van telkens één van de verschillende leerfuncties: de cognitieve, affectieve en metacognitieve leerfunctie (gebaseerd op Vermunt en Verloop 1999). In elke blog stond één leerfunctie centraal. Wat kan ChatGPT bijvoorbeeld betekenen in het cognitief verwerken van leerstof, in het motiveren van studenten of in het bijsturen of reguleren van het leren?
Om die vraag te beantwoorden hebben we in elke blog met chatGPT geëxperimenteerd door ChatGPT vragen te stellen als student of docent. Telkens vanuit twee leerdoelen:
- Kennis verwerven over leertheorieën (bijvoorbeeld relevant voor leraren in opleiding) zodanig dat studenten inzicht hebben in kenmerken van leertheorieën en de verschillen tussen theorieën, aspecten van leertheorieën herkennen in onderwijssituaties, en één of meerdere lessen kunnen ontwerpen passend bij één of meerdere leertheorieën.
- Differentiëren van machtsfuncties (wiskunde voortgezet onderwijs) waarbij leerlingen niet alleen een functie kunnen differentiëren maar ook begrijpen dat de gedifferentieerde functie de helling van de raaklijn representeert, machtsfuncties kunnen tekenen en herkennen aan hun vorm, het bereik en het domein van machtsfuncties kunnen bepalen en ook begrijpen dat daar waar de afgeleide gelijk is aan 0 een machtsfunctie niet stijgt of daalt (en dus sprake is van een top, een dal ofwel een maximum of minimum).
Dus wat kan ChatGPT bijvoorbeeld bieden in context van leerdoel 1 wanneer een student leertheorieën wil leren begrijpen (cognitieve functie), even vast zit en moeite heeft om door te gaan met het leren over leertheorieën (affectieve functie) of bijvoorbeeld wilt weten of hij of zij al goed op weg is in het leren over leertheorieën (metacognitieve functie)?
In elke blog werden voorbeelden van prompts – vragen te stellen aan ChatGPT in de chat – gepresenteerd en de kwaliteiten van de antwoorden besproken. Er werd ingegaan op voorwaarden en beperkingen van ChatGPT en op de rol van de docent. In deze blog vergelijken we de resultaten en formuleren een conclusie.
In welke leerfunctie is ChatGPT beter?
Wanneer prompts specifieke vragen naar bijvoorbeeld uitleg of voorbeelden in relatie tot bepaalde leerinhoud zijn, dan toont ChatGPT zich een tool waarmee de cognitieve leerfunctie ondersteund kan worden. Dan is ChatGPT als het ware een sparringsmaatje. Het is daarbij sterker als de leerinhoud meer talig van aard is gezien de vergelijking van de antwoorden in context van het leerdoel over leertheorieën versus differentiëren van machtsfuncties. ChatGPT is notabene een taalmodel.
Als het gaat om de affectieve leerfunctie dan werkt ChatGPT het beste in een vraag naar de relevantie van leerinhoud. En als het gaat om de metacognitieve functie dan werkt ChatGPT het beste in een vraag naar voorbeeld toets/testvragen of opdrachten. ChatGPT toont begrip als het leren tegenzit en uit vertrouwen op een goede afloop, maar evenals de tips die het geeft, is dit niet gestoeld op kennis over en interactie met de gebruiker van ChatGPT. Hier wordt de wederkerigheid in de interactie gemist: begeleiden van het leren in context van affectie leerfunctie vraagt dat een coach bijvoorbeeld ook wedervragen stelt en kennis heeft van de student die hulp behoeft. En dat doet en heeft ChatGPT niet. Als het gaat om de metacognitieve functie en verzoeken om leerprocessen te ontwerpen, plannen of bij te sturen, zijn antwoorden te algemeen van aard en tonen een gebrek aan inzicht in denkprocessen en verwerking van die specifieke informatie. Het inleven in opeenvolging in denkstappen / leerdoelen, in een leerproces, blijkt te veel gevraagd.
In de cognitieve functie is ChatGPT dus het best, zeker als het gaat om talige leerinhoud.
Wat zijn voorwaarden en tips voor gebruik?
Kritisch en transparant gebruik
Het kritisch verwerken bedoeld als ‘naast ChatGPT’ ook een andere bron ernaast houden om antwoorden te checken en verifiëren, verdient de aanbeveling omdat het niet met zekerheid te zeggen is of het antwoord door ChatGPT correct is. Het heeft geen kennis, het doet slechts een voorspelling over welke woorden het meest logisch zijn om in het antwoord terug te geven.
Maar daarnaast is kritisch gebruik überhaupt aan te bevelen omdat kritiekloos copy-pasten van antwoorden van ChatGPT voorkomen moet worden; het maakt de gebruiker niet slimmer. Het gesprek en een instructie over hoe je ChatGPT kritisch gebruikt, is een aanbeveling. En dit werkt waarschijnlijk beter wanneer ChatGPT ook toegepast en ervaren wordt, in plaats van bijvoorbeeld een algemene droge instructie.
De output is daarnaast überhaupt slecht wanneer de prompt slecht is. Maar als er al enige kennis bij de gebruiker aanwezig is, dan toont ChatGPT zich een prima maatje om te sparren. ChatGPT kan daarbij een tool zijn voor de docent om te zien wat studenten al wel en wat nog niet begrijpen. Wanneer de prompts ingevoerd door studenten zichtbaar en transparant zijn voor de docent, dan biedt dat inzicht in het leren. Dus het laten bijhouden van een ‘logboek’ (met vragen en antwoorden) door de student is wellicht handig.
Didactisch gebruik
In het lesontwerp kan ook een getrapte oefening bedacht worden, zeker wanneer de leerstof uitnodigt tot verschillende conclusies of antwoorden op een vraag. Dus bijvoorbeeld studenten eerst aan ChatGPT de vraag laten stellen naar voorbeelden van toepassingen, van levensechte situaties waarmee een concept of begrip wordt geïllustreerd. Om daarna in de les de verschillende uitkomsten van ChatGPT met elkaar te vergelijken worden: welk antwoord van ChatGPT is de beste illustratie van het concept?
Vergelijk het ook met de afweging synchroon – asynchroon: wat doen de studenten tegelijkertijd en wat doen ze in eigen tijd? Dus wat doen studenten al of niet tijdens de les met ChatGPT en wat doen ze er in eigen tijd mee, hoe kom je daarop terug en hoe stem je dat goed op elkaar af? In contact met studenten het over de antwoorden hebben is in elk geval relevant voor het kritisch gebruik van ChatGPT, voor het voorkomen van misconcepties en voor het kritisch cognitief verwerken van de leerstof.
Als het gaat om schrijfopdrachten of opdrachten waarin studenten een stuk tekst moeten opstellen, kan ChatGPT een schrijfmaatje zijn. Het geeft feedback op gegenereerde teksten of verbetert deze. Als ‘schrijven’ het doel is, dan is het van belang te voorkomen dat studenten te veel overlaten aan ChatGPT. Als ‘schrijven’ niet het doel is, maar slechts een manier om informatie over te brengen dan is het de vraag wat het doel van die informaties is en in welke opzichten ChatGPT daarmee interfereert. Studenten die een adviesrapport opstellen bijvoorbeeld of een beschrijving geven van een observatie, kunnen hun geschreven tekst (met behulp van feedback) door ChatGPT verbeteren. De vraag of dat erg is, is afhankelijk van de oorsprong van de input. Als de kennis die in het rapport verwerven is of de observatie zelf, van de student is en ChatGPT slechts helpt met het schrijven, is dat anders dan wanneer ChatGPT uit zichzelf een rapport of een beschrijving genereert. Ook hier geldt mogelijk de wens om als docent het gebruik van ChatGPT door studenten te monitoren (met behulp van een logboek).
Feedback en formatief handelen
Afhankelijk van het leerdoel en de complexiteit van het leerdoel, zouden studenten zichzelf kunnen testen gebruikmakend van ChatGPT. Vragen om extra oefenopgaven met feedback op de antwoorden, kan. Op enig moment blijft monitoring door de docent aan de orde, zeker om te bepalen of studenten zichzelf ten aanzien van het juiste leerdoel en het vereiste niveau monitoren. Door ook hier bijvoorbeeld studenten logboeken te laten maken waarin ze zowel hun prompts met verzoeken tot oefen/testopgaven, hun antwoorden op de door ChatGPT gegeven vragen als de feedback vanuit ChatGPT, opslaan. De vraag is of een contactmoment met uitwisseling tussen docent en studenten en tussen studenten onderling niet meer betekenisvol is.
ChatGPT kan daarnaast helpen in het ‘beter om feedback’ vragen. Voordat een student aan de bel trekt bij een docent kan ChatGPT aan de voorkant helpen om het probleem scherper te formuleren.
Naast bovenstaande kunnen docenten uiteraard ook zelf ChatGPT vragen naar goede diagnostische vragen om begrip van een leerdoel te testen. Zeker als je weet wat veel voorkomende fouten bij studenten zijn, kan ChatGPT helpen bij de constructie van de vraag. Je kunt studenten ook vragen om ChatGPT (toets/test)vragen te laten bedenken en samen met hen het gesprek aangaan over de kwaliteit van de vragen, bijvoorbeeld om kwaliteitsbesef bij te brengen.
0 reacties